"Ρέκβιεμ για μια Οκτάβια" της Ελένης Γιαννακάκη

«Πού να τα ξέρεις κι όλα πια; Μαθαίνεις μέχρι που πεθαίνεις. Μήπως κι είχε μπλέξει με μωρά ξανά; Μία φορά συμβαίνει αυτό. Κι ούτε θα μπορούσε να το δει σε άλλες, να το φανταστεί, αυτά τα πράγματα δεν τα βλέπεις, αφού όλες τα τραβάνε μόνες, στο σπίτι τους ή όπου αλλού, κι ούτε που βλέπεις πώς σταδιακά αλλάζουνε φορά οι σκέψεις στο κεφάλι τους και κάνουνε κύκλους περίεργους και κωλοτούμπες και μπουρμπουλήθρες, κι από αλητόβιες ζαμανφουτίστες γίνονται ξαφνικά οι πιο βολεμένες αραχτές, που νοιάζονται μόνο για τα παιδάκια τους και τίποτ’ άλλο. Όπως κι η ίδια τώρα πια. Κι εκεί που έλεγες πως δική μου είναι η ζωή και ό,τι θέλω την κάνω, αρχίζεις μετά ξαφνικά να την προσέχεις όσο δεν παίρνει, γιατί τη χρωστάς σε άλλους πια, σ’ αυτά τα πλάσματα που ανέλαβες να κουβαλήσεις και να βγάλεις στον αφρό».
Στις μακρές νύχτες της αγρύπνιας της, η Οκτάβια, μια μέλλουσα μητέρα της διπλανής πόρτας, αναλογίζεται το παρελθόν, υπεκφεύγει το παρόν και επινοεί το μέλλον: το πώς και το γιατί της ζωής της μέχρι τώρα, τα μικρά και τα φαινομενικά ασήμαντα, που με νομοτελειακή όμως ακρίβεια την έφτασαν στο σημείο που βρίσκεται σήμερα, αλλά και τα άκρως σημαντικά, ακόμη και τα τραγικά πρόσφατα συμβάντα, που με περισσή επιμέλεια προσπαθεί να ξεχάσει.
Ένα βιβλίο για τα ανθρώπινα, τα καθημερικά και τα αιώνια: τη γονική αγάπη και τον θάνατο, τη δημιουργία και τον αποχωρισμό, την προσδοκία και τη ματαιότητα, τον έρωτα και την αθανασία.

"Η κρυφή ζωή της ψυχής" της Sabine Wery von Limont

Δεν µπορούµε να τη δούµε, κι όµως είναι αισθητή, ακόµη και µετρήσιµη: είναι η ψυχή µας.
Μέσω του νευρικού µας συστήµατος επιδρά σε όλο τον οργανισµό µας. Περιλαµβάνει τη συνολική µας αντίληψη, επηρεάζει τη δραστηριότητα του εγκεφάλου και των οργάνων µας, προσδιορίζει την προσωπικότητά µας, καθορίζει τον ψυχικό δεσµό προς τους συνανθρώπους µας, το αν είµαστε ευτυχισµένοι ή δυστυχισµένοι – και µπορεί να µας κάνει να αρρωστήσουµε βαριά.
Η συµπεριφορική ψυχοθεραπεύτρια Sabine Wery von Limont περιγράφει µε τρόπο συναρπαστικό τις στρατηγικές που διαθέτει η ψυχή για να επικοινωνήσει µαζί µας, αλλά και πώς εµείς µπορούµε να στραφούµε προς αυτήν, προκειµένου να καταλάβουµε τον εαυτό µας και τους άλλους καλύτερα.
Πολλοί από τους ασθενείς µου έρχονται σε εµένα µετά από πολύ καιρό αφότου η ψυχή τους τραυµατίστηκε. Αρκετοί υποµένουν επί δεκαετίες το ψυχικό άλγος. Μόνο όταν αυτό γίνει ορατό και αισθητό στη σκηνή του σώµατος, το παίρνουν στα σοβαρά. Ο δρόµος που οδηγεί στις αιτίες του ψυχικού πόνου µάς προσφέρει τη δυνατότητα να καταλάβουµε πώς λειτουργούµε. Το βιβλίο αυτό θα µπορούσε να είναι ένα είδος ατοµικού εγχειριδίου, οδηγίες χρήσης για τον καθένα από µας.
Το έγραψα ως εισαγωγή για κάθε άνθρωπο που θέλει να σκεφτεί, να αναλογιστεί τον εαυτό του, να τον αποδεχτεί και να τον εκτιµήσει. Η προσπάθεια να βάλει κανείς τέλος σε όσα τον κάνουν να υποφέρει µπορεί να ξεκινήσει. Οι αλλαγές θα γίνουν έτσι µια συναρπαστική περιπέτεια µε στόχο µια ζωή που την ορίζει το ίδιο το άτοµο.
Έχουµε µόνο αυτή τη µία ζωή. Αν τη δούµε διαφορετικά, µπορεί να είναι καλύτερη.

