"Τσέρνομπιλ: Ένα χρονικό του μέλλοντος" της Svetlana Alexievich
Την 26η Απριλίου του 1986 µια σειρά εκρήξεων κατέστρεψε τον αντιδραστήρα του τέταρτου ενεργειακού µπλοκ στον πυρηνικό σταθµό του Τσέρνοµπιλ. Το ατύχηµα αυτό χαρακτηρίστηκε η µεγαλύτερη τεχνολογική καταστροφή του 20ού αιώνα. Η Λευκορωσίδα συγγραφέας ΣβετλάναΑλεξίεβιτς (βραβείο Νόµπελ Λογοτεχνίας 2015), δέκα χρόνια µετά το «ατύχηµα», περιπλανήθηκε στην απαγορευµένη ζώνη –όχι χωρίς τίµηµα και για τη δική της υγεία–, µίλησε µε δεκάδες ανθρώπους, έψαξε αρχεία εφηµερίδων, ληξιαρχείων, νοσοκοµείων, αναζήτησε στην άλλοτε σοβιετική επικράτεια τα νήµατα των απωλειών. Εκατό από αυτές τις µαρτυρίες αποτέλεσαν το παρόν βιβλίο: µιλούν άντρες, γυναίκες, παιδιά, χωρικοί, στρατιώτες, µαθητές, πυροσβέστες, επιστήµονες, µελλοθάνατοι και συγγενείς µελλοθανάτων, µητέρες που γέννησαν παραµορφωµένα παιδιά, µαθητές που δε συναντιούνται πια στο σχολείο µα σε µονάδεςλευχαιµικών ασθενών, αγρότες που ξεριζώθηκαν από την απαγορευµένη ζώνη, γονιοί που θάψαν τα παιδιά τους, γυναίκες που είδαν τους άντρες τους να λιώνουν ζωντανοί πριν πεθάνουν, γέροντες που αναθυµούνται τις παλιές προφητείες, κορίτσια που κρύβουν την καταγωγή τους γιατί αν την αποκαλύψουν δε θα βρουν σύντροφο στη ζωή τους.
"Μικρά Ασία. Το παλίμψηστο της μνήμης" του Αλέξανδρου Μασσαβέτα
Μετά την βραβευμένη Πόλη των Απόντων, ο Αλέξανδρος Μασσαβέτας αφήνει την Κωνσταντινούπολη για μια σειρά διαδρομών στην ιστορία και στο παρόν της Μικράς Ασίας. Το βιβλίο αυτό καλύπτει την νότια ακτή της Προποντίδας και τα παράλια του Αιγαίου. Φιλοδοξεί να αποτελέσει τον πρώτο τόμο μιας τριλογίας που θα επεκταθεί σε ολόκληρη την σπαρμένη από μνήμες Μικρά Ασία.
Ο συγγραφέας ξεκινά την περιπλάνησή του από την Βιθυνία και την Μυσία, εστιάζοντας στις μνήμες και στα χνάρια της Ρωμανίας και ανασταίνοντας το χαμένο εθνοτικό ψηφιδωτό της περιοχής. Συνεχίζει στην Αιολίδα, εστιάζοντας στο Αϊβαλί και στην Πέργαμο. Στην τσιμεντένια Σμύρνη καταγράφει την ζώσα ιστορία μέσα από τις μαρτυρίες των τελευταίων Λεβαντίνων και Εβραίων της πόλης, αλλά και τις τελευταίες ηλικιωμένες φωνές της σμυρναίικης διαλέκτου. Κατηφορίζοντας τα παράλια του Αιγαίου, ο Μασσαβέτας διασχίζει την Ιωνία, καταλήγοντας στα ερειπωμένα μοναστήρια της λίμνης Μπάφα και του Λάτμου, του γρανιτένιου όρους με τα απόκοσμα τοπία.
Η κατόπτευση του χώρου δίνει αφορμή για μία ανασκαφή της μνήμης περισσότερων πολιτισμών και εποχών, σε μέρη όπου το παρελθόν βαραίνει πολλές φορές ασφυκτικά. Εδώ η ιστορία μοιάζει με δυσανάγνωστο παλίμψηστο, όπου ο κάθε κατακτητής προσπάθησε να θάψει την μνήμη των προκατόχων του επιβάλλοντας την δική του αφήγηση.
