O Πασχάλης Πράντζιος γεννήθηκε στην Ανάβρα Καρδίτσας το 1971 και εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 2006. Σπούδασε φιλοσοφία στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ., εργάζεται ως φιλόλογος καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση, ενώ παράλληλα συνεχίζει τις σπουδές του στο μεταπτυχιακό τμήμα της Σχολής Θεάτρου του Πανεπιστημίου της Λευκωσίας (Α.Π.ΚΥ.), με ειδίκευση στην Επιβίωση του Αρχαίου Δράματος.
Παράλληλα με τη μυθιστοριογραφία ασχολείται με τη θεωρία λογοτεχνίας και θεάτρου, δημοσιεύοντας άρθρα και μελέτες του σε περιοδικά λογοτεχνικού ενδιαφέροντος.
Το "Τριάντα έξι ώρες βροχής" είναι το έκτο μυθιστόρημά του, για το οποίο και δέχτηκε να μας μιλήσει.

Ποιο είναι το στοιχείο εκείνο στον μύθο της Φαίδρας και του Ιππόλυτου που σας ενέπνευσε τόσο πολύ, ώστε να γράψετε μια σύγχρονη ιστορία βασισμένη σε αυτόν;

Θα έλεγα πως συμβαίνει σχεδόν πάντα· το ερέθισμα γι’ αυτά που γράφουμε προϋπάρχει, δεν εμφανίζεται την ώρα που πιάνουμε το χαρτί και το μολύβι για να δουλέψουμε ένα καινούριο έργο. Τα τελευταία χρόνια, λόγω σπουδών στο Θέατρο, μου δόθηκε η αφορμή να μελετήσω την εξέλιξη του μύθου της Φαίδρας μέσα από θεατρικά κείμενα που γράφτηκαν από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας. Κάθε φορά, λοιπόν, που διάβαζα και μια καινούρια μεταγραφή του μύθου, ήμουνα πάντοτε με το μέρος της Φαίδρας. Αυτήν κατανοούσα, αυτή δικαίωνα στη συνείδησή μου, αυτήν αισθανόμουν πως ήταν η μεγάλη αδικημένη και χωρίς να το καταλάβω σχεδόν, η Φαίδρα έγινε ένα από τα πιο κοντινά μου, από τα πιο αγαπημένα θεατρικά πρόσωπα. Όταν ένιωσα την ανάγκη να γράψω ένα μυθιστόρημα με πρωταγωνιστή τον έρωτα, η αδικία που ένιωθα για το πρόσωπο αυτής της ηρωίδας βούιζε στο μυαλό μου διαρκώς. Έτσι ξεκίνησαν όλα. Από την επιθυμία μου να «επανορθώσω» συγγραφικά την αδικία της ιστορίας, αποκαθιστώντας το πρόσωπο της Φαίδρας μέσα από τη νίκη του Έρωτα.

Ήταν εύκολη υπόθεση η προσαρμογή ενός εκ των πλέον κλασικότερων μύθων στα σύγχρονα δεδομένα; Δεν σκεφτήκατε πως ίσως να ήταν ρίσκο μια τέτοια κίνηση;

Κοιτάξτε να δείτε, η μεταγραφή του μύθου της Φαίδρας δεν αποτελεί καινοτομία, για να πει κανείς πως ρισκάρει με μια ανάλογη κίνηση. Αν σας παραπέμψω, για παράδειγμα, στο Φαίδρας Έρως (1996) της Σάρα Κέην ή στον Ιππόλυτο Καλυπτόμενο (2005) του Βασίλη Παπαγεωργίου, θα δείτε πως οι παρεμβάσεις πάνω στον αρχαίο μύθο εκεί είναι καταλυτικές. Θέλω να πω, με άλλα λόγια, πως οι μεταγραφές της Φαίδρας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα μου έδιναν την ελευθερία να σκεφτώ μια άλλη εξέλιξη, μια άλλη προοπτική, δοσμένη αυτή τη φορά όχι θεατρικά, αλλά μυθιστορηματικά. Δεν κάνω δηλαδή κάτι παραπάνω από αυτό, δεν ακυρώνω τις προηγούμενες μεταγραφές, παίρνω απλώς μία άλλη θέση, την οποία επεξεργάζομαι μέσα στο πλαίσιο της ελευθερίας των δυνατοτήτων που δίνει ως είδος το μυθιστόρημα. Άλλωστε, η μελέτη του μύθου αυτού μου έδωσε τη βάση που χρειαζόμουν για να πατήσω, προκειμένου να γράψω ένα μυθιστόρημα με πρωταγωνιστή τον έρωτα. Αυτή ήταν η δική μου ανάγκη. Ο μύθος της Φαίδρας ήταν απλώς το μέσον. Όσον αφορά στο πρώτο μέρος της ερώτησή σας, θεωρώ πως ούτως ή άλλως ό,τι μυθιστόρημα και να γράφει κάποιος, δεν είναι αναίμακτο το εγχείρημα. Απαιτείται μελέτη, σκέψη και περισυλλογή. Αυταπάρνηση και έρωτας με τις λέξεις.