"Ζιγκ ζαγκ στις νεραντζιές" της Έρσης Σωτηροπούλου

«Ήταν ένα καλοκαίρι ουρανοκατέβατο. Οι λέξεις είχαν χάσει το νόηµά τους. Όλα πήγαιναν στραβά».
Η Λία νοσηλεύεται επί µήνες έχοντας προσβληθεί από θανατηφόρο ιό. Ο µικρότερος αδελφός της Σιντ θα ήθελε να είναι Αµερικανός ήρωας για να ξέρει πάντα τι να κάνει. Η Τζούλια κάνει παρέα µόνο µε γκέι και είναι σχεδόν πάντα λυπηµένη. Ο Σωτήρης, νοσοκόµος της Λίας, γίνεται βίαιος χωρίς καλά καλά να το συνειδητοποιεί. Η δωδεκάχρονη Νίνα νιώθει ολοµόναχη και αγνοεί ότι η ζωή της κινδυνεύει από τον Σωτήρη.
Τέσσερις νέοι άνθρωποι και ένα παιδί, λίγο πριν από τον ερχοµό του 21ου αιώνα, προσπαθούν να υπερβούν τον εαυτό τους και να ζήσουν σ’ έναν παράλογο κόσµο. Καθώς µια µάινα τσιρίζει µονότονα «Γεια σου, Μαρία», οι διαδροµές τους διαπλέκονται µε ζιγκ ζαγκ µέσα από συµπτώσεις, φάρσες, προδοσίες και µικρές ή µεγαλύτερες συνωµοσίες. Και διαπιστώνουν ότι η ζωή µπορεί να γίνει πολύ πιο παράξενη από όσο διανοούνται.
Το βραβευµένο και πολυµεταφρασµένο µυθιστόρηµα της Έρσης Σωτηροπούλου ήρθε αντιµέτωπο µε τη λογοκρισία και κατηγορήθηκε για «χυδαιότητα, βωµολοχία και πορνογραφία», όταν το 2008 ζητήθηκε µε δικαστική απόφαση η απόσυρσή του από τις σχολικές βιβλιοθήκες.

"Ιτσίγκο-ιτσιέ. Κάνε κάθε στιγμή κάτι μοναδικό" των Héctor (Kirai) García & Francesc Miralles