Η αναμόχλευση της ιστορίας εμπλουτίζεται με τις προσωπικές μνήμες των συνταξιδιωτών του συγγραφέα, όπως του Ακύλα Μήλλα και του Κώστα Σταματόπουλου, αλλά και τις διηγήσεις των πολλών προσώπων που συναντούν καθ’ οδόν. Από τις σελίδες του βιβλίου διαχέονται οι τελευταίες αχτίδες ενός κόσμου απειλούμενου από την λήθη και –ακόμη περισσότερο– την τερατώδη επέλαση του μπετόν.
"Τα κακομαθημένα παιδιά της ιστορίας" του Κώστα Κωστή
Ο βασικός άξονας γύρω από τον οποίο στρέφεται το παρόν βιβλίο είναι η μετατροπή μιας μικρής επαρχίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος. Από ορισμένες απόψεις τα προβλήματα που προέκυψαν κατά τον σχηματισμό του σύγχρονου ελληνικού κράτους θα μπορούσαν να εξομοιωθούν με τα αντίστοιχα προβλήματα που απαντώνται αυτή τη στιγμή στις προσπάθειες του δυτικού κόσμου να επιβάλει το δικό του πολιτικό και πολιτισμικό μοντέλο σε κοινωνίες ξένες, αν όχι εχθρικές προς αυτό. Το γεγονός ότι οι Έλληνες του 19ου και 20ου αιώνα είναι χριστιανοί, ενώ οι κοινωνίες που αποτελούν σήμερα αντικείμενο πειραματισμού της Δύσης μουσουλμανικές, μικρή σημασία έχει στον βαθμό που και οι δύο αντιμετωπίστηκαν ή αντιμετωπίζονται, ρητά ή όχι, ως πεδία εκπολιτισμού και σε καμιά περίπτωση ως ισότιμοι εταίροι του πολιτικού εγχειρήματος στο οποίο αποδίδεται, μάλλον άκριτα, ο όρος εκσυγχρονισμός. Εξάλλου ο χριστιανισμός των Ελλήνων δεν έπαψε ποτέ να αντιπροσωπεύει το σχίσμα, δηλαδή μια ιδιαιτερότητα σε σύγκριση με τις δυτικοευρωπαϊκές αντιλήψεις, όχι πάντοτε συμπαθή και ακόμη λιγότερο κατανοητή.
Ωστόσο, σε μια τέτοια σύγκριση υφίσταται μια διαφορά που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Αντικείμενο του βιβλίου είναι η Ελλάδα και οι Έλληνες και αυτή η –εθνικού χαρακτήρα πλέον– κατηγορία εκ των πραγμάτων συνειρμικά αναφέρεται σε ό,τι οι Δυτικοευρωπαίοι θεωρούν θεμέλια του πολιτισμού τους. Από την άποψη αυτή μπορεί εύκολα να ερμηνευθεί η ιδιαίτερη, ως έναν βαθμό τουλάχιστον, μεταχείριση που έτυχαν εκ μέρους της Δύσης οι πληθυσμοί εκείνοι που δεν εξεγέρθηκαν απλώς εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο όνομα του χριστιανισμού, αλλά επικαλέστηκαν μέσω του ονόματός τους μία σύνδεση με ένα παρελθόν, στο οποίο η Ευρώπη βλέπει τις ρίζες της δικής της ταυτότητας. Πρόκειται για μία αντίληψη που ανακαλείται πολύ συχνά από όλους όσοι θέλουν να υποστηρίξουν ή να πολεμήσουν τις εξεζητημένες συχνά επιλογές των Ελλήνων και που κατά τον 19ο αιώνα θα τους προσδώσει από τους Ευρωπαίους τον χαρακτηρισμό των «κακομαθημένων παιδιών της Ιστορίας».
