Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
Η Κόρα είναι σκλάβα σε μια βαμβακοφυτεία στην Τζόρτζια. Η ζωή είναι εφιαλτική για όλους τους σκλάβους αλλά ιδιαίτερα για την Κόρα, γιατί είναι μια περιθωριακή για τους άλλους Αφρικανούς. Ακόμη μεγαλύτερος πόνος την περιμένει καθώς ενηλικιώνεται και γίνεται γυναίκα. Όταν ο Σίζαρ καταφτάνει από τη Βιρτζίνια και της μιλάει για τον Υπόγειο Σιδηρόδρομο, οι δυο τους αποφασίζουν να αψηφήσουν τον τεράστιο κίνδυνο και να δραπετεύσουν. Τα πράγματα δεν πηγαίνουν όπως σχεδίαζαν και, παρόλο που καταφέρνουν να βρουν μια στάση και να κατευθυνθούν προς τα βόρεια της χώρας, καταδιώκονται.
Στην ιδιοφυή σύλληψη του Γουάιτχεντ, ο Υπόγειος Σιδηρόδρομος δεν είναι απλώς μια αλληγορία – μηχανικοί και οδηγοί έχουν στήσει υπογείως ένα μυστικό δίκτυο από ράγες και σήραγγες. Η πρώτη στάση της Κόρας και του Σίζαρ είναι η Νότια Καρολίνα, σε μια πόλη που αρχικά φαντάζει παράδεισος αλλά κρύβει κάτι σατανικό για τους μαύρους κατοίκους. Το χειρότερο είναι ότι ο Ριτζγουέι, ο αμείλικτος κυνηγός σκλάβων, είναι στα ίχνη τους. Αναγκασμένη να το σκάσει ξανά, η Κόρα ρίχνεται σ’ ένα απίστευτο ταξίδι, αναζητώντας την πραγματική ελευθερία.
Καθώς ο Γουάιτχεντ αναπλάθει την τρομοκρατία που υφίσταντο οι μαύροι στην προεμφυλιακή εποχή, η αφήγησή του αναδεικνύει το έπος της Αμερικής από τη βίαιη εκμετάλλευση των Αφρικανών μέχρι τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις του σήμερα. Ο ΥΠΟΓΕΙΟΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΣ είναι η λεκτική απόδοση της άγριας θέλησης μιας γυναίκας να σπάσει τα δεσμά της σκλαβιάς και συνάμα ένας δυνατός στοχασμός περί της Ιστορίας που μοιραζόμαστε όλοι μας. 

Προσωπική άποψη:
Το βραβευμένο, με Pulitzer, βιβλίο, "Υπόγειος σιδηρόδρομος" του Colson Whitehead, κυκλοφόρησε πριν από ένα μήνα και στη χώρα μας από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Μια ιστορία που δεν μας εκπλήσσει ιδιαίτερα για το ότι διακρίθηκε κατ' αυτόν τον τρόπο, αφού ασχολείται με ένα απ' τα πλέον μελανά σημεία της σύγχρονης, παγκόσμιας Ιστορίας, που δεν είναι άλλο απ' το δουλεμπόριο των μαύρων κατοίκων της Νοτίου Αμερικής, όπου μεγάλος αριθμός αυτών προσπάθησε να δραπετεύσει από τα δεσμά του και να κατευθυνθεί προς το Βορρά, και κατ' επέκτασιν προς την ελευθερία, θέτοντας ακόμα και την ίδια του τη ζωή σε θανάσιμους κινδύνους. Ουσιαστικά, το έργο του Whitehead, είναι μια γροθιά στο λευκό κατεστημένο, μα και ένας ύμνος στους ανθρώπους εκείνους που πάλεψαν για κάτι τόσο αυτονόητο όσο θα έπρεπε να είναι η ελευθερία.

Φαντάζομαι πως αρκετοί θα έχουν ακούσει για τις υπόγειες σιδηροδρομικές γραμμές που αποτελούσαν καταφύγιο των Αφρικανών δούλων του Νότου, μα και τη μοναδική τους διέξοδο στο Βορρά και σε μια νέα ζωή. Όμως, κανείς μας δεν γνωρίζει πολλές λεπτομέρειες, κυρίως επειδή δεν αφορά τη δικιά μας Ιστορία και, ως συνήθως, οι άνθρωποι τείνουμε ν' αποστρέφουμε το βλέμμα μας απ' ότι δεν μας αφορά άμεσα. Ο Whitehead, μέσω του βιβλίου αυτού, λοιπόν, επιτυγχάνει ακριβώς αυτό. Να μας μεταφέρει στο 19ο αιώνα και στο αχαρτογράφητο, μυστικό σχεδόν, υπόγειο δίκτυο, που χάρη στη φαντασία του και στη γλαφυρότητα της πένας του παύει να είναι ένας "αστικός θρύλος", αλλά αποκτά υπόσταση, ζωντανεύει μέσα απ' τις σελίδες του, ενώ ανάμεσα στα τοιχώματά του αντιλαλούν οι φωνές εκείνων που τόλμησαν να διεκδικήσουν αυτό το αγαθό που θα έπρεπε να είναι δεδομένο.

Ο "Υπόγειος σιδηρόδρομος" δεν είναι ένα εύκολο βιβλίο, ούτε αποτελεί ένα ευχάριστο ανάγνωσμα. Αντίθετα, είναι σκληρό, άγριο, σοκαριστικά ρεαλιστικό πολλές φορές, γιατί τίποτα δεν μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ανατριχίλα και φρίκη από τον ίδιο τον άνθρωπο στις χειρότερες στιγμές του, όταν δεν υπολογίζει το διαφορετικό ως ανθρώπινο, ως όμοιο μ' εκείνον. Κακοποίηση, σωματική και πνευματική, εξαθλίωση, βιασμοί, θάνατος, είναι μερικά μόνο από τα μαύρα στοιχεία εκείνης της εποχής, μιας εποχής που η σύγχρονη, φιλελεύθερη Αμερική θα ήθελε, αν μπορούσε, να σβήσει από τα κιτάπια της Ιστορίας της. Όμως κάτι τέτοιο είναι αδύνατο και, για να τα λέμε όλα, θα ήταν και ανήθικο, γιατί όλα αυτά δεν αποτελούν κάτι που θα έπρεπε να ξεχαστεί αλλά που, αντίθετα, θ' αποτελεί φωτεινό παράδειγμα προς αποφυγήν, πόσο μάλλον σε μια εποχή που τα όρια της ελευθερίας και του ρατσισμού είναι πιο θολά από ποτέ άλλοτε, σε παγκόσμια κλίμακα.

Κεντρική πρωταγωνίστρια της ιστορίας του Whitehead, η Κόρα, που αν και δεν γεννήθηκε και μεγάλωσε μέσα σ' ένα κοινωνικοποιημένο πλαίσιο, έχει την στόφα της ηρωίδας, της αγωνίστριας. Είναι ικανή, γεμάτη δυναμισμό και σκληρή θέληση, προσαρμοστική απέναντι σε όλα τα δεδομένα και τις καταστάσεις που συναντάει στο διάβα της, που δεν είναι λίγες. Ακολουθώντας εκείνη και τους άλλους σκλάβους που προσπαθούν να φτάσουν στη δική του Γη της Επαγγελίας, στο δικό τους οδοιπορικό που είναι σημαδεμένο από θάνατο, αγωνία, φόβο, μα και ελπίδα για κάτι καλύτερο, βρισκόμαστε σε σκοτεινές και βρόμικες γωνιές του μοναδικού τρόπου διαφυγής τους, με την προδοσία και ανέχεια να παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια καθημερινότητα που κανείς δεν ξέρει που θα οδηγήσει, ή που θα τους ξημερώσει το επόμενο πρωί. 

Βέβαια, αν πρέπει να καταλογίσουμε κάτι αρνητικό στο σύνολο του βιβλίου, αυτό είναι το ότι μοιάζει να υπάρχει μια συναισθηματική αποστασιοποίηση από τη μεριά του συγγραφέα, πράγμα που περνάει και 'μας ως αναγνώστες. Αν και νιώθουμε φρίκη και συμπόνοια για τους σκλάβους, δεν μπορούμε να δεθούμε μαζί τους και να νιώσουμε σε πραγματικό βάθος και έκταση, το δράμα τους. Ίσως, όμως, να μην είναι τελικά αυτό το ζητούμενο. Όχι όταν ο Whitehead επέλεξε να γράψει το βιβλίο αυτό σε μια εποχή όπου η Αμερική μαστίζεται από φαινόμενο βίας που έχουν ως πυρήνα τους τον ρατσισμό, την άρνηση αποδοχής οτιδήποτε διαφορετικού, όσο κι αν προσπαθεί να κρύψει την αλήθεια της αυτή κάτω από εικονοκλαστικές και ηθικοπλαστικές μάσκες. Κάποτε, ίσως και να μπορούσε να το κάνει. Τώρα πια, όμως, έχω τις αμφιβολίες μου, και δεν είναι η μόνη. Ίσως, λοιπόν, έργα όπως αυτά να μπορούν ν' αφυπνίσουν συνειδήσεις και να προκαλέσουν ηθικές αναστολές.
Βαθμολογία 8,5/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Sarah J. Maas
Μεταφραστής: Μπλάνας Γιώργος
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Κατηγορία: Ξένη Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2018
Αρ. σελίδων: 432
ISBN: 978-618-01-2524-5