"Γκάνμπατε. Αν δεν μπορείς να σταματήσεις το κύμα, γίνε το κύμα!" του Nobuo Suzuki
Το Μεγάλο κύμα της Κανάγκαουα του Κατσουσίκα Χοκουσάι (1760-1849) είναι ένα από τα πιο εμβληματικά έργα τέχνης στην ιστορία της ανθρωπότητας. Οι κωπήλατες βάρκες έρχονται αντιμέτωπες με τη μανία της θάλασσας, με το όρος Φούτζι να παρακολουθεί από το βάθος του ορίζοντα. Τι συμβαίνει δευτερόλεπτα αφότου σκάει το κύμα; Θα ναυαγήσουν; Θα καταφέρουν να αλλάξουν ρότα ξεπερνώντας με επιδεξιότητα το κύμα; Η μόνη πιθανότητα να επιβιώσουν είναι να μη μείνουν ακίνητοι και να κωπηλατήσουν, με την ελπίδα πως θα καταφέρουν να επιπλεύσουν πάνω στο μεγάλο κύμα μέχρι να το αφήσουν πίσω τους. Το Μεγάλο κύμα της Κανάγκαουα αντιπροσωπεύει το ιαπωνικό πνεύμα του γκάνμπατε: οι ναυτικοί δεν τα παρατούν, κωπηλατούν με όλη τους τη δύναμη για να συνεχίσουν την πορεία τους, για να ζήσουν. Τα θαλάσσια κύματα είναι μια υπέροχη μεταφορά για τη ζωή.
Επειδή τα κύματα μπορεί να μοιάζουν με τη ζωή.
Στη θάλασσα δεν μπορούμε να σταματήσουμε τα κύματα, και στη ζωή δεν μπορούμε να σταματήσουμε τα γεγονότα που φέρνει μαζί του ο χρόνος καθώς περνάει.
Αν μείνουμε ακίνητοι στη θάλασσα, τα κύματα θα μας καταπιούν.
Αν μείνουμε ακίνητοι στη ζωή, η απάθεια θα μας καταβροχθίσει.
Αν δεν μπορείς να σταματήσεις το κύμα, γίνε το κύμα.
Γκάνμπατε!
Κάνε ό,τι μπορείς, όσο καλύτερα μπορείς.
Τα πενήντα κεφάλαια του βιβλίου είναι τα βήματα για να γνωρίσουμε την ιαπωνική τέχνη της επιμονής και της προσαρμοστικότητας, που είναι και η τέχνη της υπέρβασης κάθε αντιξοότητας στη ζωή.
Στη δύσκολη και ρευστή εποχή μας νιώθουμε ολοένα και συχνότερα πως πρέπει ξαναφτιάξουμε τη ζωή μας από την αρχή. Αυτό έκαναν πάντα οι Ιάπωνες, μετά από φρικτούς πολέμους και απίστευτες φυσικές καταστροφές.
Το μυστικό αυτού του λαού για να ξαναγεννιέται διαρκώς από τις στάχτες του, σαν τον Φοίνικα, βρίσκεται στη φιλοσοφία του γκάνμπατε, ενός ιαπωνικού όρου που θα μπορούσε να μεταφραστεί ως «κάνε το όσο καλύτερα μπορείς, μην το βάζεις ποτέ κάτω,τσυνέχισε να προσπαθείς».
Εκεί που εμείς ευχόμαστε «καλή τύχη!», οι Ιάπωνες λένε «γκάνμπατε!», για να παροτρύνουν κάποιον να βάλει τα δυνατά του. Σε αυτό συνίσταται η μεγάλη διαφορά στάσης. Η καλή τύχη εξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες, τοποθετεί τη μοίρα πέρα και έξω από τον άνθρωπο. Το γκάνμπατε επικαλείται τις εσωτερικές δυνάμεις και δυνατότητες του ανθρώπου, κάτι που σημαίνει πως ό,τι συμβαίνει εξαρτάται από την ατομική προσπάθεια.
