"Το βιβλίο των φανταστικών όντων" του Jorge Luis Borges
«… Ας περάσουμε τώρα από τον ζωολογικό κήπο της πραγματικότητας στον ζωολογικό κήπο της μυθολογίας – στον κήπο, δηλαδή, που δεν τον κατοικούν λιοντάρια αλλά Σφίγγες, κένταυροι και γρύπες. Οι κάτοικοι του δεύτερου αυτού ζωολογικού κήπου θα μπορούσαν να είχαν υπερβεί κατά πολύ σε πλήθος τους κατοίκους του πρώτου, δεδομένου ότι ένα τέρας δεν είναι παρά ένας συνδυασμός από μέλη πραγματικών όντων, οι δυνατότητες παραλλαγής των οποίων θα μπορούσαν να αγγίξουν το άπειρο. Στον κένταυρο έχουμε μια μείξη αλόγου με άνθρωπο· στον Μινώταυρο, ταύρου με άνθρωπο (ο Δάντης τον φαντάστηκε να έχει πρόσωπο αλόγου και σώμα ταύρου). Φαίνεται, λοιπόν, πως έτσι θα μπορούσαμε να παραγάγουμε εξελικτικά τέρατα –συνδυασμούς δηλαδή ψαριών, πουλιών και ερπετών– σε ατέλειωτη ποικιλία, την οποία μόνο η ανία ή η αποστροφή θα μπορούσαν να περιορίσουν. Αυτά όμως δε γίνονται· τα τέρατά μας, δόξα τω Θεώ, θα είναι θνησιγενή. Ο Φλομπέρ, στις τελευταίες σελίδες του Πειρασμού του Αγίου Αντωνίου, συγκέντρωσε ένα πλήθος μεσαιωνικών και κλασικών τεράτων και προσπάθησε –έτσι τουλάχιστον υποστηρίζουν οι σχολιαστές του– να επινοήσει μερικά καινούρια· το αποτέλεσμα δεν είναι και πολύ εντυπωσιακό, και ελάχιστα απ’ αυτά τα τέρατα διεγείρουν πραγματικά τη φαντασία μας. Όποιος ρίξει μια ματιά στις σελίδες αυτού του εγχειριδίου, δε θ’ αργήσει να καταλάβει ότι η μυθική ζωολογία είναι κατά πολύ φτωχότερη από τη ζωολογία του Δημιουργού. Όσο αγνοούμε τη σημασία του δράκοντα, άλλο τόσο αγνοούμε και τη σημασία του σύμπαντος· αν και στην εικόνα του δράκοντα υπάρχει κάτι που γοητεύει την ανθρώπινη φαντασία· αυτός είναι και ο λόγος που τον συναντάμε σε τελείως διαφορετικούς τόπους και χρόνους. Ο δράκοντας, δηλαδή, είναι ένα τέρας κατά κάποιο τρόπο αναγκαίο και όχι τυχαίο ή εφήμερο, όπως λ.χ. η τρικέφαλη χίμαιρα ή ο κατώβλεπας. Βέβαια, έχουμε πλήρη συνείδηση ότι το βιβλίο αυτό, που ίσως να ’ναι και το πρώτο αυτής της κατηγορίας, δεν εξαντλεί το σύνολο των φανταστικών ζώων. Αναδιφώντας τις κλασικές και ανατολικές λογοτεχνίες, μείναμε με την αίσθηση ότι το θέμα μας δεν εξαντλείται ποτέ».
"Χωρίς εχθρούς, χωρίς μίσος: Επιλεγμένα δοκίμια και ποιήματα" του Liu Xiabo
Όταν του απονεµήθηκε το βραβείο Νόµπελ για την Ειρήνη τον Δεκέµβριο του 2010, ο Λιου Σιαοµπό εξέτιε ποινή ενδεκαετούς φυλάκισης σε µια κινεζική φυλακή για «υποκίνηση σε ανατροπή της κρατικής εξουσίας». Τα κείµενα και τα ποιήµατά του που περιλαµβάνονται στο βιβλίο αυτό δεν καταγράφουν µόνο τον αγώνα ενός κορυφαίου αντιφρονούντα εναντίον της τυραννίας, αλλά και εµπλουτίζουν τον φάκελο του οικουµενικού πόθου για ελευθερία και αξιοπρέπεια.
