Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
Η Ροζαλία Σεφεριάδη, κόρη του Αρίστου και της Ελπινίκης, που κατέφυγαν πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη το 1914, είναι μια κοπέλα διαφορετική από εκείνες της γενιάς της. Aδιαφορεί για τα τετριμμένα κοριτσίστικα όνειρα και οραματίζεται μουσικές σπουδές στο Παρίσι, παρόλο που τα σύννεφα του ναζισμού σκιάζουν ήδη την Ευρώπη.
Κρύβοντας χρόνια ολόκληρα ένα εφημεριδόφυλλο με τη φωτογραφία του νεαρού μαέστρου Ανατόλ Κοβάλσκι, παίρνει την τύχη στα χέρια της όταν λαμβάνει ένα γράμμα από τη Γαλλία. Παιδική φίλη με τον Αλμπέρτο Μαλάχ, γιο του εύπορου βιβλιοπώλη της εβραϊκής κοινότητας, ο οποίος βιώνει την προσωπική του τραγωδία, θα καταστρώσει ένα ραδιούργο σχέδιο για να περιφρουρήσει τα μυστικά και των δυο τους. Χάρη σε αυτό το σχέδιο η Ροζαλία και ο Ανατόλ θα ανταμωθούν...
Τι θα προκύψει από τη μοιραία γνωριμία τους; Ποιο ρόλο θα παίξει στη σχέση τους ο Γαλλοεβραίος ζωγράφος Ζαν Πιερ Λαρούζ και ποιος είναι στ’ αλήθεια ο Κοβάλσκι;
Το πρώτο βιβλίο μιας συγκλονιστικής ιστορίας για τον ρατσισμό και τον έρωτα, την τέχνη και την τόλμη της ζωής, την προκατάληψη και την ελευθερία μέσα στις στάχτες του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. 

Προσωπική άποψη:
Η Πασχαλία Τραυλού είναι μία αγαπητή, μα και μία ιδιαίτερη συγγραφέας. Τα πονήματά της μόνο συνηθισμένα δεν θα τα χαρακτηρίζαμε, αφού κάθε φορά καταπιάνεται και με κάτι διαφορετικό -και πολλές φορές έχει κάνει ριψοκίνδυνες επιλογές, στοιχείο που εκτιμώ ιδιαίτερα σ' εκείνην-, ενώ κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το ότι η πένα της έχει μια πολύ χαρακτηριστική ταυτότητα που την κάνει να ξεχωρίζει ανάμεσα σε άλλες. Φέτος, λοιπόν, η κυρία Τραυλού επέστρεψε με μία σειρά βιβλίων που μας ταξιδεύουν πίσω στο χρόνο, στην Ιστορία του τόπου μας, μέσα από την οποία ξεπηδάνε και ιστορίες ανθρώπων που η μοίρα τούς επιφύλασσε παράξενα παιχνίδια, συμπτώσεις, προδοσίες, αντιξοότητες, μ' εκείνους να παλεύουν πάντα για το δικαίωμα στην αγάπη και στο όνειρο. 

Πρώτο βιβλίο της σειράς αυτής, το "Θεοί από στάχτη", που ξεκινά το χρονικό του στο 1914 και στη Θεσσαλονίκη, στην οποία έχει καταφύγει το ζεύγος των Αρίστου Σεφεριάδη και Ελπινίκης Ευαγγελίδη, όταν αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την Φώκαια της Μικράς Ασίας, αποφασισμένοι να φτιάξουν μια κοινή ζωή μακριά από τα κοινωνικά στερεότυπα που τους θέλουν χώρια. Εκεί, οι δυο τους θ' αποκτήσουν μία κόρη, τη Ροζαλία, η οποία και θα μεγαλώσει για να γίνει ένα κορίτσι διαφορετικό από τα συνηθισμένα, ένα κορίτσι έξω από τα πρότυπα της γενιάς της, που αδιαφορεί γι' αυτά που επιτάσσει η κοινωνία και είναι πιστή μόνο στα θέλω της καρδιάς και στα όνειρά της, που την ταξιδεύουν μέχρι το Παρίσι όπου και θέλει να ζήσει για να σπουδάσει μουσική. Κι αυτό είναι το πρώτο σκέλος της ιστορίας μας, όπου κάτω από τα βαριά σύννεφα του ναζισμού που απλώνονται σε ολόκληρη την Ευρώπη, με τον Χίτλερ να καταλαμβάνει όλο και μεγαλύτερο μέρος αυτής, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που ακόμα τολμάνε να θέλουν και να ονειρεύονται. Γιατί, στη συνέχεια, καραδοκεί ο έρωτας, που έρχεται να γεννηθεί μέσα από συμπτώσεις... ή, μήπως, μέσα από το πεπρωμένο που κανείς δεν μπορεί ν' αποφύγει;