"Νύχτες πανούκλας" του Orhan Pamuk
Άνοιξη του 1901, στο –φανταστικό– νησί Μίνγκερ, µεταξύ Κρήτης και Κύπρου. Στο νησί ξεσπά επιδηµία πανούκλας και επιβάλλεται καραντίνα. Για να αναχαιτιστεί η επιδηµία, ο σουλτάνος Αµπντουλχαµίτ Β΄ στέλνει στο Μίνγκερ τον αρχιεπιθεωρητή υγείας Μπονκόφσκι πασά, σύντοµα όµως εκείνος δολοφονείται. Ο σουλτάνος αναθέτει τότε στον νεαρό γιατρό Νουρί το καθήκον να αναλάβει δράση. Αλλά το κακό έχει ριζώσει, η πανούκλα εξαπλώνεται ταχύτατα παρά τα αυστηρά µέτρα, δηµιουργώντας επιπλέον εντάσεις ανάµεσα στους µουσουλµάνους και στους χριστιανούς κατοίκους του νησιού. Η ανικανότητα της τοπικής διοίκησης και η άρνηση του λαού να σεβαστεί τις απαγορεύσεις καταδικάζουν το εγχείρηµα σε αποτυχία, ενώ κυριαρχούν ο παραλογισµός του φόβου, οι ίντριγκες και οι εθνικιστικές προκαταλήψεις. Αντιµέτωπος µε τον κίνδυνο της ανεξέλεγκτης εξάπλωσης της επιδηµίας, ο σουλτάνος υποκύπτει στις διεθνείς πιέσεις και αποφασίζει τον αποκλεισµό του νησιού. Οι κάτοικοι του Μίνγκερ πρέπει πια να βρουν µόνοι τους τρόπο να νικήσουν την πανούκλα...
Οι Νύχτες πανούκλας πρωτοκυκλοφόρησαν στην Τουρκία τον Μάρτιο του 2021· τον Νοέµβριο του ίδιου χρόνου ασκήθηκε δίωξη κατά του συγγραφέα µε την κατηγορία της προσβολής του Κεµάλ Ατατούρκ και της τουρκικής σηµαίας.
"Σεραφείμ και Χερουβείμ" του Μένη Κουμανταρέα
«Μέσα από τα εθνεγερτήρια σαλπίσματα της 25ης Μαρτίου που βγάζει από τον λήθαργο τις προτομές των ηρώων στο Πεδίο του Άρεως, του Σταθμού Ενόπλων Δυνάμεων που αφυπνίζει την εθνικοφροσύνη στην ψυχή των νοικοκυραίων, της φωνής της μάνας μου που επιτάσσει "ώρα φαγητού", "ώρα ύπνου" ή "ώρα να πάρεις τα φάρμακά σου", μέσα σε τόσα πένθιμα σαλπίσματα, έχω κι εγώ τη δική μου τρουμπέτα με την οποία επικαλούμαι ανάστασιν νεκρών, μικρών τε και μεγάλων, πραγματικών ή φανταστικών, όσων χάθηκαν και δε βρίσκονται μήτε στα όνειρά μου...»
Το Μεγάλο κύμα της Κανάγκαουα του Κατσουσίκα Χοκουσάι (1760-1849) είναι ένα από τα πιο εμβληματικά έργα τέχνης στην ιστορία της ανθρωπότητας. Οι κωπήλατες βάρκες έρχονται αντιμέτωπες με τη μανία της θάλασσας, με το όρος Φούτζι να παρακολουθεί από το βάθος του ορίζοντα. Τι συμβαίνει δευτερόλεπτα αφότου σκάει το κύμα; Θα ναυαγήσουν; Θα καταφέρουν να αλλάξουν ρότα ξεπερνώντας με επιδεξιότητα το κύμα; Η μόνη πιθανότητα να επιβιώσουν είναι να μη μείνουν ακίνητοι και να κωπηλατήσουν, με την ελπίδα πως θα καταφέρουν να επιπλεύσουν πάνω στο μεγάλο κύμα μέχρι να το αφήσουν πίσω τους. Το Μεγάλο κύμα της Κανάγκαουα αντιπροσωπεύει το ιαπωνικό πνεύμα του γκάνμπατε: οι ναυτικοί δεν τα παρατούν, κωπηλατούν με όλη τους τη δύναμη για να συνεχίσουν την πορεία τους, για να ζήσουν. Τα θαλάσσια κύματα είναι μια υπέροχη μεταφορά για τη ζωή.
Επειδή τα κύματα μπορεί να μοιάζουν με τη ζωή.
Στη θάλασσα δεν μπορούμε να σταματήσουμε τα κύματα, και στη ζωή δεν μπορούμε να σταματήσουμε τα γεγονότα που φέρνει μαζί του ο χρόνος καθώς περνάει.
Αν μείνουμε ακίνητοι στη θάλασσα, τα κύματα θα μας καταπιούν.
Αν μείνουμε ακίνητοι στη ζωή, η απάθεια θα μας καταβροχθίσει.
Αν δεν μπορείς να σταματήσεις το κύμα, γίνε το κύμα.
Γκάνμπατε!
Κάνε ό,τι μπορείς, όσο καλύτερα μπορείς.