«Ο Λιου Σιαοµπό είναι ένας από εκείνους τους ασυνήθιστους ανθρώπους που µπορούν να κοιτάζουν την ανθρώπινη ζωή από την πιο ευρεία οπτική γωνία και να την αναλύουν λογικά µε βάση αρχές. Η οξύνοιά του προσέχει πράγµατα που και άλλοι κοιτάζουν, αλλά χωρίς να τα βλέπουν.
Ευτυχώς για µας, τους αναγνώστες του, έχει επίσης τη συνήθεια να γράφει χωρίς φόβο. Οι περισσότεροι Κινέζοι συγγραφείς σήµερα, συµπεριλαµβανοµένων των καλύτερων, γράφουν µε πολιτική περίσκεψη στο πίσω µέρος του µυαλού τους και µε µια σκιά να πλανάται πάνω από τα δάχτυλά τους καθώς αυτά κινούνται στο πληκτρολόγιο. Πώς πρέπει να διατυπώσω τα ζητήµατα; Ποια θέµατα δεν πρέπει ν’ αγγίξω; Ποια έµµεση σύνταξη πρέπει να χρησιµοποιήσω; Ο Λιου Σιαοµπό δεν κάνει τίποτε από αυτά. Στην περίπτωσή του τα πάντα είναι εκεί. Αυτό που πιστεύει, αυτό διαβάζεις».
(από τη εισαγωγή του Πέρρυ Λινκ)
"Μαθήματα ζωής από τον Φρόυντ" του Brett Kahr
To 1896 ο Σίγκµουντ Φρόυντ (1856-1939) εισάγει τον όρο ψυχανάλυση ("psycho-analyse") για πρώτη φορά, στα γαλλικά, ενώ το 1899 εκδίδεται η Ερµηνεία των ονείρων, βιβλίο εµβληµατικό που δεν αποκάλυψε απλώς τους καρπούς από την εµβριθή µελέτη που διεξήγαγε ο Φρόυντ πάνω στο όνειρο ως ένα γεµάτονόηµα µέρος της ψυχοπνευµατικής ζωής ενός ατόµου, αλλά πρόσφερε και ένα εµπεριστατωµένο, πολύπλοκα διατυπωµένο µοντέλο για τη λειτουργία της ανθρώπινης ψυχής. Σύµφωνα µε αυτό, υπάρχει ένας συνειδητός νους, κάπως περιορισµένος, καθώς και ένας ασυνείδητος νους, συγκριτικά σπηλαιώδης, ο οποίος ελέγχει τις περισσότερες σκέψεις µας χωρίς τη συνειδητή επίγνωσή µας.
Στο βιβλίο αυτό ο ΜπρετΚαρ συγκεντρώνει —σε δέκα κεφάλαια— πολύτιµα µαθήµατα ζωής από τον πατέρα της ψυχανάλυσης για τον άνθρωπο του 21ου αιώνα.
Γιατί σαµποτάρουµε οι ίδιοι τις επιτυχίες µας; Τι κρύβουν και τι µας αποκαλύπτουν για τον ανθρώπινο νου οι γλωσσικές παραδροµές; Τι µπορούµε να µάθουµε από τις παρατηρήσεις του Φρόυντ για την ψυχολογία του έρωτα (και της απιστίας); Γιατί ο νεαρός Γκαίτε ήθελε να «εξαφανίσει» την οικογένειά του; Ποια είναι η ουσιαστική λειτουργία του ευφυολογήµατος; Ποια είναι η σχέση του ψυχαναλυτή µε τον αρχαιολόγο; Και γιατί πρέπει να χαιρόµαστε µε την ασηµαντότητά µας;
"Μαθήματα ζωής από τον Νίτσε" του John Armstrong
Ο Νίτσε (1844-1900) ήταν ένας από τους πιο τολµηρούς και φιλόδοξους στοχαστές του 19ου αιώνα. Ένιωθε πως οι κυρίαρχες αξίες της κοινωνίας του εµπόδιζαν την ευζωία και έκανε µια εντελώς προσωπική επανάσταση για να µεταµορφώσει σχεδόν τα πάντα. Του άρεσε ιδιαίτερα να αντιµάχεταιό,τιεξελάµβανε ως συµβατική ευσέβεια ή να αντιστρέφει τις προσδοκίες µας: αποφασίζει, για παράδειγµα, πως ο οίκτος δεν είναι πάντα κάτι καλό ή ότι η µοναξιά µάς ωφελεί. Σήµερα θα λέγαµε πως «του άρεσε να παίρνει ρίσκα» και δε φοβόταν να σοκάρει...
Τι αγαπάς; Τι πιστεύεις πως είναι σηµαντικό; Σε τι δίνεις προτεραιότητα; Τι λαµβάνεις σοβαρά υπόψη στη ζωή σου και τι παραµερίζεις ως ασήµαντο;
Όλο αυτό δεν έχει να κάνει µε το τι ισχυρίζεσαι ή µε το τι λες µέσα σου ότι πιστεύεις. Όλο αυτό εκδηλώνεται στη συµπεριφορά, στις συνήθειες και στις επιλογές…
Ο Νίτσε πίστευε πως ζούσε µεταξύ ανθρώπων µε λάθος αξίες, οι οποίοι ενδιαφέρονταν για λάθος πράγµατα και για λάθος λόγους. Ποιες είναι όµως οι σωστές αξίες: Μέσα από τα έργα του ο Νίτσε µάς προσφέρει µια σειρά µαθηµάτων που είναι µαθήµατα ζωής.
«… Ας περάσουμε τώρα από τον ζωολογικό κήπο της πραγματικότητας στον ζωολογικό κήπο της μυθολογίας – στον κήπο, δηλαδή, που δεν τον κατοικούν λιοντάρια αλλά Σφίγγες, κένταυροι και γρύπες. Οι κάτοικοι του δεύτερου αυτού ζωολογικού κήπου θα μπορούσαν να είχαν υπερβεί κατά πολύ σε πλήθος τους κατοίκους του πρώτου, δεδομένου ότι ένα τέρας δεν είναι παρά ένας συνδυασμός από μέλη πραγματικών όντων, οι δυνατότητες παραλλαγής των οποίων θα μπορούσαν να αγγίξουν το άπειρο. Στον κένταυρο έχουμε μια μείξη αλόγου με άνθρωπο· στον Μινώταυρο, ταύρου με άνθρωπο (ο Δάντης τον φαντάστηκε να έχει πρόσωπο αλόγου και σώμα ταύρου). Φαίνεται, λοιπόν, πως έτσι θα μπορούσαμε να παραγάγουμε εξελικτικά τέρατα –συνδυασμούς δηλαδή ψαριών, πουλιών και ερπετών– σε ατέλειωτη ποικιλία, την οποία μόνο η ανία ή η αποστροφή θα μπορούσαν να περιορίσουν. Αυτά όμως δε γίνονται· τα τέρατά μας, δόξα τω Θεώ, θα είναι θνησιγενή. Ο Φλομπέρ, στις τελευταίες σελίδες του Πειρασμού του Αγίου Αντωνίου, συγκέντρωσε ένα πλήθος μεσαιωνικών και κλασικών τεράτων και προσπάθησε –έτσι τουλάχιστον υποστηρίζουν οι σχολιαστές του– να επινοήσει μερικά καινούρια· το αποτέλεσμα δεν είναι και πολύ εντυπωσιακό, και ελάχιστα απ’ αυτά τα τέρατα διεγείρουν πραγματικά τη φαντασία μας. Όποιος ρίξει μια ματιά στις σελίδες αυτού του εγχειριδίου, δε θ’ αργήσει να καταλάβει ότι η μυθική ζωολογία είναι κατά πολύ φτωχότερη από τη ζωολογία του Δημιουργού. Όσο αγνοούμε τη σημασία του δράκοντα, άλλο τόσο αγνοούμε και τη σημασία του σύμπαντος· αν και στην εικόνα του δράκοντα υπάρχει κάτι που γοητεύει την ανθρώπινη φαντασία· αυτός είναι και ο λόγος που τον συναντάμε σε τελείως διαφορετικούς τόπους και χρόνους. Ο δράκοντας, δηλαδή, είναι ένα τέρας κατά κάποιο τρόπο αναγκαίο και όχι τυχαίο ή εφήμερο, όπως λ.χ. η τρικέφαλη χίμαιρα ή ο κατώβλεπας. Βέβαια, έχουμε πλήρη συνείδηση ότι το βιβλίο αυτό, που ίσως να ’ναι και το πρώτο αυτής της κατηγορίας, δεν εξαντλεί το σύνολο των φανταστικών ζώων. Αναδιφώντας τις κλασικές και ανατολικές λογοτεχνίες, μείναμε με την αίσθηση ότι το θέμα μας δεν εξαντλείται ποτέ».
"Χωρίς εχθρούς, χωρίς μίσος: Επιλεγμένα δοκίμια και ποιήματα" του Liu Xiabo
Όταν του απονεµήθηκε το βραβείο Νόµπελ για την Ειρήνη τον Δεκέµβριο του 2010, ο Λιου Σιαοµπό εξέτιε ποινή ενδεκαετούς φυλάκισης σε µια κινεζική φυλακή για «υποκίνηση σε ανατροπή της κρατικής εξουσίας». Τα κείµενα και τα ποιήµατά του που περιλαµβάνονται στο βιβλίο αυτό δεν καταγράφουν µόνο τον αγώνα ενός κορυφαίου αντιφρονούντα εναντίον της τυραννίας, αλλά και εµπλουτίζουν τον φάκελο του οικουµενικού πόθου για ελευθερία και αξιοπρέπεια.
«Ο Λιου Σιαοµπό είναι ένας από εκείνους τους ασυνήθιστους ανθρώπους που µπορούν να κοιτάζουν την ανθρώπινη ζωή από την πιο ευρεία οπτική γωνία και να την αναλύουν λογικά µε βάση αρχές. Η οξύνοιά του προσέχει πράγµατα που και άλλοι κοιτάζουν, αλλά χωρίς να τα βλέπουν.
Ευτυχώς για µας, τους αναγνώστες του, έχει επίσης τη συνήθεια να γράφει χωρίς φόβο. Οι περισσότεροι Κινέζοι συγγραφείς σήµερα, συµπεριλαµβανοµένων των καλύτερων, γράφουν µε πολιτική περίσκεψη στο πίσω µέρος του µυαλού τους και µε µια σκιά να πλανάται πάνω από τα δάχτυλά τους καθώς αυτά κινούνται στο πληκτρολόγιο. Πώς πρέπει να διατυπώσω τα ζητήµατα; Ποια θέµατα δεν πρέπει ν’ αγγίξω; Ποια έµµεση σύνταξη πρέπει να χρησιµοποιήσω; Ο Λιου Σιαοµπό δεν κάνει τίποτε από αυτά. Στην περίπτωσή του τα πάντα είναι εκεί. Αυτό που πιστεύει, αυτό διαβάζεις».