Ποια είναι η άποψή σας γύρω από τις ανθρώπινες σχέσεις στο σήμερα; Ποιες διαφορές και ποιες ομοιότητες μπορείτε να διακρίνετε, συγκριτικά με το πώς ήταν αυτές στο παρελθόν;

Ζούμε σ’ έναν μεταπαράλογο κόσμο. Αυτό εισπράττω. Κι οι ανθρώπινες σχέσεις είναι απόρροια του κόσμου αυτού. Ζούμε, επίσης, σ’ ένα κόσμο γεμάτο αυταπάτες κι οι ανθρώπινες σχέσεις είναι γεμάτες από αυταπάτες. Αυτή είναι η αίσθησή μου. Όσο για το παρελθόν; Θα πρέπει να προσδιορίσουμε για ποιο ακριβώς παρελθόν μιλάμε. Αναφερόμαστε στο παρελθόν της πρώιμης νιότης μας; Όταν βλέπεις τη νιότη σου από απόσταση, όλα σου φαίνονται εξιδανικευμένα. Ήταν όμως εξιδανικευμένα τότε που το παρελθόν ήταν παρόν; Αναφερόμαστε στο ιστορικό παρελθόν; Και σε ποια περίοδο; Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι προϊόν συγκεκριμένων κοινωνικοπολιτικών δομών. Ο εικοστός αιώνας υπήρξε αιώνας του παραλόγου, σήμερα βιώνουμε τη μεταπαράλογη εποχή. Ό,τι διαφορές και να διακρίνουμε, η ουσία είναι πως πρωταγωνιστής σε κάθε εποχή είναι η ανθρώπινη ψυχή. Με ό,τι συνεπάγεται αυτό.

Πιστεύετε πως στον έρωτα, εκτός από συναίσθημα, χρειάζεται να υπάρχει και λογική;

Παντού χρειάζεται να υπάρχει λογική, ωστόσο ο έρωτας δεν δύναται εκ φύσεως να παρακολουθήσει και κατ’ επέκταση να ακολουθήσει τους νόμους της λογικής. Αν κινηθεί έτσι, δεν είναι έρωτας. Μπορεί να είναι κάτι άλλο. Έρωτας όχι όμως. Και ο έρωτας και η λογική είναι μονοπωλιακά είδη, δεν συμπορεύονται, ακολουθούν άλλες πορείες, χωριστές διαδρομές.

Ο έρωτας είναι το πιο δυνατό συναίσθημα που μπορεί να νιώσει κανείς; Γιατί, μέσα από την αφήγησή σας, αυτό αισθανθήκαμε.

Υπό την έννοια ότι ο έρωτας είναι πολυσυμπαντικός, πιθανόν και να πρόκειται για το πιο δυνατό συναίσθημα που μπορεί να αισθανθεί κάποιος. Θέλω να πω πως ο έρωτας κρύβει δυνάμει έναν ωκεανό συναισθημάτων, γι’ αυτό και δεν μπορούμε να δούμε το συναίσθημα του έρωτα ως ένα. Αγάπη, λατρεία, πάθος, απόρριψη, προδοσία, μοναξιά κι η λίστα δεν τελειώνει. Είναι πολλά τα συναισθήματα που μπορούν να συνθέσουν τον ορισμό του και στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι παρόντα όλα μαζί στη διαδρομή του.

Το νέο σας βιβλίο πραγματεύεται σε μεγάλο βαθμό την έννοια της ηθικής. Πώς ορίζεται αυτή, για εσάς;

Για να έχει κάποια βαρύτητα η απάντησή μου, προϋποτίθεται πως εγώ έχω κατακτήσει την ηθική και μπορώ βάσει αυτού να την ορίσω. Ωστόσο, δεν είμαι καθόλου βέβαιος για την κατάκτηση αυτή. Μπορώ όμως να ορίσω ένα ηθικό μέτρο χάριν συζήτησης: μην κάνεις στους άλλους, αυτό που δεν θέλεις να σου κάνουν. Βέβαια, από εδώ ανακύπτει καινούριο ζήτημα. Κατά πόσο είναι ηθικό να μην κάνεις το κακό πράξη, ενώ μέσα σου σκέφτεσαι μονάχα άσχημες πράξεις; Φτάνει το να μην το πράττεις, για να οριστεί η ηθική; Όπως καταλαβαίνετε, δεν είναι εύκολο να απαντήσει κανείς σε μία τέτοια ερώτηση. Μην ξεχνάμε πως ακόμη μελετώνται τα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλη!