Τα πενήντα κεφάλαια του βιβλίου είναι τα βήματα για να γνωρίσουμε την ιαπωνική τέχνη της επιμονής και της προσαρμοστικότητας, που είναι και η τέχνη της υπέρβασης κάθε αντιξοότητας στη ζωή.
Στη δύσκολη και ρευστή εποχή μας νιώθουμε ολοένα και συχνότερα πως πρέπει ξαναφτιάξουμε τη ζωή μας από την αρχή. Αυτό έκαναν πάντα οι Ιάπωνες, μετά από φρικτούς πολέμους και απίστευτες φυσικές καταστροφές.
Το μυστικό αυτού του λαού για να ξαναγεννιέται διαρκώς από τις στάχτες του, σαν τον Φοίνικα, βρίσκεται στη φιλοσοφία του γκάνμπατε, ενός ιαπωνικού όρου που θα μπορούσε να μεταφραστεί ως «κάνε το όσο καλύτερα μπορείς, μην το βάζεις ποτέ κάτω,τσυνέχισε να προσπαθείς».
Εκεί που εμείς ευχόμαστε «καλή τύχη!», οι Ιάπωνες λένε «γκάνμπατε!», για να παροτρύνουν κάποιον να βάλει τα δυνατά του. Σε αυτό συνίσταται η μεγάλη διαφορά στάσης. Η καλή τύχη εξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες, τοποθετεί τη μοίρα πέρα και έξω από τον άνθρωπο. Το γκάνμπατε επικαλείται τις εσωτερικές δυνάμεις και δυνατότητες του ανθρώπου, κάτι που σημαίνει πως ό,τι συμβαίνει εξαρτάται από την ατομική προσπάθεια.
"Νύχτες πανούκλας" του Orhan Pamuk
Άνοιξη του 1901, στο –φανταστικό– νησί Μίνγκερ, µεταξύ Κρήτης και Κύπρου. Στο νησί ξεσπά επιδηµία πανούκλας και επιβάλλεται καραντίνα. Για να αναχαιτιστεί η επιδηµία, ο σουλτάνος Αµπντουλχαµίτ Β΄ στέλνει στο Μίνγκερ τον αρχιεπιθεωρητή υγείας Μπονκόφσκι πασά, σύντοµα όµως εκείνος δολοφονείται. Ο σουλτάνος αναθέτει τότε στον νεαρό γιατρό Νουρί το καθήκον να αναλάβει δράση. Αλλά το κακό έχει ριζώσει, η πανούκλα εξαπλώνεται ταχύτατα παρά τα αυστηρά µέτρα, δηµιουργώντας επιπλέον εντάσεις ανάµεσα στους µουσουλµάνους και στους χριστιανούς κατοίκους του νησιού. Η ανικανότητα της τοπικής διοίκησης και η άρνηση του λαού να σεβαστεί τις απαγορεύσεις καταδικάζουν το εγχείρηµα σε αποτυχία, ενώ κυριαρχούν ο παραλογισµός του φόβου, οι ίντριγκες και οι εθνικιστικές προκαταλήψεις. Αντιµέτωπος µε τον κίνδυνο της ανεξέλεγκτης εξάπλωσης της επιδηµίας, ο σουλτάνος υποκύπτει στις διεθνείς πιέσεις και αποφασίζει τον αποκλεισµό του νησιού. Οι κάτοικοι του Μίνγκερ πρέπει πια να βρουν µόνοι τους τρόπο να νικήσουν την πανούκλα...
Οι Νύχτες πανούκλας πρωτοκυκλοφόρησαν στην Τουρκία τον Μάρτιο του 2021· τον Νοέµβριο του ίδιου χρόνου ασκήθηκε δίωξη κατά του συγγραφέα µε την κατηγορία της προσβολής του Κεµάλ Ατατούρκ και της τουρκικής σηµαίας.
"Σεραφείμ και Χερουβείμ" του Μένη Κουμανταρέα
«Μέσα από τα εθνεγερτήρια σαλπίσματα της 25ης Μαρτίου που βγάζει από τον λήθαργο τις προτομές των ηρώων στο Πεδίο του Άρεως, του Σταθμού Ενόπλων Δυνάμεων που αφυπνίζει την εθνικοφροσύνη στην ψυχή των νοικοκυραίων, της φωνής της μάνας μου που επιτάσσει "ώρα φαγητού", "ώρα ύπνου" ή "ώρα να πάρεις τα φάρμακά σου", μέσα σε τόσα πένθιμα σαλπίσματα, έχω κι εγώ τη δική μου τρουμπέτα με την οποία επικαλούμαι ανάστασιν νεκρών, μικρών τε και μεγάλων, πραγματικών ή φανταστικών, όσων χάθηκαν και δε βρίσκονται μήτε στα όνειρά μου...»