Θεσσαλονίκη του μεσοπολέμου, λοιπόν, και η κυρία Τραυλού επιστρέφει σ' έναν τόπο και μια εποχή που της είναι γνώριμη, καθώς την έχει επιλέξει και σε άλλο της μυθιστόρημα και πιο συγκεκριμένα στο "Άγαλμα στη σοφίτα" -επιλέγοντας, πολύ εύστοχα, για μένα, να μην σταθεί υπερβολικά σε ιστορικά γεγονότα που αφορούν τις σφαγές των Νεότουρκων, τα οποία τα έχουμε διαβάσει εκατοντάδες φορές. Βέβαια, αυτή τη φορά τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά, αφού η ματιά της, μα και η τοποθέτησή της σε κάθε προέκταση της ιστορίας της, είναι πιο διεισδυτική, αναλυτική και λεπτομερής στην απεικόνιση των συνηθειών, της κοινωνικής αντίληψης, των προσωπικών βιωμάτων, μα και της ευρύτερης πραγματικότητας του τότε, μετουσιωμένη μέσα από ένα σύνολο ανθρώπων, που μέσα σ' ένα χωνευτήρι θρησκειών και πολιτισμικών διαφορών, όπως ήταν η πόλη του τότε, προσπαθεί να ισορροπήσει και να επιβιώσει.

Το ότι η συγγραφέας έχει πραγματοποιήσει μεγάλη, εκ βαθέων και ουσιαστική έρευνα, είναι εμφανές σε κάθε σελίδα του μυθιστορήματός της αυτού. Η Θεσσαλονίκη του Μεσοπολέμου αναπαριστάται μέσα απ' αυτό με γλαφυρή λεπτομέρεια, χωρίς, ωστόσο, αυτό να γίνεται με τρόπο επιτηδευμένο και φλύαρο. Αντίθετα, η κυρία Τραυλού επιλέγει να μας την περιγράψει μέσω της δράσης των ηρώων της, που ζουν τις δικές του περιπέτειες καθώς διαβαίνουν τους δρόμους αυτής, γνωρίζοντάς μας γωνιές και μυστικά της Ιστορίας που ίσως και να μην γνωρίζαμε. Και κάπως έτσι, παρασυρόμαστε σε ένα ταξίδι στον χρόνο και ακροαζόμαστε ήχους, τα μάτια μας γεμίζουν εικόνες, οι αισθήσεις μας μυρωδιές και συναισθήματα. Εμφανής, όμως, είναι και η αγάπη της συγγραφέως απέναντι στους ήρωές της, τους οποίους έχει ψυχογραφήσει δίνοντας έμφαση ακόμα και στην παραμικρή λεπτομέρεια που αφορά αυτούς, στοιχείο που μας επιτρέπει όχι μόνο να δεθούμε περισσότερο μαζί τους, αλλά και να κατανοήσουμε σε βάθος το δράμα τους, ν' ασπαστούμε τις ελπίδες τους, να νιώσουμε τον πόνο τους, να βιώσουμε την αγάπη τους.

Θα μπορούσα να αναλύσω κι άλλο το βιβλίο, ειδικά τα ιστορικά στοιχεία και δεδομένα αυτού, αλλά θα επιλέξω να μην το κάνω, καθώς πιστεύω ακράδαντα πως υπάρχουν δρόμοι που πρέπει να τους περπατήσεις για να καταλάβεις την μαγεία τους. Και η συγκεκριμένη ιστορία, ανήκει στην κατηγορία αυτή. Είτε είστε, λοιπόν, φανατικοί αναγνώστες της κυρίας Τραυλού είτε όχι, αφεθείτε στην ιδιαίτερη γραφή της, που με γλαφυρότητα και ρεαλισμό αναπαριστά την αλήθεια μιας αλλοτινής εποχής, την ιστορική αλήθεια μια αιματηρής σελίδας της Παγκόσμιας Ιστορίας, μα και την αλήθεια εκείνη που μόνο οι άνθρωποι μπορεί να κρύβουν στην καρδιά τους και να την τροφοδοτούν με αισθήματα κι ελπίδες που ακόμα κι αν δεν έχουν λογική, δεν είναι λιγότερο αδύναμα από άλλο. Αφεθείτε, λοιπόν, στο λαογραφικό, ιστορικό, συναισθηματικό αυτό ταξίδι, που θα κάνει αρκετές φορές την καρδιά σας να σπαράξει, μέχρι να τα πούμε ξανά, μιλώντας για την συνέχεια αυτού του ταξιδιού.
Βαθμολογία 9/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Τραυλού Πασχαλία
Εκδόσεις: Διόπτρα
Κατηγορία: Ελληνική Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2018
Αρ. σελίδων: 440
ISBN: 978-960-605-506-5