"Η παλλακίδα που δημιούργησε τη σύγχρονη Κίνα. Τσισί: η κληρονόμος αυτοκράτειρα" της Jung Chang
Μια συναρπαστική αφήγηση µε έντονα δραµατικά στοιχεία που καθηλώνουν τον αναγνώστη, µια πανοραµική απεικόνιση της γέννησης της σύγχρονης Κίνας, όσο και ένα διεισδυτικό και λεπτοµερές πορτρέτο µιας γυναίκας: της παλλακίδας ενός µονάρχη που έγινε η αυτοκράτειρα που κρατούσε στα χέρια της τις τύχες του ενός τρίτου του παγκόσµιου πληθυσµού...
Η Τσισί (1835-1908) είναι η πιο σηµαντική γυναίκα στην κινεζική ιστορία. Κυβέρνησε την Κίνα επί δεκαετίες και οδήγησε µια µεσαιωνική αυτοκρατορία στη νεότερη εποχή. Σε ηλικία δεκαέξι ετών επιλέχθηκε ως µία από τις πολλές παλλακίδες και σεξουαλικές συντρόφους του Αυτοκράτορα, µέσα από την καθιερωµένη πανεθνική διαδικασία επιλογής των βασιλικών συζύγων. Όταν εκείνος πέθανε, το 1861, τον διαδέχθηκε στον θρόνο ο πεντάχρονος γιος τους. Η Τσισί αµέσως οργάνωσε και έφερε σε πέρας ένα πραξικόπηµα ενάντια στους αντιβασιλεύοντες που είχαν διοριστεί από τον σύζυγό της και κατάφερε να γίνει ο ουσιαστικός άρχοντας της Κίνας.
Η Κληρονόµος Αυτοκράτειρα κυβέρνησε σε ιδιαίτερα απαιτητικές εποχές και βρέθηκε αντιµέτωπη µε ένα πλήθος από µείζονες εθνικές κρίσεις: τις επαναστάσεις των Ταϊπίνγκ και των Μπόξερ, τους πολέµους µε τη Γαλλία και µε την Ιαπωνία, αλλά και την εισβολή οκτώ συµµαχικών δυνάµεων, στις οποίες συµπεριλαµβάνονταν η Βρετανία, η Γερµανία, η Ρωσία και οι Ηνωµένες Πολιτείες. Η Γιουνγκ Τσανγκ δεν καταγράφει απλώς τον αγώνα της Τσισί στον στίβο της εσωτερικής και της εξωτερικής πολιτικής, αλλά επίσης ξεναγεί τον αναγνώστη στα άδυτα των µεγαλόπρεπων Θερινών Ανακτόρων της και του χαρεµιού της Απαγορευµένης Πόλης, όπου η Τσισί έζησε περιτριγυρισµένη από ευνούχους – έναν από τους οποίους ερωτεύτηκε, µε τραγικές συνέπειες. Ο κόσµος τον οποίο περιγράφει εδώ η Γιουνγκ Τσανγκ µε συναρπαστικές λεπτοµέρειες µοιάζει σχεδόν απίστευτος, καθώς αποτελεί ένα εξαιρετικά ασυνήθιστο κράµα πολύ παλιών και πολύ ρηξικέλευθων στοιχείων.
Το βιβλίο βασίζεται σε αρχεία και στοιχεία που δεν ήταν διαθέσιµα ως σήµερα, κυρίως κινεζικά, ιστορικά έγγραφα, όπως αυλικά αρχεία, επίσηµη και ιδιωτική αλληλογραφία, ηµερολόγια και µαρτυρίες, και δεν µπορεί παρά να φέρει επανάσταση στον τρόπο θεώρησης µιας κρίσιµης περιόδου της κινεζικής –και της παγκόσµιας– ιστορίας.
"Ο αδιάφορος και άλλα κείμενα των νεανικών χρόνων" του Marcel Proust
Από το 1893 µέχρι το 1896 ο νεαρός Προυστ ακονίζει τα µαχαίρια του ως συγγραφέας στο περιοδικό La Revue blanche. Αποσπασµατικά, προσχεδιάζει ένα προσωπικό, µελλοντικό ακόµη, σύµπαν. Η οµοφυλοφιλική εξοµολόγηση στο Πριν πέσει η νύχτα εκθέτει τα άγχη του πόθου-πόνου, το σύντοµο Ανάµνηση επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στη δύναµη της αίσθησης, ενώ το Κατά της ασάφειας, τελευταίο του κείµενο για το La Revue blanche, επιβεβαιώνει το ενδιαφέρον του για την υιοθέτηση µιας µαχητικής στάσης, αλλά και τη βούλησή του να αναπτύξει έναν προβληµατισµό γύρω από την αλήθεια της λογοτεχνίας. Τα κείµενα αυτά, που δε θα συµπεριληφθούν στη συλλογή Τέρψεις και Ηµέραι, το πρώτο του βιβλίο που εκδόθηκε το 1896, προσεγγίζουν θέµατα που θα διατρέξουν συνολικά ολόκληρο το έργο του Αναζητώντας τον χαµένο χρόνο.
Στον Αδιάφορο, όπως και στο Πριν πέσει η νύχτα, κυριαρχεί ο πόθος. Το διήγηµα αυτό πρωτοδηµοσιεύεται την 1η Μαρτίου του 1896 στο La vie contemporaine et Revue parisienne reunies. Με τη συµπυκνωµένη αφηγηµατική πλοκή και το τέλειο κλείσιµο της ιστορίας ο συγγραφέας µένει πιστός στις υφολογικές απαιτήσεις του διηγήµατος. Ακολουθεί την οπτική µιας ερωτευµένης γυναίκας και θεµελιώνει τη φαινοµενολογία της παθιασµένης συνείδησης, µελετώντας και αναλύοντας τον έρωτα σε όλη τη διάρκειά του (από τη στιγµή που γεννιέται µέχρι το τέλος του), στις ποικίλες περιπλοκές του (κοινωνικές και διαπροσωπικές) και στη συναισθηµατική του υπόσταση (ο έρωτας στον Προυστ είναι ένας γολγοθάς)… (Από την εισαγωγή)
"Γράμμα σε έναν νέο ποιητή και άλλα κείμενα" της Virginia Woolf
Η επιλογή των δέκα χαρακτηριστικών αυτών δοκιμίων της Βιρτζίνια Γουλφ, από τα πολλά που είχε δημοσιεύσει σε εφημερίδες και περιοδικά για να συγκεντρωθούν αργότερα σε συλλογές, έγινε με κριτήριο τη θεματική τους, έτσι ώστε να καλύπτεται ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων της συγγραφής που απασχολούσαν τους λογοτέχνες κατά την εποχή του μεσοπολέμου. Τα δοκίμια του παρόντος τόμου καλύπτουν εκτεταμένη χρονική περίοδο, καθώς γράφτηκαν από το 1919 μέχρι το 1940, και παρατίθενται με χρονολογική σειρά.
Αναφερόμενη στο έργο πολυάριθμων πεζογράφων, ποιητών και κριτικών, όπως του Σαίξπηρ, του Νταν, του Καρλάυλ, του Γκαλζγουόρδυ, της Όστιν, του Ντίκενς, του Μπέννετ, του Τολστόι, του Φλομπέρ, του Προυστ, του Φόρστερ, του Λόρενς, του Έλιοτ, του Τζόυς, του Χέμινγουεϋ κ.ά., η Γουλφ θίγει επίμαχα θέματα της συγγραφής (έμπνευση, θέμα, τεχνοτροπία, ύφος, χαρακτήρες), συγκρίνει τεχνοτροπίες και αναλύει τον κοινωνικό και ιστορικό περίγυρο (κοινωνικές τάξεις, πολιτική, σημαντικά γεγονότα) που επηρεάζει και διαμορφώνει τη συνείδηση των ανθρώπων που γράφουν, επισκοπώντας και αντιπαραθέτοντας με εξαιρετική διαύγεια σημαντικές περιόδους και ρεύματα της λογοτεχνίας. Ιδιαίτερο είναι και το δοκίμιό της Γράμμα σε έναν νέο ποιητή, που δίνει τον γενικό τίτλο στην παρούσα συλλογή, καθώς απαντά στο αιώνιο ερώτημα για τη δυσκολία του να γράψει κανείς ποίηση σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο αναταραχών, κοινωνικών αλλαγών και τεχνολογικής προόδου.
"60 μαθήματα από τον Δον Κιχώτη" του Del Pozo Salvador
Ο Δον Κιχώτης, το πασίγνωστο αριστούργηµα του Θερβάντες που µέσα στα χρόνια ξεπέρασε σε πωλήσεις ακόµα και τη Βίβλο, κι ίσως να µην υστερεί σε ιερότητα αν σκεφτούµε πόσες ανθρώπινες ψυχές έχει παρηγορήσει, λειτούργησε και εξακολουθεί να λειτουργεί ως αστείρευτη πηγή έµπνευσης για συγγραφείς και καλλιτέχνες, φιλολόγους, διανοητές, ψυχαναλυτές.
Τα 60 µαθήµατα ζωής από τον Δον Κιχώτη, εµπνευσµένα από τις ουµανιστικές ιδέες που διαπνέουν το έργο κι από την καρτερικότητα του ίδιου του Θερβάντες που τον έκανε να µάχεται για τη ζωή και να ελπίζει ακόµα και σε συνθήκες τραγικά δύσκολες, έρχονται να γαληνέψουν την ταραγµένη µας ψυχή, να την παρηγορήσουν και να τη στηρίξουν στο τραµπάλισµά της.
Μ’ άλλα λόγια έρχονται να συνεισφέρουν στο ξεκαθάρισµα στόχων, στην εξεύρεση λύσεων, στην αναζήτηση ελπίδας, ενδυναµώνοντας την πίστη µας σ’ αυτό τον εσωτερικό θεό που κρύβουµε όλοι µέσα µας και που έχει ως όνοµά του το ρήµα «ζω».
Εξήντα µαθήµατα ζωής µέσα από εξήντα πολύ γλαφυρά κεφάλαια, εµπλουτισµένα µε µικρά ή και µεγαλύτερα αποσπάσµατα από τον Δον Κιχώτη, σε µια ανοιχτή συνοµιλία µε την ελληνική λογοτεχνία και πραγµατικότητα.
"Το νερό να γίνεις" του Οδυσσέα Ιωάννου
Να ξαναψάξω για φύτρες σκοταδιού και κόμπους νερού στα βιβλία του Ντοστογέφσκι και του Καμύ.
Να πάρω το μέρος των λέξεων.
Να κάνω βόλτες με εκείνους που βουβάθηκαν τον τελευταίο χρόνο, που δεν καταλαβαίνουν τι συμβαίνει.
Να πάρω το μέρος της πραγματικότητας.
Να σαλιαρίζω με τον ήλιο όπου τον πετυχαίνω.
Να πάρω το μέρος του ξελογιάσματος.
Να ονειρεύομαι. Να πάρω το μέρος της μαστροπείας.
Να ξαναβάλω βινύλια στο πικάπ. Να πάρω το μέρος των απόντων.
Να κάνω ένα ακόμη μπάνιο στη θάλασσα.
Να πάρω το μέρος της πατρίδας μου.
Να φροντίσω εκείνα τα λουλούδια που έτσι κι αλλιώς δε βγάζουν χειμώνα. Να πάρω το μέρος του αίματος.
Να ζήσω με τις αναθυμιάσεις της επαναστατικότητάς μου.
Να πάρω το μέρος των χαρταετών.
Να συμμαζέψω το ντουλάπι με τα φάρμακα και τα δηλητήρια.
Να πάρω το μέρος των ζωγραφιών.
Να πω την αλήθεια για την πίστη, ψιλοβαρέθηκα…
Να πάρω το μέρος των πολύχρωμων μπαλονιών.
Να ησυχάσω λίγο, παρατράβηξε. Να πάρω το μέρος των παιδιών.
Να χαζεύω στον μεγάλο δρόμο.
Να πάρω το μέρος των παράξενων σχημάτων.
Να πάρω ένα παιχνιδάκι για τη μικρή.
Να πάρω το μέρος της. Οριστικά.
"Ιστορία και σοφία από 17 καλούς βασιλιάδες" του Exelman Max
To βιβλιαράκι αυτό είναι ένα εγχειρίδιο ιστορίας που μπορεί να σας κάνει να αναζητήσετε ιστορικές γνώσεις και νόημα μέσα από τη ζωή μερικών καλών βασιλιάδων. Πράγματι, οι βασιλιάδες δεν έχουν καλή φήμη: αν και μερικοί απολαμβάνουν τον σεβασμό των πολιτών, στην εποχή μας θεωρούνται αναχρονισμός· ζουν μόνο στα παιδικά παραμύθια και στα εικονογραφημένα περιοδικά κουτσομπολιού. Όπως έλεγε ο βασιλιάς της Αιγύπτου Φαρούκ, σύντομα θα απομείνουν μόνο πέντε βασιλιάδες στον κόσμο: ο βασιλιάς της Αγγλίας, ο ρήγας κούπα, ο ρήγας σπαθί, ο ρήγας καρό και ο ρήγας μπαστούνι.
Αλλά ανάμεσα στους εστεμμένους –ζωντανούς και νεκρούς– υπάρχουν μερικοί έξυπνοι και γοητευτικοί, όπως υπάρχουν κουτοί, άσχημοι και ασθενικοί, θύματα ίσως των βασιλικών αιμομιξιών. Υπάρχει και η ολιγομελής κατηγορία των φιλοσόφων βασιλιάδων ή των σχεδόν φιλοσόφων – μια σπάνια ποικιλία ηγεμόνων που, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, θα ήταν οι ιδανικοί ηγέτες της ουτοπικής Πολιτείας.
Σ’ αυτό το βιβλιαράκι, μελετώντας τη ζωή και το έργο μερικών αγαθών βασιλιάδων, ανοίγουμε ένα παράθυρο με θέα την ιστορία και βλέπουμε τον κόσμο με τα μάτια τους.
"Οι δεινόσαυροι των Αθηνών – Ταξίδι σε λάθος χώρα" του Τηλέμαχου Κώτσια
Δυο νουβέλες με κοινό θέμα τη σημερινή εποχή. Σκηνές τραγελαφικές των ημερών της κρίσης -ή και πιο πριν- με άφθονο παραλογισμό, με τη μηχανή του χρόνου απορρυθμισμένη, που άλλοτε προχωράει αργά, σαν να βαλτώνει στο τέλμα της αναμονής, και άλλοτε τρέχει με εφιαλτική ταχύτητα, με τα γεγονότα να στροβιλίζονται τρελά και τους ανθρώπους να ζαλίζονται και να συγχέουν το όνειρο με τη ζωή.
"Τριάντα χρόνια Ελληνικής Ιστορίας" του Mazower Mark
«[...] Λόγω της τρομερής κρίσης που διέρχεται σήμερα η Ελλάδα, σκέφτομαι-όπως, υποθέτω, και πολλοί άλλοι άνθρωποι- τι συνέβη τις τελευταίες δεκαετίες και αναρωτιέμαι πώς και κατά πόσον οι επιλογές και οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν οδήγησαν στο παρόν αδιέξοδο. Όσο πιο πίσω πηγαίνω στο παρελθόν, φτάνοντας σ' εκείνο το χρονικό σημείο όπου άρχισα για πρώτη φορά να ενδιαφέρομαι σοβαρά για την Ελλάδα, τόσο λιγότερο προβλέψιμο γίνεται το όλο πράγμα, τόσο λιγότερο επαρκή φαίνονται πολλά από τα κλισέ για τις ρίζες της κρίσης. Κι όμως, όσο περισσότερο το σκέφτομαι, τόσο περισσότερο μπορώ κι εγώ να διακρίνω τώρα πώς από νωρίς κάποια σπέρματα της κρίσης της ευρωζώνης εμφανίζονταν διάσπαρτα παντού γύρω μας».
Μαρκ Μαζάουερ
«[...] Πιστεύω ότι στη "Σκοτεινή Ήπειρο" συνοψίζεται κατά τον καλύτερο τρόπο όλη η προβληματική που χαρακτηρίζει τη δουλειά του Μαζάουερ. Πρόκειται για ένα έργο που αφήνει πίσω του τα στερεότυπα, δε θεωρεί τίποτε δεδομένο και δεν είναι προϊόν κάποιων αυστηρών κανόνων της ιστορικής μηχανικής. Επίσης πρόκειται για ένα έργο που δεν υπακούει σε οποιονδήποτε κανόνα πολιτικής σκοπιμότητας, παρά το γεγονός ότι είναι εξόχως πολιτικό».
Κώστας Κωστής (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Αναρτήσεις
