Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
Μια διαφορετική οπτική πάνω στην πιο θεμελιώδη σχέση της ζωής μας.
«Θα έλεγα ψέµατα αν ισχυριζόµουν ότι η δυστυχία της µητέρας µου δεν µου έχει προκαλέσει ποτέ ευχαρίστηση.»
Η Τάρα θυµάται το παρελθόν µε συγκεκριµένο τρόπο· η Αντάρα το θυµάται εντελώς διαφορετικά. Η κάθε γυναίκα έχει τραύµατα που της προξένησε η άλλη. Η καθεµιά φροντίζει τις πληγές της µε τη ζηλόφθονη απόλαυση ενός εραστή.
Στα νιάτα της, η Τάρα ήταν ατίθαση. Εγκατέλειψε έναν γάµο χωρίς έρωτα για να πάει σ’ ένα άσραµ, έζησε για λίγο καιρό σαν ζητιάνα (κυρίως για να πικάρει τους εύπορους γονείς της) και πέρασε µερικά χρόνια κυνηγώντας έναν ατηµέλητο, άστεγο «καλλιτέχνη» –κι όλα αυτά µε την κόρη της µαζί. Τώρα ξεχνάει πράγµατα, µπερδεύει τους µισθούς της υπηρέτριάς της, αφήνει όλη νύχτα το γκάζι αναµµένο, και η Αντάρα βρίσκεται αντιµέτωπη µε την υποχρέωση να φροντίσει µια γυναίκα που ποτέ της δεν τη φρόντισε.
Ένα βιβλίο για τη µνήµη και τον µύθο, για το πώς οι ιστορίες που λες στον εαυτό σου γίνονται µε τον καιρό πιο αληθινές από το ίδιο το πρόσωπό σου στον καθρέφτη. Μια διερεύνηση της ζήλιας, της εµµονής, της προδοσίας, µια ιστορία αγάπης –όχι µεταξύ εραστών, αλλά µεταξύ µητέρας και κόρης. Γεµάτη καυστικό πνεύµα, η Καµένη ζάχαρη ρωτάει πόσα πραγµατικά γνωρίζουµε για τους πιο κοντινούς µας ανθρώπους και, κατ’ επέκταση, για τον εαυτό µας.

Προσωπική άποψη:
Είθισται τα βιβλία που περιλαμβάνονται στις Λίστες Βραβείων όπως είναι για παράδειγμα τα Booker, να προκαλούν αρκετά έντονες συζητήσεις γύρω από το περιεχόμενο και την αξία τους. Αυτό συμβαίνει γιατί, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, έχουμε να κάνουμε με λογοτεχνικά έργα που δεν ακολουθούν πολύ πετυχημένες και δεδομένες συνταγές, αλλά επιλέγουν κάποια άλλα, διαφορετικά μονοπάτια της ανθρώπινης ζωής και ύπαρξης, επιχειρώντας να εξερευνήσουν εις βάθος τις πτυχές αυτών, θέλοντας να ξύσουν την επιφάνεια και να μιλήσουν για όλα όσα, επιδέξια πολλές φορές, τείνουμε να κρύβουμε κάτω από αυτήν, είτε γιατί δεν έχουμε τη διάθεση, είτε γιατί δεν έχουμε πάντοτε την απαραίτητη ενέργεια σε μια ανάλυση ενός δεύτερου επιπέδου.

Ένα τέτοιο βιβλίο είναι και το "Καμένη ζάχαρη", της πρωτοεμφανιζόμενης για το 2020 Avni Doshi, το οποίο βάζει στο μικροσκόπιο μια απ' τις σημαντικότερες σχέσεις στη ζωή ενός ανθρώπου, αυτή ενός γονιού με το παιδί του και πιο συγκεκριμένα, τη σχέση της Τάρα και της Αντάρα -νομίζω μπορείτε να διακρίνετε κι ένα είδος "λογοπαιγνίου" που γίνεται εδώ-, που όπως θα έχετε ήδη καταλάβει, είναι μάνα και κόρη, αλλά με τη σχέση τους να βρίσκεται στα κόκκινα, αφού ποτέ δεν είχαν, επί της ουσίας, αυτό το τόσο βαθύ και χαρακτηριστικό δέσιμο που συνηθίζουν να έχουν οι γυναίκες στη θέση τους, ακόμα κι όταν μεταξύ τους υπάρχουν κόντρες κι ανταγωνισμοί. Κακά τα ψέματα, η μητέρα αποτελεί τον πλέον σταθερό λίθο στη ζωή κάθε ανθρώπου και ως γυναίκα, και μητέρα πλέον κι εγώ, που έχω μια εξαιρετικά δεμένη σχέση με τη μητέρα μου, παρά τις όποιες διαφορές μας, δεν θα μπορούσα να φανταστώ πως θα ήταν η ζωή μου χωρίς εκείνη μέχρι και σήμερα.

