Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΒΙΝ ΓΙΟΥΤΖΙΝ ΡΑΣΕΛ.
Ένα αγόρι που μεγάλωσε παρακολουθώντας τον πατέρα του να θυσιάζει ανθρώπους και ζώα προκειμένου να σώσει την καρκινοπαθή μητέρα του από τον θάνατο και εξελίχθηκε σε έναν βίαιο ενήλικα με έναν πολύ προσωπικό κώδικα ηθικής.
ΚΑΙ… ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΤΟΥ.
Ένα μοναδικό σύμπαν παρακμής, εκδίκησης και βίας με φόντο τη βαθιά Αμερική από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1960, στο οποίο κινείται μια σειρά από παράδοξους χαρακτήρες: ο Καρλ και η Σάντι, ένα ζευγάρι σίριαλ κίλερ, που λυμαίνονται τις εθνικές οδούς- ο σερίφης Μπόντεκερ, ένας διεφθαρμένος εξουσιομανής- ο περιπλανώμενος ιεροκήρυκας Ρόι, που χρησιμοποιεί τις αράχνες για να διαδώσει τον λόγο του Ευαγγελίου, τον οποίο συνοδεύει ο σακάτης Θίοντορ με την κιθάρα του, και άλλοι.
ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ Η ΟΜΟΤΙΤΛΗ ΤΑΙΝΙΑ ΤΟΥ NETFLIX ΜΕ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΟΥΣ ΤΟΜ ΧΟΛΑΝΤ ΚΑΙ ΡΟΜΠΕΡΤ ΠΑΤΙΝΣΟΝ.

Προσωπική άποψη:
Ένα από τα κακά του Netflix είναι το ότι μετά το "ποπ" δεν έχει στοπ, που έλεγε και μια παλιά διαφήμιση. Ένα από τα πολλά καλά του είναι πως μπορεί να προσφέρει στους θεατές ατελείωτες ώρες ψυχαγωγίας, με πολύ χαμηλό κόστος, καλύπτοντας κάθε γούστο, επιθυμία και ανάγκη. Ένα ακόμα, όμως, καλό που έχει και που δεν το εκτιμάμε όσο πιθανότατα θα έπρεπε, είναι το ότι χάρη σε αυτό έχουμε θυμηθεί, ή και ανακαλύψει, πολλά βιβλία τα οποία έχουν μεταφερθεί στην οθόνη και που δεν θα έπρεπε να λείπουν από τη βιβλιοθήκη μας. Ένα από αυτά είναι και το "Πάντα ο διάβολος" του Donald Ray Pollock, που αν και στη χώρα μας είχε κυκλοφορήσει από 2012, εγώ μόλις τώρα του έδωσα σημασία, με αφορμή την επανακυκλοφορία του -εξαιτίας της μεταφοράς του στο Netflix- με νέο εξώφυλλο και αισθητική που αναμφίβολα σου τραβάει την προσοχή πολύ περισσότερο απ' ότι η παλαιότερη έκδοσή του. Και όπως με προειδοποίησαν και με το σημείωμά τους οι εκδόσεις Μεταίχμιο, πρώτα διάβασα το βιβλίο, αφήνοντας την θέαση της ταινίας για αργότερα -και πολύ καλά έκαναν αυτοί που επέμεναν, αλλά και εγώ που τους άκουσα.

Πριν πω οτιδήποτε άλλο, και αν μου ζητούσαν να συνοψίσω την άποψή μου για το εν λόγω βιβλίο σε δυο λόγια, τότε θα έλεγα πως σίγουρα πρόκειται για ένα από τα πιο ιδιαίτερα, πρωτότυπα, ευφυή και εξαιρετικά βιβλία που έχουν πέσει στα χέρια μου τα τελευταία χρόνια. Σαφέστατα και δεν πρόκειται για ένα κλασσικό θρίλερ, πόσο μάλλον για ένα τυπικό αστυνομικό μυθιστόρημα, αλλά ακριβώς εκεί βρίσκεται η ιδιαιτερότητα και η μοναδικότητά του, στο ότι δεν είναι μια ακόμα ιστορία βγαλμένη από την ίδια δεξαμενή ιδεών με τόσες άλλες, αλλά και πως ο τρόπος που ο συγγραφέας την έχει προσεγγίσει είναι εξίσου ξεχωριστός και ιδιαίτερος που καθιστά την όλη σύλληψη της ιδέας και την εκτέλεση αυτής ανεπανάληπτη, μα και μια αναγνωστική εμπειρία πέρα από τα όρια την οποία και δεν πρέπει να στερηθεί κανείς αναγνώστης που εκτιμά το διαφορετικό, μα πάνω απ' όλα κανείς αναγνώστης που εκτιμά την πραγματικά καλή λογοτεχνία. Γιατί πέραν όλων των άλλων, εδώ μιλάμε για ένα μυθιστόρημα που όχι μόνο ξεπερνά τις προσδοκίες μας, αλλά μας θυμίζει γιατί η λογοτεχνία θεωρείται Τέχνη.

Ο Pollock μάς αφηγείται μια ιστορία που διαδραματίζεται στον Αμερικανικό Νότο των δεκαετιών του '40, του '50 και του '60, αποτυπώνοντας με ωμό ρεαλισμό όλο το σκοτάδι και την παρακμή των χρόνων εκείνον, εφιστώντας την προσοχή σε ανθρώπους που ήταν τόσο βαθιά βουτηγμένοι στον πάτο του βαρελιού όλων αυτών, που το να υπάρξει σωτηρία γι' αυτούς δεν είναι όχι μόνο επιλογή, αλλά ούτε καν πιθανότητα. Μια ιστορία που είναι βουτηγμένη στη διαστροφή, στη βία και στο αίμα, η οποία ξεκινάει στα παιδικά χρόνια του Άρβιν Γιουτζίν Ράσελ, τότε που ο πατέρας του θυσίαζε ζώα προσπαθώντας να σώσει την καρκινοπαθή γυναίκα του, κάτι που προφανώς δεν κατάφερε, πετυχαίνοντας την ίδια στιγμή να καλλιεργήσει μέσα στην ψυχή του γιου του όλη την απανθρωπιά και την βιαιότητα που θα μπορούσε μια ψυχή να φιλοξενήσει, διατηρώντας όμως την ίδια στιγμή έναν κώδικα ηθικής που στα δικά του μάτια είναι απόλυτα σωστός όσο και δίκαιος. Είναι όμως έτσι;

Με αφετηρία την ιστορία του Άρβιν, λοιπόν, ξετυλίγεται ένα κουβάρι τριάντα χρόνων, μέσα στα οποία συναντάμε μια πληθώρα παράδοξων ανθρώπων και χαρακτήρων, και γινόμαστε μάρτυρες των δικών του παρακμιακών στιγμών, που τους οδηγούν πολλές φορές στα άκρα και ακόμα περισσότερες στο να ξεπεράσουν τα όποια όρια ανθρώπινης ηθικής, αγγίζοντας την παραφροσύνη και την εμμονή με τρόπους που είναι εξαιρετικά δύσκολο να περιγράψει κανείς. Ένα ζευγάρι που κάθε καλοκαίρι κάνει ωτοστόπ βρίσκοντας έτσι τα θύματά του, από τα οποία και αφαιρεί τη ζωή τους. Ένας νεαρός σερίφης που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι η εξουσία και που για να την κατακτήσει βυθίζεται όλο και πιο πολύ στη διαφθορά. Ένας ιεροκήρυκας που χρησιμοποιεί μεθόδους έξω από κάθε λογική προκειμένου να διαδώσει το λόγο του Ευαγγελίου, την ίδια ώρα που ο βοηθός αυτού έχει μια ροπή προς το ανδρικό φύλο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ένας ακόμα ιεροκήρυκας που το να βρίσκεται κοντά στο ποίμνιό του το έχει πάει ένα βήμα παραπέρα, μην μπορώντας να κρύψει την αδυναμία του απέναντι σε νεαρές θηλυκές υπάρξεις. Και όλοι αυτοί είναι μερικοί μόνο από τους χαρακτήρες της ιστορίας αυτής, με τον καθέναν τους να διαπράττει και από ένα, τουλάχιστον, αμάρτημα, βοηθώντας στη σύνθεση ενός κόσμο που δεν φαίνεται να έχει καμία ελπίδα να σωθεί.

Ίσως, τώρα, να αναρωτιέστε τι σχέση μπορεί να έχουν αυτοί οι τόσο ετερόκλητοι, μα εξίσου κατεστραμμένοι, χαρακτήρες, με τον Άρβιν. Μα, φυσικά, αποτελούν μέρος του κόσμου μέσα στον οποίο ο ίδιος μεγάλωσε και που τροφοδότησε ακόμα περισσότερο τα άγρια ένστικτά του. Και όσο μακρινός κι αν φαντάζει αυτός ο κόσμος από εμάς, στην πραγματικότητα βρίσκεται πολύ πιο κοντά μας απ' όσο φανταζόμαστε. Είναι κομμάτι του δικού μας κόσμου, της δικιά μας πραγματικότητας, αποτελεί μέρος μας κι εμείς δικό του, μόνο που ίσως να ήμασταν αρκετά τυχεροί, ή και ευλογημένοι, ώστε να μην έρθουμε σε επαφή με την σκοτεινή πλευρά μας ή τουλάχιστον να μην επιτρέψαμε ή να μην έδωσαν οι συνθήκες την ευκαιρία να βουτηχτούμε σε αυτήν. Καμιά φορά, το να βρεθείς στο ένα άκρο ή στο άλλο της ζωής, εξαρτάται από πολύ μικρά γεγονότα, από τυχαίες στιγμές ή και επιλογές, που δεν είναι πάντοτε και απαραίτητα στο χέρι σου, ίσως γιατί η ίδια η ζωή και η πορεία της δεν είναι πάντα στο χέρι σου, ακόμα κι όταν θαρρείς πως έχεις τον έλεγχο αυτής.

Στο βιβλίο του αυτό, ο συγγραφέας δεν διστάζει να γίνει εξαιρετικά ωμός και περιγραφικός σε αρκετές σκηνές βίας, αγγίζοντας κάποιες από αυτές ακόμα και τα όρια της ακρότητας, όμως το κάνει με έναν τόσο δεξιοτεχνικό τρόπο που όχι απλά δεν μας ενοχλεί και δεν μας προκαλεί αποτροπιασμό, αλλά μας γοητεύει με έναν μοιραία διεστραμμένο τρόπο. Ίσως σε αυτό να συμβάλλει και το γεγονός πως παρά που διεισδύει στους χαρακτήρες του και στα ψυχογραφήματά τους, το κάνει με καθαρά επαγγελματικό τρόπο, μένοντας εντελώς αποστασιοποιημένος από το συναίσθημα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τα όποια συμβάντα και γεγονότα, γεγονός που δεν μας επιτρέπει κι εμάς με τη σειρά μας, ως αναγνώστες, να έχουμε το παραμικρό συναισθηματικό δέσιμο, άρα να νιώσουμε λύπη, πόσο μάλλον να παρασυρθούμε, λανθασμένα, αρνητικά από αυτήν. Όπως, επίσης, παρά τα "βαριά" θέματα με τα οποία καταπιάνεται, δεν μας προκαλεί καταθλιπτική διάθεση, ούτε μας ψυχοπλακώνει, πράγμα που μάλλον οφείλεται στο ότι η γραφή δεν φέρει εξίσου το ίδιο "βάρος", χωρίς όμως αυτό να την καθιστά ανάλαφρη -κάθε άλλο.

Αναμφίβολα, το "Πάντα ο διάβολος" δεν είναι ένα βιβλίο για όλους. Σίγουρα δεν είναι για εκείνους που αρέσκονται σε κλασσικά μυθιστορήματα μυστηρίου, όπου προσπαθείς να λύσεις τον έναν γρίφο μετά τον άλλον μέχρι που να φτάσεις στην ανακάλυψη του δολοφόνου. Αν όμως ανήκετε στην κατηγορία εκείνη του κοινού που γοητεύεται από το διαφορετικό, από το αλλόκοτο και από το μυστήριο εκείνο που δεν εξηγείται πάντα με τους πιο απλούς, εύκολους και συνηθισμένους τρόπους, και αν μπορείτε να αντέξετε την ωμή απεικόνιση της βίας και της ανθρώπινης διαστροφής, σε όλα της τα επίπεδα, τότε αυτό είναι το ιδανικό ανάγνωσμα για εσάς. Ένα δραματικό θρίλερ που δεν έχει σκοπό να παίξει με την αγωνία σας, αλλά με τη λογική, την ηθική και το σθένος σας, προκαλώντας σας πολλές φορές να ξεπεράσετε τα όρια αυτών βγαίνοντας έξω από το κουτί ασφαλείας σας. Ένα ψυχολογικό θρίλερ βουτηγμένο στη διαστροφή μιας κοινωνίας που μας δίνει τροφή για σκέψη και προβληματισμό, μα και ένα βιβλίο που μας προκαλεί να κοιτάξουμε την άλλη όψη της αλήθειας, αυτή που πολλές φορές αγνοούμε ενώ στην πραγματικότητα την βλέπουμε, στα μάτια.
Βαθμολογία 10/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Donald Ray Pollock
Μεταφραστής: Τζανακάρη Βάσια
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Κατηγορία: Ξένη Λογοτενχία
Έτος Έκδοσης: 2020
Αρ. σελίδων: 376
ISBN: 978-618-03-2491-4