"Άμεση Δράση, παρακαλώ! Περίεργα, ευτράπελα και διδακτικά από το «Δελτίο αδικημάτων και συμβάντων» 1970-2010" του Πάνου Σόμπολου
Θυμάμαι ότι, παλαιότερα, περνούσαμε καθημερινά από το κέντρο της Άμεσης Δράσης και, αργότερα, από το αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας και παίρναμε από τον αρμόδιο αξιωματικό το λεγόμενο «δελτίο αδικημάτων και συμβάντων». Σ’ αυτό το δελτίο υπήρχαν καταγεγραμμένα όλα τα περιστατικά του εικοσιτετραώρου, ανάμεσα στα οποία πολλά ήταν αστεία και παράξενα. Αρκετά απ’ αυτά τα «περίεργα» τα γράφαμε σε ειδικές χιουμουριστικές στήλες στις εφημερίδες ή στα περιοδικά στα οποία εργαζόμασταν, και μάλιστα μπορώ να πω ότι διαβάζονταν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον από το αναγνωστικό κοινό. Ξεχώρισα λοιπόν από το αρχείο μου αυτές τις ευτράπελες ιστορίες, κι αφού τις επεξεργάστηκα, διαπίστωσα ότι μπορούν να εκδοθούν σε ένα ενδιαφέρον και για τον σημερινό αναγνώστη βιβλίο, ο οποίος θα διασκεδάσει, θα μυρίσει το άρωμα μιας εποχής και, ίσως, κατανοήσει λίγο καλύτερα την ανθρώπινη φύση.
Στο βιβλίο αυτό, που το κρατάτε τώρα στα χέρια σας, έχω καταγράψει πάνω από τριακόσια περιστατικά, όλα τους πραγματικά, από σαράντα χρόνια δημοσιογραφικής πορείας, από την περίοδο δηλαδή 1970-2010. Δεν πρόκειται για περίεργα, ευτράπελα και διασκεδαστικά γεγονότα που θα σας φτιάξουν απλώς το κέφι και τη διάθεση· κατά τη γνώμη μου είναι επίσης διδακτικά, κάτι που το έχω επιδιώξει όχι μόνο σε τούτο, αλλά και σε όλα τα βιβλία που έχω γράψει έως σήμερα. Χωρίς να με ενδιαφέρει σε καμιά περίπτωση να κάνω τον δάσκαλο, προσπαθώ ο αναγνώστης να ωφελείται από την ανάγνωση, ώστε να μην γίνεται εύκολο θύμα των απατεώνων και των κάθε λογής παρανόμων.
Π. Σ.
"Ο πολιτικός λόγος των αρχαίων Ελλήνων" του Βασίλειου Μπετσάκου
Η μελέτη αυτή ερευνά τον πολιτικό λόγο των αρχαίων Ελλήνων· με άλλα λόγια, έχει ως αφετηριακό γνωστικό της αντικείμενο τον αρχαιοελληνικό λόγο για την πόλη, τον πολίτη και το πολίτευμα, για την πολιτική, τον πολιτικό και το πολιτικό. Πρωτογενές υλικό αναφοράς της είναι τα πολλά σωζόμενα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, ποιητών και πεζογράφων, στα οποία εντοπίζεται η ανάπτυξη του πολιτικού τους στοχασμού. Στα κείμενα αυτά προβάλλουν άμεσα ή έμμεσα ποικίλες πτυχές του πολιτικού φαινομένου.
Θυμάμαι ότι, παλαιότερα, περνούσαμε καθημερινά από το κέντρο της Άμεσης Δράσης και, αργότερα, από το αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας και παίρναμε από τον αρμόδιο αξιωματικό το λεγόμενο «δελτίο αδικημάτων και συμβάντων». Σ’ αυτό το δελτίο υπήρχαν καταγεγραμμένα όλα τα περιστατικά του εικοσιτετραώρου, ανάμεσα στα οποία πολλά ήταν αστεία και παράξενα. Αρκετά απ’ αυτά τα «περίεργα» τα γράφαμε σε ειδικές χιουμουριστικές στήλες στις εφημερίδες ή στα περιοδικά στα οποία εργαζόμασταν, και μάλιστα μπορώ να πω ότι διαβάζονταν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον από το αναγνωστικό κοινό. Ξεχώρισα λοιπόν από το αρχείο μου αυτές τις ευτράπελες ιστορίες, κι αφού τις επεξεργάστηκα, διαπίστωσα ότι μπορούν να εκδοθούν σε ένα ενδιαφέρον και για τον σημερινό αναγνώστη βιβλίο, ο οποίος θα διασκεδάσει, θα μυρίσει το άρωμα μιας εποχής και, ίσως, κατανοήσει λίγο καλύτερα την ανθρώπινη φύση.
Στο βιβλίο αυτό, που το κρατάτε τώρα στα χέρια σας, έχω καταγράψει πάνω από τριακόσια περιστατικά, όλα τους πραγματικά, από σαράντα χρόνια δημοσιογραφικής πορείας, από την περίοδο δηλαδή 1970-2010. Δεν πρόκειται για περίεργα, ευτράπελα και διασκεδαστικά γεγονότα που θα σας φτιάξουν απλώς το κέφι και τη διάθεση· κατά τη γνώμη μου είναι επίσης διδακτικά, κάτι που το έχω επιδιώξει όχι μόνο σε τούτο, αλλά και σε όλα τα βιβλία που έχω γράψει έως σήμερα. Χωρίς να με ενδιαφέρει σε καμιά περίπτωση να κάνω τον δάσκαλο, προσπαθώ ο αναγνώστης να ωφελείται από την ανάγνωση, ώστε να μην γίνεται εύκολο θύμα των απατεώνων και των κάθε λογής παρανόμων.
Π. Σ.
"Ο πολιτικός λόγος των αρχαίων Ελλήνων" του Βασίλειου Μπετσάκου
Η μελέτη αυτή ερευνά τον πολιτικό λόγο των αρχαίων Ελλήνων· με άλλα λόγια, έχει ως αφετηριακό γνωστικό της αντικείμενο τον αρχαιοελληνικό λόγο για την πόλη, τον πολίτη και το πολίτευμα, για την πολιτική, τον πολιτικό και το πολιτικό. Πρωτογενές υλικό αναφοράς της είναι τα πολλά σωζόμενα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, ποιητών και πεζογράφων, στα οποία εντοπίζεται η ανάπτυξη του πολιτικού τους στοχασμού. Στα κείμενα αυτά προβάλλουν άμεσα ή έμμεσα ποικίλες πτυχές του πολιτικού φαινομένου.
"Ο ζωγράφος του Μπελογιάννη. Μια ιστορία του Ψυχρού Πολέμου" του Νίκου Δαββέτα
Το 1952 θα ξεκινήσει η μεγάλη πανευρωπαϊκή εκστρατεία για τη ματαίωση της εκτέλεσης του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του. Ο Πάμπλο Πικάσσο θα σπεύσει τότε, βασισμένος σε μια φωτογραφία που τραβήχτηκε κατά τη διάρκεια της δίκης του Μπελογιάννη, να φιλοτεχνήσει το έργο του «O άνθρωπος με το γαρίφαλο», που αναπαράγεται σε χιλιάδες κόπιες και κάνει γρήγορα τον γύρο του κόσμου. Εξήντα χρόνια αργότερα, ένας Έλληνας συγγραφέας που ζει μόνιμα στο Παρίσι, βρίσκεται δολοφονημένος στο διαμέρισμά του. Η αστυνομία συνδέει τη δολοφονία του με το γεγονός ότι είχε στην κατοχή του τα κλεμμένα προσχέδια του θρυλικού πορτρέτου.
Μια νουάρ ιστορία με φόντο τον κύκλο των Ελλήνων εμιγκρέ στο Παρίσι του Ψυχρού Πολέμου.
Το 1952 θα ξεκινήσει η μεγάλη πανευρωπαϊκή εκστρατεία για τη ματαίωση της εκτέλεσης του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του. Ο Πάμπλο Πικάσσο θα σπεύσει τότε, βασισμένος σε μια φωτογραφία που τραβήχτηκε κατά τη διάρκεια της δίκης του Μπελογιάννη, να φιλοτεχνήσει το έργο του «O άνθρωπος με το γαρίφαλο», που αναπαράγεται σε χιλιάδες κόπιες και κάνει γρήγορα τον γύρο του κόσμου. Εξήντα χρόνια αργότερα, ένας Έλληνας συγγραφέας που ζει μόνιμα στο Παρίσι, βρίσκεται δολοφονημένος στο διαμέρισμά του. Η αστυνομία συνδέει τη δολοφονία του με το γεγονός ότι είχε στην κατοχή του τα κλεμμένα προσχέδια του θρυλικού πορτρέτου.
Μια νουάρ ιστορία με φόντο τον κύκλο των Ελλήνων εμιγκρέ στο Παρίσι του Ψυχρού Πολέμου.
0 Σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου