"Στον τρίτο βράχο από τον ήλιο" των Δημήτρη Νανόπουλου και Μάκη Προβατά

Μια ζωή σε ένα βιβλίο; Δεν είναι δυνατό…
Τι να πρωτοπείς, τι να αφήσεις έξω, πώς να δώσεις στον άλλο να καταλάβει την απερίγραπτη χαρά και στιγμιαία ευτυχία μιας μεγάλης επιτυχίας, αλλά και τη βαθιά στεναχώρια και θλίψη μιας αποτυχίας, ιδιωτικής ή επαγγελματικής; Και στο κάτω κάτω, γιατί να το κάνεις;
Όλα αυτά σκεφτόμουν όσο δουλεύαμε σ’ αυτό το βιβλίο με τον Μάκη Προβατά, που η συνεργασία του ήταν sinequanon. Σιγά σιγά έπεισα τον εαυτό μου για τη χρησιμότητα ενός τέτοιου εγχειρήματος. Είχα την τύχη να ζήσω σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περίοδο για την ιστορία της Φυσικής Στοιχειωδών Σωματιδίων και της Κοσμολογίας και με σκληρή δουλειά κατόρθωσα να συνεισφέρω στην πρόοδο της επιστήμης και να βάλω ένα λιθαράκι για την καλύτερη κατανόηση του Σύμπαντος. Η τροχιά μου ήταν «επιστημονικά κοσμοπολίτικη» -«πολλῶν δ᾽ ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα καὶ νόον ἔγνω»– και ίσως η εμπειρία αυτή να έχει κάποιο ενδιαφέρον και κάποια χρησιμότητα για τον αναγνώστη. Για να δει κανείς την πραγματική στόφα της επιστήμης, ακαλλώπιστη και αδρή…
Έγιναν 43 δίωρες, πολλές φορές και τρίωρες, συναντήσεις του Δ. Ν. με τον Μ. Π., στις οποίες περιγράφηκαν τα πάντα γύρω από τη ζωή του, την επιστήμη του, τη σκέψη του, τις τέχνες, τους δικούς του φόρους τιμής… Όλα από την αρχή: «Το όνομά μου δεν είναι Νανόπουλος…»

"Η Σειρήνα της ερήμου" του Μένη Κουμανταρέα

«Νεότερος είχα προγραμματίσει ένα ταξίδι στη Βόρεια Αφρική με συναδέλφους και φίλους. Επρόκειτο ν’ αρχίσουμε από το Μαρόκο πηγαίνοντας προς ανατολάς, Αλγερία, Τυνησία, Λιβύη, καταλήγοντας στην Αίγυπτο. Κάθε χώρα είχε τη μυθολογία της, από τον Πολ Μπόουλς, τον Αλμπέρ Καμύ ως τους Καβάφη, Ντάρρελ και Τσίρκα. […] Ένας μηνίσκος στο αριστερό μου γόνατο έγινε η αιτία να ακυρώσω το ταξίδι. Κυκλοφορούσα με μπαστούνι, την ίδια στιγμή που οι άλλοι ταξίδευαν. Περίμενα με ανυπομονησία τους παρ’ ολίγο συνταξιδιώτες μου για ν’ ακούσω από το στόμα τους τα όσα είχα χάσει ο ίδιος. Οποία απογοήτευση! Πόσο χλωμές και ανούσιες οι περιγραφές τους, τυπικές και συμβατικές. Μου φαίνονταν έτσι εμένα που είχα στερηθεί την εμπειρία ή ήταν στ’ αλήθεια τουριστικές; Ό,τι και να συνέβαινε, τότε κατάλαβα πόσο ανίκανοι είναι πολλοί άνθρωποι να αφηγηθούν. Και πολύ φοβάμαι, δεν ξέρω αν συμφωνείτε και εσείς, ότι αυτό οφείλεται στο ότι είναι ανίκανοι και να αισθανθούν».
Μια ιστορία μέσα σε μια άλλη ιστορία κι ένα βιβλίο μέσα σε ένα άλλο βιβλίο. Το κύκνειο άσμα του Μένη Κουμανταρέα –που βρέθηκε στο αρχείο του έτοιμο προς έκδοση– είναι ένα σύντομο μυθιστόρημα, που με άξονα τη γραφή και τη συγγραφική ιδιότητα αναπτύσσει μια ευρηματική αφήγηση γεμάτη απρόοπτα και εκπλήξεις, με έντονο το εξωτικό στοιχείο της Ανατολής, τη λεπτή ειρωνεία και το εκλεπτυσμένο χιούμορ.