(από τη εισαγωγή του Πέρρυ Λινκ)
"Μαθήματα ζωής από τον Φρόυντ" του Brett Kahr
To 1896 ο Σίγκµουντ Φρόυντ (1856-1939) εισάγει τον όρο ψυχανάλυση ("psycho-analyse") για πρώτη φορά, στα γαλλικά, ενώ το 1899 εκδίδεται η Ερµηνεία των ονείρων, βιβλίο εµβληµατικό που δεν αποκάλυψε απλώς τους καρπούς από την εµβριθή µελέτη που διεξήγαγε ο Φρόυντ πάνω στο όνειρο ως ένα γεµάτονόηµα µέρος της ψυχοπνευµατικής ζωής ενός ατόµου, αλλά πρόσφερε και ένα εµπεριστατωµένο, πολύπλοκα διατυπωµένο µοντέλο για τη λειτουργία της ανθρώπινης ψυχής. Σύµφωνα µε αυτό, υπάρχει ένας συνειδητός νους, κάπως περιορισµένος, καθώς και ένας ασυνείδητος νους, συγκριτικά σπηλαιώδης, ο οποίος ελέγχει τις περισσότερες σκέψεις µας χωρίς τη συνειδητή επίγνωσή µας.
Στο βιβλίο αυτό ο ΜπρετΚαρ συγκεντρώνει —σε δέκα κεφάλαια— πολύτιµα µαθήµατα ζωής από τον πατέρα της ψυχανάλυσης για τον άνθρωπο του 21ου αιώνα.
Γιατί σαµποτάρουµε οι ίδιοι τις επιτυχίες µας; Τι κρύβουν και τι µας αποκαλύπτουν για τον ανθρώπινο νου οι γλωσσικές παραδροµές; Τι µπορούµε να µάθουµε από τις παρατηρήσεις του Φρόυντ για την ψυχολογία του έρωτα (και της απιστίας); Γιατί ο νεαρός Γκαίτε ήθελε να «εξαφανίσει» την οικογένειά του; Ποια είναι η ουσιαστική λειτουργία του ευφυολογήµατος; Ποια είναι η σχέση του ψυχαναλυτή µε τον αρχαιολόγο; Και γιατί πρέπει να χαιρόµαστε µε την ασηµαντότητά µας;
"Μαθήματα ζωής από τον Νίτσε" του John Armstrong
Ο Νίτσε (1844-1900) ήταν ένας από τους πιο τολµηρούς και φιλόδοξους στοχαστές του 19ου αιώνα. Ένιωθε πως οι κυρίαρχες αξίες της κοινωνίας του εµπόδιζαν την ευζωία και έκανε µια εντελώς προσωπική επανάσταση για να µεταµορφώσει σχεδόν τα πάντα. Του άρεσε ιδιαίτερα να αντιµάχεταιό,τιεξελάµβανε ως συµβατική ευσέβεια ή να αντιστρέφει τις προσδοκίες µας: αποφασίζει, για παράδειγµα, πως ο οίκτος δεν είναι πάντα κάτι καλό ή ότι η µοναξιά µάς ωφελεί. Σήµερα θα λέγαµε πως «του άρεσε να παίρνει ρίσκα» και δε φοβόταν να σοκάρει...
Τι αγαπάς; Τι πιστεύεις πως είναι σηµαντικό; Σε τι δίνεις προτεραιότητα; Τι λαµβάνεις σοβαρά υπόψη στη ζωή σου και τι παραµερίζεις ως ασήµαντο;
Όλο αυτό δεν έχει να κάνει µε το τι ισχυρίζεσαι ή µε το τι λες µέσα σου ότι πιστεύεις. Όλο αυτό εκδηλώνεται στη συµπεριφορά, στις συνήθειες και στις επιλογές…
Ο Νίτσε πίστευε πως ζούσε µεταξύ ανθρώπων µε λάθος αξίες, οι οποίοι ενδιαφέρονταν για λάθος πράγµατα και για λάθος λόγους. Ποιες είναι όµως οι σωστές αξίες: Μέσα από τα έργα του ο Νίτσε µάς προσφέρει µια σειρά µαθηµάτων που είναι µαθήµατα ζωής.
0 Σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου