"Νανά" του Εμίλ Ζολά

Το μυθιστόρημα του Εμίλ Ζολά Νανά εκδόθηκε το 1880, αλλά είχε καταρχήν δημοσιευτεί σε συνέχειες στην εφημερίδα Βολταίρος (από τις 16 Οκτωβρίου 1879 ως τις 5 Οκτωβρίου του 1880). Το βιβλίο, το οποίο έμελλε να γίνει ένα από τα δημοφιλέστερα έργα της γαλλικής λογοτεχνίας, προκάλεσε ποικίλες και έντονες αντιδράσεις στην εποχή του. Από τον Φλωμπέρ: «Εξαιρετικό! […] Αριστουργηματικό! Ο θάνατος της Νανάς είναι μιχαηλαγγελικός» και τον Ουισμάν: «Οι αστοί εξεγέρθηκαν» ως την κυβέρνηση που σκέφτηκε προς στιγμήν να απαγορεύσει την κυκλοφορία του. Η Νανά, μια πόρνη πολυτελείας, τα έργα και τις ημέρες της οποίας παρακολουθούμε σ’ αυτό το μυθιστόρημα, ανάγεται από τον Ζολά σ’ αυτό το μυθιστόρημα στο απόλυτο θηλυκό. Πε­ριουσίες ολόκληρες αφανίζονται για χάρη της, ένα σωρό λαμπεροί χαρακτήρες σέρνονται εξουθενωμένοι στα πόδια της μέχρι του σημείου της αυτοκτονίας, ακόμα και οι γυναίκες προσπαθούν να μιμηθούν την εμφάνισή της. Η ακόρεστη δίψα της για πολυτέλεια και ηδονές όμως θα σταθεί και η αιτία της πτώσης της.
Το βιβλίο είναι ένας ύμνος για την ανδρική επιθυμία αλλά και μια κοινωνική τοιχογραφία της εποχής της Δεύτερης Αυτοκρατορίας, στην οποία η ηρωίδα δεν είναι παρά μια καταστροφική δύναμη που λυμαίνεται μια διεφθαρμένη και παρηκμασμένη κοινωνία.

"Το άλικο γράμμα" του Nathaniel Hawthorne

Το άλικο γράμμα, ένα από τα σημαντικότερα έργα της αμερικάνικης λογοτεχνίας, γράφτηκε το 1850 και τοποθετείται σε μια κοινότητα Πουριτανών της Νέας Αγγλίας του 17ου αιώνα. Αφηγείται την τραγική ιστορία της Έστερ Πριν, μιας αποίκου, η οποία κατά τη δίχρονη απουσία του συζύγου της στην Ευρώπη αποκτά παιδί. Η κοινότητα τη διαπομπεύει υποχρεώνοντάς τη να φορά πάντα στο στήθος της το άλικο γράμμα Α, που δηλώνει την αμαρτία της, τη μοιχεία. Εκείνη παρά τις πιέσεις θα αρνηθεί σθεναρά να αποκαλύψει το όνομα του συζύγου της αλλά και του εραστή της, κερδίζοντας το σεβασμό της κοινότητας με τις αγαθοεργές της πράξεις. Η δική της εσωτερική δύναμη έρχεται σε οξεία αντίθεση με την ηθική δειλία του εραστή και πατέρα του παιδιού της που την αφήνει να αντιμετωπίσει ολομόναχη την ενοχή και τον εξευτελισμό – η αντίθεση αυτή θα κορυφωθεί στο σπαρακτικό τέλος του μυθιστορήματος.
Ο Ναθάνιελ Χόθορν, ο οποίος γνώριζε καλά λόγω καταγωγής την πουριτανική παράδοση, συνέθεσε ζωντανούς ήρωες που ταλαντεύονται ανάμεσα στην ενοχή και την αμαρτία, το συναίσθημα και τη συνείδηση, ενώ στο πρόσωπο της Έστερ Πριν, κατάφερε να δημιουργήσει την πρώτη ολοκληρωμένη αμερικανίδα ηρωίδα. Αυτό ίσως είναι ένας από τους λόγους που αυτή η δυνατή αλληγορική ιστορία κοινωνικής καταπίεσης αγαπήθηκε από το κοινό βγάζοντας τον Χόθορν από τη δεινή οικονομική θέση στην οποία βρισκόταν την περίοδο που την έγραψε και χαρίζοντάς του την επιτυχία που επιζητούσε.

"Η κυρία με τις καμέλιες" του Αλέξανδρου Δουμά

Το μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Δουμά (υιού) εκδόθηκε πρώτη φορά το 1848 και λίγα χρόνια αργότερα διασκευάστηκε για το θέατρο. Ανέβηκε στη σκηνή το έτος 1852 γνωρίζοντας πολλή μεγάλη επιτυχία και εγκαινίασε τη θεατρική σταδιοδρομία του συγγραφέα του. Έμπνευση για την ηρωίδα του Δουμά, τη Μαργαρίτα Γκοτιέ, και την τραγική της ιστορία στάθηκε η Μαρί Ντιπλεσί, μία από τις διασημότερες εταίρες του Παρισιού, η οποία πέθανε το 1847 σε ηλικία μόλις είκοσι τριών ετών από φυματίωση, βουτηγμένη στα χρέη της πολυτελούς ζωής της. Ο ίδιος ο συγγραφέας είχε ερωτικές σχέσεις μαζί της τις οποίες όμως σύντομα διέκοψε.
Η ηρωίδα του Δουμά είναι σπαρακτική, αν και το παρελθόν της είναι αμαρτωλό, είναι διατεθειμένη να θυσιάσει τα πάντα για τον έρωτά της με τον Αρμάνδο, όμως η αγάπη τους θα συντριβεί στα βράχια των κοινωνικών συμβάσεων.
Η Κυρία με τις Καμέλιες ήταν πηγή έμπνευσης για την Τραβιάτα του Βέρντι, ενώ διασκευάστηκε για τον κινηματογράφο σε περισσότερες από είκοσι χώρες. Τον ρόλο της Μαργαρίτας Γκοτιέ ενσάρκωσαν στην οθόνη θρυλικές ηθοποιοί όπως η Σάρα Μπερνάρ και η Γκρέτα Γκάρμπο καθώς και πολλές άλλες. Η ερμηνεία της Γκάρμπο, αν και δεν τιμήθηκε με Όσκαρ, θεωρείται θρυλική, ενώ η ταινία του Τζορτζ Κιούκορ με τίτλο Camille συμπεριλήφθηκε στη λίστα με τις καλύτερες αισθηματικές ταινίες όλων των εποχών από το Αμερι­κανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου.

"Τα χρόνια της αθωότητας" της Edith Wharton

Τα χρόνια της αθωότητας είναι το δωδέκατο βιβλίο της αμερικανίδας Ίντιθ Γούορτον και θεωρείται το σημαντικότερο μυθιστόρημά της καθώς και ένα από τα σπουδαιότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα. Το βιβλίο πρωτοδημοσιεύτηκε σε τέσσερις συνέχειες στο περιοδικό Pictorial Review, ενώ όταν πλέον εκδόθηκε κανονικά χάρισε στη συγγραφέα του το βραβείο Πούλιτζερ το 1921 – αξίζει να σημειωθεί ότι ήταν η πρώτη φορά που το βραβείο απονεμήθηκε σε γυναίκα. Ως μέλος της υψηλής αμερικάνικης κοινωνίας η ίδια, η Ίντιθ Γουόρτον άσκησε μέσω του έργου της αυστηρότατη κριτική στα υποκριτικά της ήθη. Στα Χρόνια της αθωότητας, η Γουόρτον στήνει μια συγκινητική ερωτική ιστορία ανάμεσα σε έναν νεαρό φέρελπι δικηγόρο, τον Νιούλαντ Άρτσερ, και μια γυναίκα με καλλιέργεια και ευαισθησία που επιστρέφει από την Ευρώπη στην Αμερική δραπετεύοντας από έναν δύσκολο γάμο, την κόμησσα Ολένσκα. Η ηρωίδα της Γουόρτον είναι αυθεντική και αντισυμβατική και διεκδικεί το δικαίωμά της να λέει ελεύθερα τη γνώμη της και να επιδιώκει την ευτυχία της. Όμως μια γυναίκα ανεξάρτητη, εκτός γάμου, δεν είναι εύκολο να γίνει αποδεκτή καθώς παρεκκλίνει από το σύνηθες πρότυπο. Ο έρωτας που θα γεννηθεί δεν θα ευοδωθεί λόγω των ασφυκτικών κοινωνικών συμβάσεων στη Νέα Υόρκη του 1870.
Το βιβλίο αγαπήθηκε από εκατομμύρια αναγνώστες, ενώ το 1993 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Μάρτιν Σκορσέζε, στην ομότιτλη ταινία με πρωταγωνιστές τους Ντάνιελ Ντέι-Λιούις, Μισέλ Πφάιφερ και Γουινόνα Ράιντερ.

"Η κυρία Νταλογουέι" της Virginia Woolf

Η Βιρτζίνια Γουλφ συνέλαβε και έγραψε το µικρό αριστούργηµά της, την Κυρία Νταλογουέι, από το 1922 ως το 1924, έχοντας πρώτα διαβάσει τον Οδυσσέα του Τζέιµς Τζόις και µετά την επιστροφή της από το καταπράσινο Ρίτσµοντ στην πλατεία Τάβιστοκ, στο Μπλούµ­σµπερι. Όπως ο Οδυσσέας, έτσι και το µυθιστόρηµα της Γουλφ διαδραµατίζεται σε µία µέρα, αλλά ισοδυναµεί µε βύθισµα στην καρδιά των πραγµάτων. Χιλιάδων πραγµάτων. Η κυρία Νταλογουέι κυριο­λεκτικά κατακλύζεται από συνειδήσεις, αναµνήσεις, ονόµατα, φαντάσµατα, ανθρώπους όλων των τάξεων, γεύµατα και γάµους, ζωντανούς και νεκρούς, στρατιώτες, γιατρούς, εντυπώσεις λογικές και άλογες· κι όλα αυτά µέσα στη φασαρία, στα καταστήµατα, στους δρόµους, στα πάρκα και στα χιλιάδες πράγµατα του Λονδίνου – ανάµεσα σε φορέµατα, γάντια, καπέλα, αδιάβροχα, οµπρέλες, σουγιάδες, ανθρώπινα σώµατα, αεροπλάνα, αυτοκίνητα, φορτηγά. Ένα κείµενο πυκνό, διεισδυτικό, εµπνευσµένο, µια σκιαγράφηση της ανθρώπινης συνείδησης, ένα µυθιστόρηµα που απευθύνεται στον ποιητή που κρύβει µέσα του ο κάθε αναγνώστης.
Όπως σημειώνει ο συγγραφέας του βιβλίου Οι ώρες, Michael Cunningham: «Η κυρία Νταλογουέι έχει μερικές από τις πιο όμορφες, τις πιο σύνθετες, τις πιο διεισδυτικές, τις πιο ιδιόρρυθμες προτάσεις που γράφτηκαν ποτέ· αυτός και μόνο ο λόγος είναι αρκετός για να διαβάσει κανείς το βιβλίο. Πρόκειται για ένα από τα πιο συγκινητικά, τα πιο επαναστατικά έργα τέχνης του 20ού αιώνα».

"Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι" του Oscar Wilde

Ένα από τα πιο ανορθόδοξα μυθιστορήματα της νεότερης εποχής, το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι αφηγείται τη συγκλονιστική ιστορία του ηδονοθήρα Ντόριαν ο οποίος, συνεπαρμένος από το εξαιρετικά όμορφο πορτρέτο που του φιλοτεχνεί ο ζωγράφος Μπάζιλ Χόλγoυορντ, πουλάει την ψυχή του με αντάλλαγμα την αιώνια νεότητα και το αιώνιο κάλλος. Υπό την επιρροή του φίλου του, του λόρδου Χένρι Γουότoν, ο Ντόριαν θα παραδοθεί σε έναν ακόλαστο τρόπο ζωής τον οποίο κρατά κρυφό από την υψηλή κοινωνία στα μάτια της οποίας παραμένει ένας τζέντλεμαν. Το πορτρέτο, σε αντίθεση με το άψογο παρουσιαστικό του, φέρει τα σημάδια της φθοράς του. Οι υπαινιγμοί για τις ακατονόμαστες αμαρτίες στις οποίες επιδίδεται ο ήρωας προκάλεσαν σκάνδαλο όταν πρωτοκυκλοφόρησε το βιβλίο το 1891 – το βιβλίο χρησιμοποιήθηκε ως αποδεικτικό στοιχείο στη δίκη του Όσκαρ Ουάιλντ το 1895. Βέβαια, ούτε οι βρετανοί κριτικοί της εποχής επιφύλαξαν θερμή υποδοχή στο έργο αυτό, αν και τα λόγια του συγγραφέα του, «Αφήστε το βιβλίο μου, σας παρακαλώ, στην αθανασία που του αξίζει», αποδείχτηκαν μάλλον προφητικά. Σήμερα, αν και έχουν μεσολαβήσει περισσότερα από εκατό χρόνια από τότε που πρωτοκυκλοφόρησε, η φαουστική ιστορία ηθικού ξεπεσμού του Όσκαρ Ουάιλντ εξακολουθεί να γοητεύει.