Την κάθε στιγμή πρέπει να την αντιμετωπίζουμε σαν έναν θησαυρό. Αν την αφήσουμε να φύγει χωρίς να τη χαρούμε, η ευκαιρία θα χαθεί για πάντα.
Οι συγγραφείς του Ικιγκάι, που δημιούργησε ένα τεράστιο παγκόσμιο φαινόμενο, φέρνουν εδώ στο φως μια ακόμη έννοια που κουβαλάει μια πανάρχαιη ιαπωνική παράδοση και μπορεί να μεταμορφώσει τη ζωή μας: το Ιτσίγκο-ιτσιέ. To Ιτσίγκο-ιτσιέ μάς διδάσκει ότι κάθε στιγμή της ζωής μας, όπως κάθε ιεροτελεστία του τσαγιού, είναι κάτι μοναδικό, που δε θα επαναληφθεί ποτέ.
Το Ιτσίγκο-ιτσιέ θα μας εμπνεύσει για να:
- Ελευθερωθούμε από το βάρος του παρελθόντος και από την αγωνία του μέλλοντος και να χαρούμε την κάθε στιγμή.
- Εντάξουμε στη ζωή μας το ζεν (ο Στιβ Τζομπς μυήθηκε στο ζεν από τον Ιάπωνα δάσκαλό του και το θεωρούσε το κλειδί της επιτυχίας του).
- Βελτιώσουμε ουσιαστικά τις σχέσεις και την επικοινωνία μας στην επαγγελματική και προσωπική μας ζωή.
- Απελευθερώσουμε τη δημιουργική πηγή που κρύβεται μέσα μας.

"Μαθήματα για τη ρωσική λογοτεχνία: Γκόγκολ, Γκόρκι, Ντοστογέφσκι, Τουργκένιεφ, Τσέχοφ" του Vladimir Nabokov

«Κάποτε υπολόγισα ότι η γνωστή και αναγνωρισμένη παγκοσμίως ρωσική λογοτεχνική παραγωγή, ποίηση και πεζογραφία, από τις αρχές του 19ου αιώνα και έπειτα, δεν ξεπερνά τις 23.000 τυπωμένες σελίδες κανονικού μεγέθους. Από την άλλη, η γαλλική ή η αγγλική, λόγου χάριν, λογοτεχνία έχει πίσω της ήδη μια ιστορία αρκετών αιώνων και ουκ ολίγων αριστουργημάτων. Καταλήγω, λοιπόν, στο πρώτο από τα συμπεράσματά μου: Με εξαίρεση ένα μεσαιωνικό μείζον έργο, η ρωσική λογοτεχνία μπορεί πολύ εύκολα να χωρέσει στα στενά όρια ενός περίπου αιώνα – ή έστω λίγο περισσότερο, αν συνυπολογίσουμε και κάποια πιο πρόσφατα έργα μιας κάποιας αξίας. Εν ολίγοις, ένας αιώνας, ο 19ος, υπήρξε αρκετός προκειμένου σε μια χώρα δίχως αυτοφυή λογοτεχνική παράδοση να “παραχθεί” λογοτεχνία υψηλής ποιότητας, με παγκόσμια ακτινοβολία, ικανή να συγκριθεί –σε όλα τα πεδία, με εξαίρεση τον όγκο της– με εκείνη της Γαλλίας ή της Αγγλίας, οι ρίζες των οποίων βρίσκονται πολλούς αιώνες πίσω. Αυτή η αξιοθαύμαστη άνθηση θα ήταν αδύνατη αν η Ρωσία δεν είχε σημειώσει ανάλογη πρόοδο, και μάλιστα ταχύρρυθμη, και σε άλλα πεδία της πνευματικής ζωής – τόσο ώστε να μην υπολείπεται ως προς την πρόοδο αυτή των μεγάλων χωρών της Δύσης. Έχω επίγνωση ότι αυτή η αλματώδης πολιτισμική και πνευματική πρόοδος που σημειώθηκε στη Ρωσία του 19ου αιώνα είναι ελάχιστα γνωστή στη Δύση». B. N.

"Το γέλιο του βατράχου ή Πώς τα παραμύθια μπορούν να σου αλλάξουν τη ζωή" του Henri Gougaud

Μπροστά στο αβέβαιο μέλλον, σήμερα μοιάζουμε με τους μακρινούς προγόνους μας που φοβούνταν μήπως δεν ξαναδούν τον ήλιο. Η απάντηση σ’ αυτόν τον φόβο που κάποιες φορές μάς ταρακουνάει βρίσκεται στα παραμύθια και στην απέραντη σοφία τους. Μονάχα αυτά γνωρίζουν να μεταμορφώνουν τις απειλές σε θαύματα. Όμως θα πρέπει και να τ’ ακούμε.
«Κάνε όπως κι εγώ» λένε αυτά τα απλά αφηγήματα. «Μην είσαι τίποτε άλλο πέρα από μια συνείδηση σε εγρήγορση, ικανή να αδράξει ό,τι μπορεί να τη θρέψει».
Η Χαλιμά εμπνεύστηκε και είπε παραμύθια για να κρατήσει τον θάνατο σε απόσταση. Κι η ζωή πήρε τα πάνω της. Έτσι τα παραμύθια πέρασαν ανάμεσα από πανούκλες, πολέμους, επαναστάσεις. Από σελίδα σε σελίδα, ο Ανρί Γκουγκό τα ρωτά κι αυτά του απαντούν:
«Μιμήσου με και θα επιβιώσεις. Μη φοβάσαι τις αδιάκοπες μεταμορφώσεις».
Αυτό το παράξενο, αστείο και ταυτόχρονα καθησυχαστικό αφήγημα, το παραγεμισμένο με ιστορίες, είναι ένα αληθινό βιβλίο σοφίας.

"Το παιδί και η γνώση. Από πού προέρχεται η επιθυμία για μάθηση;" του Martine Menès

Ένα στα τέσσερα παιδιά παρουσιάζει σοβαρές δυσκολίες στην κατάκτηση των βασικών γνώσεων που του προσφέρει το σχολείο. Παρά το γεγονός ότι είναι εξίσου έξυπνο και περίεργο με τα άλλα παιδιά, δεν καταφέρνει να μπει ουσιαστικά στη θέση του μαθητή. Όμως, το πρόβλημα της σχολικής αποτυχίας σπανίως εντοπίζεται εκεί όπου γεννιέται: στην επιθυμία για γνώση, η οποία καθιστά τη μάθηση εφικτή.
Στο βιβλίο αυτό, η Μαρτίν Μενές μάς εξηγεί με ποιον τρόπο εμφανίζεται και διατηρείται η επιθυμία κάποιου να μάθει. Διότι αυτή η επιθυμία έχει μια ιστορία, που συνοδεύει τις φάσεις της ψυχικής εξέλιξης. Κι αν η αστάθεια, η αναστολή, το άγχος ταράξουν το παιδί τη στιγμή που πρέπει να ενεργοποιηθούν εκ μέρους του η κατάλληλη συμπεριφορά και οι απαραίτητες δεξιότητες για τη μελέτη, τότε η πορεία αυτής της ιστορίας συναντά προβλήματα. Τόσο η αναγκαία συνθήκη της παιδικής εξάρτησης από τον άλλο όσο και η δυσκολία αποδοχής ορίων μπορούν να εμποδίσουν το παιδί να έρθει σε επαφή με τους κανόνες, τις απώλειες, τη μοναξιά, που είναι οι φυσικοί περιορισμοί της μάθησης. Οι τυχαίες συνθήκες της διαδρομής ενός παιδιού, οι αλληλεπιδράσεις του με το περιβάλλον, οι συναντήσεις του με τις συνήθεις ατέλειες των ενηλίκων, τους οποίους θεωρούσε παντοδύναμους, επιδρούν τόσο στη συναισθηματική του ανάπτυξη όσο και στη νοητική του λειτουργία.
Η Μαρτίν Μενές, με το ψυχαναλυτικό της βλέμμα, βλέμμα οξύ από την ιδιαίτερα πλούσια εμπειρία της σε ιατρο-ψυχοπαιδαγωγικά κέντρα (CMPP), μας παίρνει μαζί της σε μια ανθρωπιστική περιπέτεια στα θεμέλια της μετάδοσης της γνώσης και μας εξηγεί με ιδιαίτερη σαφήνεια πού εδράζεται και πώς μπορεί να αναπτυχθεί απρόσκοπτα η σχέση μας με τη μάθηση.