Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:

Ένα συνταρακτικό φεμινιστικό μυθιστόρημα, άμεσα συνδεδεμένο με τη σημερινή δυστοπική πραγματικότητα.
Η Κάλα γνωρίζει πώς λειτουργεί το σύστημα. Όλοι το γνωρίζουν. Την ημέρα της πρώτης περιόδου σου παρουσιάζεσαι στον σταθμό κλήρωσης για να μάθεις τι είδους γυναίκα θα γίνεις. Ο λευκός κλήρος υπαγορεύει οικογένεια και παιδιά, ο μπλε κλήρος καριέρα και ελευθερία. Έτσι απαλλάσσεσαι από το βάρος της επιλογής μια για πάντα: Αφού πάρεις τον κλήρο, δεν υπάρχει επιστροφή. Όμως τι θα έκανες αν η ζωή που σου δόθηκε είναι η λάθος ζωή;
Όταν η Κάλα παίρνει τον μπλε κλήρο, αρχίζει να αμφισβητεί το πεπρωμένο της, αναγκάζεται να εγκαταλείψει τα πάντα και να φύγει κυνηγημένη. Η επιβίωσή της θα εξαρτηθεί από εκείνες τις ικανότητες που η κλήρωση της έμαθε να αμφισβητεί ότι διαθέτει, αλλά και από τις άλλες γυναίκες, τις οποίες το σύστημα έχει στρέψει εναντίον της.
Διερευνώντας επίμονα το ζήτημα της ελεύθερης βούλησης, τον ρόλο των κοινωνικών προσδοκιών, αλλά και το ευαίσθητο θέμα της μητρότητας, ο Μπλε κλήρος συναρπάζει με την ωμή αναπαράσταση της επιθυμίας και καθηλώνει με τις αδιαμφισβήτητα γνώριμες πτυχές του.

Προσωπική άποψη:
Κάποια στιγμή ζήσαμε μια πενταετία -τουλάχιστον- όπου τα δυστοπικά μυθιστορήματα κυκλοφορούσαν το ένα μετά το άλλο και είχαν κατακτήσει ολοκληρωτικά την αγορά. Βέβαια, ήταν η ίδια περίοδος που στα μυθιστορήματα κάποιοι έσπευσαν να φορέσουν την ταμπέλα του young adult, πράγμα που ήταν πολύ μεγάλο λάθος, για μένα, αφού το είδος στιγματίστηκε άδικα, απλά και μόνο επειδή στην πλειοψηφία τους, τα βιβλία αυτά, είχαν ως πρωταγωνιστές πολύ νεαρούς ηλικιακά χαρακτήρες. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, μετά από μια μεγάλη κάμψη του είδους, αυτό φαίνεται να επανέρχεται και πάλι δειλά δειλά στο προσκήνιο, κάνοντας, όμως, μια αρκετά μεγάλη μεταστροφή, προσεγγίζοντας θέματα που στα μάτια κάποιων μπορεί να φαντάζουν πιο... ενήλικα ή ίσως και πιο ρεαλιστικά ως προς τους προβληματισμούς που δημιουργούν.

Ένα τέτοιο μυθιστόρημα είναι και το "Ο μπλε κλήρος" της Sophie Mackintosh, το οποίο μας μεταφέρει σε ένα μελλοντικό σύμπαν, όπου οι γυναίκες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: σε αυτές που θα γίνουν σύζυγοι και μητέρες και σ' εκείνες που θα μπορέσουν να εργαστούν, να κάνουν καριέρα και να έχουν την ελευθερία τους. Ακόμα και στη δεύτερη περίπτωση, όμως, πόση ελευθερία μπορείς να έχεις, όταν την απόφαση για το μέλλον σου δεν την έχεις πάρει εσύ αλλά κάποιος άλλος; Πόσο ελεύθερος μπορεί να είσαι, όταν όλα εξαρτώνται από έναν κλήρο που θα τραβήξεις την ημέρα της πρώτης σου περιόδου, πράγμα που σημαίνει πως δεν έχεις καν ωριμάσει συναισθηματικά για να μπορέσεις να ενταχθείς κάπου, πόσο μάλλον όταν αυτό το κάπου εξαρτάται από μια κληρωτίδα;

Έτσι και η Κάλα, η πρωταγωνίστριά μας, όπως ακριβώς ορίζει η διαδικασία, όταν φτάνει η ώρα της παρουσιάζεται στον σταθμό κλήρωσης για να μάθει τι είδους γυναίκα θα γίνει αυτή. Ποιος κλήρος θα της λάχει; Ο λευκός ή ο μπλε; Και τελικά, η τύχη τής φέρνει τον δεύτερο, κι εκείνη ακριβώς είναι η στιγμή που για πρώτη φορά αμφισβητεί το σύστημα, το πεπρωμένο της, τη ζωή που καλείται ν' ακολουθήσει, όχι γιατί το επέλεξε η ίδια, αλλά γιατί κάποιος άλλος πήρε την απόφαση για εκείνη, παριστάνοντας μάλιστα πως σκοπός του δεν είναι να ελέγχει τις ζωές των άλλων, αλλά να παίρνει από πάνω τους το βάρος μιας επιλογής που αργότερα μπορεί να μετάνιωνε. Κι όμως, έτσι δεν είμαστε φτιαγμένοι οι άνθρωποι; Να σκεφτόμαστε, ν' αποφασίζουμε, να παίρνουμε άλλοτε σωστές κι άλλοτε λάθος αποφάσεις, και στην περίπτωση των δεύτερων, να προσπαθούμε και πάλι απ' την αρχή, ώστε να φτιάξουμε τα πράγματα ξανά;

Σε μια εποχή που ο φεμινισμός έχει πάρει μια κάπως... περίεργη διάσταση, με ορισμένες καταστάσεις να διογκώνονται εξαιτίας κάποιων άλλων που όντως κάποιος πρέπει να υψώσει τη φωνή και το ανάστημά του απέναντί τους -βασικά, το σύνολο της κοινωνίας οφείλει να το κάνει, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία-, η Mackintosh μάς παρουσιάζει το προφίλ μιας κοινωνίας που αντιμετωπίζει τις γυναίκες ως πλάσματα που δεν μπορούν να έχουν πολλαπλές επιλογές, παρά μονάχα δύο. Να δεσμευτούν με έναν άντρα για όλη τους τη ζωή και ν' αφοσιωθούν σε αυτόν και τα παιδιά τους ή να κάνουν καριέρα και να μην έχουν καμία άλλη δέσμευση. Όμως, ακόμα και την επιλογή αυτή δεν μπορούν να την κάνουν οι ίδιες, αλλά τους την επιβάλλει το ίδιο το σύστημα που της θεωρεί ανίκανες να διαχειριστούν παραπάνω από μία συνθήκες στην καθημερινότητά τους. Τους στερεί την βούληση, επειδή πιστεύει πως οι παράλληλες ταυτότητες δεν μπορούν να λειτουργήσουν και πως έτσι δεν υπάρχει αρμονία κι έλεγχος.

Αν το καλοσκεφτείτε, θα δείτε πόσες τρομακτικές λεπτομέρειες έχει το μοτίβο της ιστορίας αυτής με την καθημερινότητα που ζουν όλες οι γυναίκες, που ακόμα κι εν έτη 2021, υπάρχουν άνθρωποι που τους κουνάνε το δάχτυλο και τους λένε πως δεν μπορεί να συνδυαστεί η καριέρα και η οικογένεια, πως δεν μπορείς να έχεις και τα δύο και πρέπει να επιλέξεις είτε το ένα είτε το άλλο. Κι αν δεν μπορείς να το κάνεις εσύ, θα φτιάξουμε μια κοινωνία που θα σου δείξει αυτή το τι πρέπει να κάνεις. Ποιος, όμως, μπορεί να κρίνει αν μια γυναίκα είναι πρότυπο μητέρας; Και ποιος καθορίζει ποιο είναι το πρότυπο αυτό και γιατί δεν μπορεί να έχει αποκλίσεις; Και γιατί στη αρχή της ζωής της ως γυναίκα, να κληθεί οποιαδήποτε να μπει στο καλούπι ενός ρόλο απ' τον οποίο δεν θα μπορέσει ποτέ να ξεφύγει;

Η Κάλα είναι ένας χαρακτήρας με τον οποίο πολύ εύκολα μπορεί να ταυτιστεί το μεγαλύτερο μέρος των γυναικών εκεί έξω, κυρίως γιατί, όταν βρισκόταν στη δικιά της ηλικία, δεν γνώριζε σίγουρα το τι ήθελε να κάνει στη ζωή του, παρά να πορευτεί σε αυτήν αποκτώντας εμπειρίες και καταλήγοντας κάποια στιγμή στο μέλλον στο τι ορίζει τα θέλω της. Είναι ένας χαρακτήρας στο πρόσωπο του οποίου βλέπουμε όλη την κακή και αυστηρή κοινωνική κριτική, που αμείλικτη "χτυπά" ό,τι δεν της αρέσει ή ξεφεύγει απ' τα αυστηρά πλαίσια που εκείνη θέλει να θέσει, την ίδια στιγμή που όλοι θα έπρεπε να στηρίζουμε το δικαίωμά της στη ζωή και στις ελεύθερες επιλογές, ακόμα κι αν αυτές δεν είναι οι ιδανικές, εφόσον στην πραγματικότητα κανείς άλλος δεν επηρεάζεται από αυτές.

Αρκετοί ίσως να μπουν στη διαδικασία να συγκρίνουν το μυθιστόρημα αυτό με τα μυθιστορήματα αντίστοιχου περιεχομένου της Atwood. Αν είστε ανάμεσα σε αυτούς, σας παρακαλώ, μην το κάνετε. Η Mackintosh δεν φτάνει στα αφηγηματικά άκρα της Athood και δε νομίζω να είχε ποτέ πρόθεση να το κάνει. Αντίθετα, παίρνει έναν πολύ σύγχρονο προβληματισμό και μια κοινωνική κριτική και τα τοποθετεί στον πυρήνα μιας δυστοπικής αφήγησης που δεν φαντάζει καθόλου μακρινή και που δεν έχει άλλο σκοπό απ' το να μας προβληματίσει και να μας κάνει να σκεφτούμε που τελειώνουν τα όρια της κοινωνίας και που αρχίζουν τα δικά μας, πώς καθορίζονται οι επιλογές μας κι αν έχει κάποιος το δικαίωμα να μας στερήσει την ελεύθερη βούληση, ακόμα και την επιλογή στο λάθος, επειδή θεωρεί πως γνωρίζει καλύτερα από εμάς τι είναι καλύτερο για εμάς. Σίγουρα διαφορετικό και ιδιαίτερο, το βιβλίο αυτό έχει πολλά πράγματα να πει και ίσως να πρέπει να τ' ακούσουμε.
Βαθμολογία 8,5/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Sophie Mackintosh
Μεταφραστής: Ηλιάδη Ιωάννα
Εκδόσεις: Κλειδάριθμος
Κατηγορία: Ξένη Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2021
Αρ. σελίδων: 328
ISBN: 978-960-645-198-0