Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
Όταν η Σμαράγδα, στα τέλη του 1874, φτάνει από την Κωνσταντινούπολη στη Σύμη με το καράβι του ηλικιωμένου Μόσκοβου, δεν περιμένει ότι στο νησί με τα πολλά προνόμια και τους επιδέξιους σφουγγαράδες θα βρει την ευτυχία. Η ευτυχία αυτή, ωστόσο, θα σημαδευτεί από πολύχρονη ατεκνία, μέχρι τη μέρα που θα κλείσει στην αγκαλιά της τον πεντάχρονο ορφανό Γιοσίφ, που οι συμπατριώτες της θα αποκαλέσουν «το Αραπί», δυσκολεύοντας την ένταξή του στην προηγμένη για τα δεδομένα της εποχής κοινωνία τους.
Καθώς τα χρόνια περνούν, η Σμαράγδα θα βιώσει οδυνηρές απώλειες και μια βαριά προδοσία, που θα την υποχρεώσει να αφήσει τη Σύμη για τη Ρόδο λίγο πριν από την ανατολή του νέου αιώνα. Στη Ρόδο, όπου το χνότο του Οθωμανού είναι πιο αποπνικτικό, θα παρεισφρήσει στην ανδροκρατούμενη επιχειρηματική κοινότητα του νησιού με το άρωμά της, τον Ροδανθό. Κι ενώ η Τουρκοκρατία παραχωρεί τη θέση της στην Ιταλοκρατία και οι Έλληνες παλεύουν να διατηρήσουν την εθνική τους υπόσταση, η οικογένειά της θα προσπαθήσει να επιβιώσει μέσα στις εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες που επιβάλλουν ο Μεγάλος Πόλεμος, η Μικρασιατική Καταστροφή, ο ιταλικός φασισμός αλλά κι ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Γερμανοκρατία και ο μεγάλος λιμός που μαστίζει άγρια τα Δωδεκάνησα στο ξεψύχισμα του πολέμου.
Η ιστορία μιας οικογένειας στη Σύμη και στη Ρόδο, πολυκύμαντη και ταραχώδης σαν τη θάλασσα που περιβάλλει τα δύο νησιά, από τα τέλη του 19ου αιώνα και μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, με συνδετικό ιστό μια γυναικεία μορφή.

Προσωπική άποψη:
Η αγαπημένη Σόφη Θεοδωρίδου, ενάμιση χρόνο μετά τον "Γερμανό γιατρό", επιστρέφει με ένα ακόμα συγκλονιστικό βιβλίο που παντρευτεί ένα μέρος της Ιστορίας της Ελλάδας, από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και τα μέσα του 20ου, με τη μυθοπλασία, που όχι μόνο καταφέρνει να μας "ταξιδέψει" πίσω στον χρόνο και στο χώρο, αλλά και να μας μεταφέρει όλη την αλήθεια της εποχής μέσα στην οποία τοποθετείται και εξελίσσεται η δράση του, μα πάνω απ' όλα, όπως κάθε φορά, να μας πλημμυρίσει με εικόνες, μυρωδιές, συναισθήματα, που χωρίς καν να το προσπαθούν, μένουν για πάντα χαραγμένα στην καρδιά μας και τα κουβαλάμε για μια ζωή μέσα μας.

Αυτή είναι η ιστορία της Σμαράγδας Κυριακού, που στα τέλη του 1874 φεύγει από την Κωνσταντινούπολη με προορισμό τη Σύμη, ένα μικρό νησί στην πινέζα του χάρτη, γνωστό για τους σφουγγαράδες του και για το πόσο απομονωμένο είναι. Ένα μικρό νησί στο οποίο δεν φανταζόταν πως θα μπορούσε να βρει τόσο μεγάλη ευτυχία, μα και έναν έρωτα που θα γέμιζε την καρδιά της. Όμως η ολοκλήρωση που λαχταρούσε μέσα από τον ερχομό ενός παιδιού στη ζωή της, δεν έλεγε να έρθει, μέχρι που σαν να εισακούστηκαν οι προσευχές της, βρέθηκε στον δρόμο της ο Γιοσίφ, ένα πεντάχρονο ορφανό αγόρι που παρά την απαξίωση τον συμπατριωτών της, έγινε ο γιος που ποτέ δεν είχε και που τόσο πολύ ποθούσε. Και τα χρόνια κυλάνε, άλλοτε όμορφα, άλλοτε δύσκολα, μέχρι που η τραγικότητα αρχίζει να χτυπά την πόρτα της Σμαράγδας χωρίς σταματημό, μέχρι που ο κόσμος που είχε χτίσει αρχίζει να καταρρέει κι εκείνη εγκαταλείπει για άλλη μια φορά τον τόπο της.

Αφήνοντας πίσω της τη Σύμη, θα φτάσει στη Ρόδο, όπου ο Τούρκικος ζυγός πέφτει βαρύς πάνω από τα κεφάλια των κατοίκων του νησιού, ενώ εκείνη πρέπει να στήσει τη ζωή της ξανά από την αρχή, μα και να καταφέρει να διεκδικήσει τη θέση που της αναλογεί σε έναν νησί αμιγώς ανδροκρατούμενο, σε μια εποχή που όλα μοιάζουν ίδια, αλλά που στην πραγματικότητα όλα αλλάζουν, με το πέρασμα του χρόνου να δίνει την σκυτάλη από τον έναν κατακτητή στον άλλον, με τους Έλληνες να προσπαθούν να διατηρήσουν την ταυτότητά τους, να μην χάσουν την υπόστασή τους, όλα εκείνα που τους χαρακτηρίζουν ως πατριώτες, ως οικογενειάρχες, ως ανθρώπους που δεν πουλάνε την αξιοπρέπειά τους και που δεν σκύβουν το κεφάλι. Αξίες που σήμερα φαντάζουν ξεχασμένες και που στιγμές όπως αυτές μας κάνουν να τις θυμόμαστε και μαζί τους, θυμόμαστε ποιοι θα έπρεπε να είμαστε και από που κρατάει η σκούφια μας.

Όπως κάθε φορά, σε κάθε νέο της βιβλίο, είναι εμφανής η ιστορική μελέτη που έχει πραγματοποιήσει η συγγραφέας προκειμένου να ολοκληρώσει το μυθιστόρημά της αυτό, που είναι εξαιρετικά πολυσχιδές και δαιδαλώδες, τόσο χρονικά, όσο και ως προς τα ιστορικά γεγονότα που πραγματεύεται, αλλά και ως προς τις επιπτώσεις, κοινωνικές, πολιτικές, συναισθηματικές που είχαν αυτά με το πέρασμά τους. Μέσα από τη δική της ιστορία, η συγγραφέας καταφέρνει να μας διηγηθεί με εξαιρετικά εκτεταμένο και ουσιώδη τρόπο την ιστορία των Δωδεκανήσων μέχρι την ένωσή τους με την Ελλάδα, τον αγώνα για επιβίωση των κατοίκων των νησιών αυτών, αλλά και το βάρος που έφερε κάθε νέος κατακτητής μαζί του, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ο Μεγάλος Πόλεμος, η Μικρασιατική Καταστροφή, ο ιταλικός φασισμός, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Γερμανοκρατία αλλά και ο μεγάλος λιμός που έπληξε τα Δωδεκάνησα, όλα τους αποτυπώνονται στο χαρτί με ρεαλισμό και αληθοφάνεια, και από εκεί στο μυαλό και στη συνείδησή μας.

Μέσα από τις αφηγήσεις της ζωής της Σμαράγδας, γνωρίζουμε όχι μόνο ένα μεγάλο κομμάτι της Ιστορίας του τόπου μας, αλλά και το πως αυτή επηρέασε τα Δωδεκάνησα και διαμόρφωσε τη ζωή των κατοίκων τους με το πέρασμα των χρόνων. Μια ζωή για την οποία επίσης μαθαίνουμε εξαιρετικά πολλές πληροφορίες, κάνοντάς μας κι εμάς μέρος της καθημερινότητάς της, σαν να είμαστε εκεί, μαζί με τους κατοίκους των νησιών αυτών, λες και μπορούμε να δούμε, να μυρίσουμε, να γευτούμε, να αισθανθούμε, να νιώσουμε, με την καρδιά μας να χτυπάει μαζί με τις δικές τους καρδιές μα και με την καρδιά του τόπου του, συμπάσχοντας και συμπονώντας, με τις χαρές και τις λύπες να μοιράζονται. Και ίσως η μοιρασιά αυτή να μην είναι δίκαιη αναλογικά, μπορεί να γίνει, όμως, φάρος και ελπίδα και να ριζώσει μέσα μας, θυμίζοντάς μας όσα έχουμε ξεχάσει και γιατί όχι, αλλάζοντάς μας, μέσα από τα μάτια μιας γυναίκας που κόντρα σε όλα στάθηκε στα πόδια της κι έγινε σύμβολο, έστω και στα δικά μας μάτια.
Βαθμολογία 10/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Θεοδωρίδου Σόφη
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Κατηγορία: Ελληνική Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2020
Αρ. σελίδων: 816
ISBN: 978-618-01-3538-1