Η ηθική -και η ανηθικότητα παράλληλα- είναι, λοιπόν, κάτι καθαρά προσωπικό, κάτι κοινωνικό, ή εξαρτάται από τις συνθήκες που μπορεί να την καθορίζουν;

Αν θέλαμε να τα βάλουμε σε μια σειρά –γιατί το ερώτημα αυτό είναι τεράστιο- θα λέγαμε πως η ηθική ή η ανηθικότητα ενός ατόμου προσδιορίζεται από τις ηθικές αρετές του καθενός, ενώ η αντίστοιχη της κοινωνίας από τις γενικές ηθικές αρχές που τη διέπουν. Οι αρετές ενός ατόμου από μόνες τους δεν επαρκούν για να διασαφηνίσουμε την έννοια της ηθικότητας, ωστόσο είναι απαραίτητο να θεωρηθούν συμπληρωματικές προς τις γενικές αρχές. «Οι αρετές χωρίς αρχές είναι τυφλές, ενώ οι αρχές χωρίς αρετές είναι αδρανείς», διάβασα τελευταία κάπου. Η ηθική που προτάσσεται σε κάθε κοινωνία πολλές φορές καταστρατηγεί την προσωπική μας ελευθερία –το παρελθόν συνηγορεί με πολλά παραδείγματα στην άποψη αυτή. Ωστόσο, η υιοθέτηση της ηθικής στάσης ζωής ίσως να αποτελεί, εντέλει, σημαντικό τρόπο διατήρησης συνοχής των κοινωνιών και νοηματοδότησης της ανθρώπινης ύπαρξης.

Θεωρείτε πως το απαγορευμένο είναι πιο θελκτικό και πιο γοητευτικό για τους ανθρώπους, ακριβώς επειδή δεν θα έπρεπε να το θέλουν;

Είμαι βέβαιος ότι ισχύει αυτό που με ρωτάτε και –για να χαριτολογήσω- το έχω καταλάβει ήδη από την παιδική μου ηλικία! Τότε που έφτιαχνε η μάνα μου τσουρέκια κάθε Μ. Τετάρτη και δεν έπρεπε να τ’ αγγίξουμε μέχρι την Κυριακή του Πάσχα! Ε, σας πληροφορώ πως ποτέ μου δεν ξανάφαγα πιο νόστιμο τσουρέκι απ’ αυτό που κρυφά τα βράδια τσιμπολογούσα, κοιτάζοντας ένοχα πότε το εικονοστάσι πότε την πόρτα μην ανοίξει και με πιάσουν επ’ αυτοφώρω! Αν αυτό ισχύει για τα τσουρέκια, φανταστείτε τι γίνεται όταν μιλάμε για έρωτα!

Στο βιβλίο σας αναφέρετε πως ο έρωτας είναι αθώος, ενώ οι άνθρωποι ενοχικοί. Αυτή τους η ενοχή αντικατοπτρίζεται μέσα από τις αποφάσεις και τις πράξεις των ηρώων σας;

Ασφαλώς και αντικατοπτρίζεται. Ολόκληρη η πορεία των ηρώων μου εκπορεύεται από την ενοχή. Από την αρχή του βιβλίου μέχρι το τέλος, όπου βλέπουμε τον έρωτα να νικά την ενοχή και να καμαρώνει για την παντοδυναμία του.

Μπορεί ο άνθρωπος να εξιλεωθεί για τις αμαρτίες του, ή εφόσον μπορεί να τις ξαναδιαπράξει δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία;

Ο άνθρωπος έχει την ικανότητα ως έλλογο ον να κρίνει την ηθική ποιότητα των πράξεων και των αποφάσεών του. Προσπερνώντας κάποιος την έννοια της αμαρτίας και της εξιλέωσης υπό τη χριστιανική έννοια και δίνοντας στην έννοια του αμαρτήματος την αρχαιοελληνική σημασία της διάπραξης ενός σφάλματος, μπορεί να καταλήξει στη σκέψη πως για τον καταλογισμό ευθύνης σε κάποιο άτομο το μόνο που πιθανόν να έχει σημασία είναι το αν υπάρχουν ή όχι εξωτερικά εμπόδια ή άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τις πράξεις του, χωρίς να μπορεί όλα αυτά να τα ελέγξει. Από κει κι έπειτα, ο καθείς φέρει την ατομική ευθύνη των επιλογών του.

Τι είναι αυτό που θα θέλατε να συμβεί στη συγγραφική σας καριέρα και δεν έχει γίνει έως σήμερα;

Ό,τι είναι για καλό, ας έρθει! Εμένα μου αρκεί να μπορώ να γράφω αυτά που θέλω και να έχω εκδότη.

Αν και είναι πολύ νωρίς για κάτι τέτοιο, και δεδομένου ότι δεν ανήκετε στους συγγραφείς που εκδίδουν νέο βιβλίο κάθε χρόνο, αλλά επιλέγετε να περιμένετε την σωστή στιγμή, έχετε σκεφτεί ποια θα είναι η επόμενη ιστορία που θα μας αφηγηθείτε;

Αυτό τον καιρό στη σκέψη μου έχει την τιμητική του το «τριάντα έξι ώρες βροχής» και θέλω να χαρώ τη διαδρομή του. Όλα στην ώρα τους!

Ποια είναι τα όνειρά σας για το μέλλον;

Να είμαι σωματικά και πνευματικά υγιής, για να μπορώ να γράφω.

Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας και τις ουσιαστικές απαντήσεις σας.

Εγώ σας ευχαριστώ για τις ενδιαφέρουσες ερωτήσεις σας!

Διαβάστε την άποψή μας για το νέο βιβλίο του Πασχάλη Πράντζιου, "Τριάντα έξι ώρες βροχή", ΕΔΩ.