Η ιστορία μας διαδραματίζεται στη σύγχρονη Ινδία κι επικεντρώνεται στις ταυτότητες των ρόλων, και την αντιστροφή αυτών, με την κόρη να καλείται να γίνει η φροντιστής της ηλικιωμένης μητέρας, η οποία έχει αρχίσει να χάνει τη μνήμη της και κατ' επέκτασιν, τον ίδιο της τον εαυτό, που άλλοτε ήταν ισχυρός και δυναμικός, γεμάτος θέληση και πείσμα, έστω κι αν αυτό την οδήγησε σε εγωιστικές αποφάσεις, όπως το ν' αφήσει, επί της ουσίας, την κόρη της να μεγαλώσει σε χέρια τρίτων, παρεμβαίνοντας έτσι και στο δέσιμο που υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσαν να είχαν αναπτύξει μεταξύ τους. Η Αντάρα βρίσκεται σε ένα πολύ κομβικό σημείο της ζωής της, χωρίς να είναι σίγουρη για το που βαδίζει ο γάμος της ή αν η εικαστική της καριέρα θα μπορέσει ν' απογειωθεί όπως ποθεί, ενώ η γέννηση της δικής της κόρης θα την φέρει αντιμέτωπη με την επιλόχειο κατάθλιψη και διλήμματα που ποτέ δεν είχε σκεφτεί πως θα κληθεί ν' αντιμετωπίσει.

Όπως ίσως ν' αντιλαμβάνεστε, αυτή είναι μια ιστορία που δεν είναι ούτε εύκολη, ούτε ευχάριστη, μα πάνω απ' όλα, στην πραγματικότητα, δεν είναι και διόλου σπάνια, ειδικά στις μέρες μας, όπου οι γυναίκες βρίσκονται διχασμένες ανάμεσα στο "θέλω" και στο "πρέπει", στην προσωπική επιλογή και στο κοινωνικά αποδεκτό, στην προσπάθειά τους να ισορροπήσουν τα πάντα στη ζωή τους, χωρίς να μπορούν πάντοτε ν' αποδεχθούν πως θα πρέπει κάτι να θυσιάσουν για να επιτύχουν κάτι άλλο, ή πως, στο κάτω κάτω της γραφής, αυτό που μετράει στο τέλος της ημέρας δεν είναι η τελειότητα ούτε η απόλυτη ολοκλήρωση σε όλα τα επίπεδα, αλλά να νιώθεις όμορφα και γεμάτος μέσα σου. Κι όταν σε μια τέτοια εξίσωση μπλέκονται περισσότερες γυναίκες από μία, η κάθε μία απ' αυτές με τη δική της αυτόνομη προσωπικότητα και τις δικές της ανάγκες, τα όρια της αλήθειας και του τι πραγματικά ισχύει, είναι πιο θολά από ποτέ.

Η Doshi έχει μοιράσει την αφήγησή της σε δύο εναλλασσόμενες, θα λέγαμε, ιστορίες, με την πρώτη να εστιάζει στο παρόν και στις υπάρχουσες συνθήκες, τόσο στη ζωή όσο και στη σχέση ανάμεσα σε μητέρα και κόρη, και με τη δεύτερη να μας μεταφέρει πίσω στον χρόνο, στα παιδικά χρόνια της Αντάρα, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται, τόσο στο κομμάτι του παρελθόντος, όσο και του αντίκτυπου που αυτό δημιούργησε μελλοντικά φτάνοντας μέχρι και το παρόν. Η συγγραφέας έχει προσεγγίσει με πολύ ωραίο τρόπο, τόσο πολιτιστικά, όσο και κοινωνικά και εσωτερικά, το τι επέφερε η ανάγκη της Τάρα για αυτοπραγμάτωση, έτσι τουλάχιστον όπως εκείνη ήταν σε θέση να την αντιληφθεί όταν έπαιρνε αποφάσεις που δεν καθόρισαν μόνο τη δική της ζωή, αλλά την ίδια ώρα καταφέρνει, με έναν ιδιαίτερο τρόπο, να μας κάνει ν' αναλογιστούμε και όλον τον κρυφό συντηρητισμό που υποβόσκει και που σε προκαλεί να παραδεχθείς πως δεν είναι όλα άσπρα ή μαύρα, άρα κατ' επέκτασιν κανείς δεν είναι τέλειος.

Νομίζω πως είναι αρκετά ξεκάθαρο πως η Doshi δεν ήθελε να μας κάνει να δεθούμε ή να συμπαθήσουμε πραγματικά κανέναν από τους χαρακτήρες της, αλλά να τους αντιμετωπίσουμε όσο πιο ρεαλιστικά γίνεται, μέσα από ένα πρίσμα μιας πραγματικότητας που χωράει αμφισβητήσεις κι αναλύσεις, γιατί τόσο η Τάρα όσο και η Αντάρα έχουν τη δικιά τους εκδοχή των πραγμάτων, μέσα απ' τα δικά τους βιώματα και τις δικές τους ανάγκες, καταπιεσμένες ή μη, άρα έχουμε να κάνουμε με τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, όπου καμία δεν μπορεί ν' ακυρώσει την ύπαρξη της άλλης, αλλά ούτε και να επιβάλλει την σπουδαιότητά της, συγκριτικά, αν αυτή υπάρχει. Συνοψίζοντας, το "Καμένη ζάχαρη" είναι ένα ιδιαίτερο φεμινιστικό μυθιστόρημα, διαφορετικό απ' αυτά που έχουμε συνηθίσει, που συλλογίζεται τη μητρότητα, τη μνήμη και τη θέση μας μέσα στη δική μας ζωή αλλά και στη ζωή των γύρω μας.
Βαθμολογία 9/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Avni Doshi
Μεταφραστής: Παπαμιχαήλ Κλαίρη
Εκδόσεις: Κλειδάριθμος
Κατηγορία: Ξένη Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2021
Αρ. σελίδων: 312
ISBN: 978-960-645-199-7