«Η πράξη της μετάφρασης είναι οπωσδήποτε μια πράξη προδοσίας».
Βικτωριανή Αγγλία, 1828. Ο Ρόμπιν Σουίφτ, ορφανό παιδί από την Καντόνα της Κίνας, φτάνει στο Λονδίνο μαζί με τον κηδεμόνα του, τον μυστηριώδη καθηγητή Λόβελ. Στα επόμενα έξι χρόνια θα σπουδάσει λατινικά, αρχαία ελληνικά και κινεζικά, προετοιμαζόμενος για τη μέρα που θα εγγραφεί στο περίφημο Βασιλικό Ινστιτούτο Μετάφρασης –γνωστό ως Βαβέλ– του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Ο πύργος της Βαβέλ αποτελεί το παγκόσμιο κέντρο μετάφρασης και, κυρίως, το παγκόσμιο κέντρο μαγείας. Η αργυροτεχνική –η τέχνη της απόδοσης του νοήματος που χάνεται στη μετάφραση με τη χρήση μαγικών ράβδων αργύρου– έχει φέρει ασύλληπτη ισχύ στη Βρετανία, καθώς αυτή η απόκρυφη τεχνική υπηρετεί την αποικιοκρατική αποστολή της αυτοκρατορίας.
Για τον Ρόμπιν, η Οξφόρδη είναι μια ουτοπία αφιερωμένη στην κατάκτηση της γνώσης. Όμως η γνώση υπακούει στην εξουσία και εκείνος, ως νεαρός Κινέζος μεγαλωμένος στη Βρετανία, συνειδητοποιεί ότι, υπηρετώντας τη Βαβέλ, προδίδει ουσιαστικά την πατρίδα του. Καθώς προχωράει στις σπουδές του, ο Ρόμπιν βρίσκεται παγιδευμένος μεταξύ της Βαβέλ και της μυστηριώδους Αδελφότητας Ερμής, οργάνωσης αποφασισμένης να σταματήσει την επέκταση της αυτοκρατορίας. Κι όταν η Βρετανία κηρύσσει αδικαιολόγητα τον πόλεμο στην Κίνα για το ασήμι και το όπιο, ο Ρόμπιν καλείται να αποφασίσει…
Μπορούν άραγε οι πανίσχυροι θεσμοί να αλλάξουν με εσωτερικές διαδικασίες ή η βία είναι απαραίτητη για κάθε επανάσταση;
«Η αγάπη είναι ακατανόητη, μια μορφή τρέλας».
Με το αθώο βλέμμα της Έλμπα το ψυχιατρείο μεταμορφώνεται σ’ ένα μέρος αστείο και τρομερό, όπως η ίδια η ζωή, που η Βιόλα Αρντόνε την αφηγείται σε όλη της την αγριότητα και την ομορφιά. Η Έλμπα έχει το όνομα ενός ποταμού· το διάλεξε η μητέρα της. Στην αρχή ζούσαν κι οι δυο σ’ έναν τόπο που το κορίτσι αποκαλεί «μισό-κόσμο», στην πραγματικότητα όμως είναι ένα ψυχιατρείο. Μετά, η μητέρα της εξαφανίστηκε και η ίδια το μόνο που μπορούσε να κάνει μεγαλώνοντας ήταν να γράφει το Ημερολόγιο των ψυχικών ασθενειών και να ενημερώνει τις καινούριες που κατέφταναν για τους γιατρούς, για τη νοσοκόμα Ζιλλέτ και τη σκυλίτσα Νάνα.
Με λίγα λόγια, για τον κόσμο της, τον μόνο που γνώριζε – τουλάχιστον μέχρι τη στιγμή που εμφανίστηκε ένας νεαρός ψυχίατρος, ο Φάουστο Μεραβίλια, κι έκανε σκοπό της ζωής του να βγάλει την Έλμπα από εκεί μέσα ή, μάλλον, να κλείσει όλα τα ψυχιατρεία, όπως προέβλεπε ο νόμος Μπαζάλια που είχε ψηφιστεί λίγα χρόνια νωρίτερα. Ο γιατρός Μεραβίλια παίρνει την Έλμπα στο σπίτι του, να ζήσει μαζί με την οικογένειά του, ως κατ’ επιλογήν κόρη του.
Χάρη σε εκείνη, αυτός, που ποτέ δεν υπήρξε καλός πατέρας, μαθαίνει την αξία και τη σημασία της πατρότητας. Κι αυτό είναι το μυστήριο αλλά και το θαύμα της αγάπης.
Μυθιστόρημα μαθητείας με επίκεντρο τη σχέση ενός κοριτσιού με τον άνθρωπο που αποφασίζει να της χαρίσει την ελευθερία της, τα Θαύματα μας αποκαλύπτουν ότι μόνο όταν μας αγαπούν και μας εκτιμούν οι άλλοι νιώθουμε πως υπάρχουμε.
«Πιτσιρίκι, θυμάμαι, είχα αγοράσει κάτι κάρτες που απέδιδαν γελοιογραφικά τον χαρακτήρα και το στιλ καθενός και καθεμιάς από το δωδεκάθεο. Ενώ όλες οι άλλες θεές ήταν θεογκόμενες –η Αφροδίτη με τα αραχνοΰφαντα και τη λαγνεία της, η Άρτεμις με το τόξο και τη φαρέτρα της, η Αθηνά με το κράνος και την πανοπλία της–, η Ήρα ήτανε για κλάματα. Μου θύμισε τις χειρότερες απ’ τις μανάδες των συμμαθητών μου. Τέτοια εντύπωση αποκόμισα για τη δεύτερη τη τάξει του δωδεκαθέου, για την “ Ήρα τελεία”, όπως την αποκαλούσαν τότε, την τέλεια σύζυγο κτλ., κτλ. Χρειάστηκε να διαβάσω τόμους μυθολογίας και ιστορίας μεγαλώνοντας για να αποβάλω αυτή την παιδική μου εικόνα. Που στην πραγματικότητα είναι η εικόνα που όλοι μας έχουμε για την Ήρα»…
«Αυτή την εικόνα είχαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι για την οικογενειακή ζωή, αυτή την εικόνα έδωσαν το λοιπόν και στον γάμο του πρώτου ζεύγους του δωδεκαθέου τους: ο Δίας να αλητεύει, η Ήρα να στέκεται κερί αναμμένο. Από ηθικής απόψεως, ούτε που διανοήθηκαν να βάλουν την Ήρα να ξενοκοιτάζει ή να ξενοκοιμάται. Άρα η Ήρα πήγαινε μόνο με τον άντρα της και μόνο μ’ αυτόν έκανε παιδιά. Κι αν κάποιες από τις άλλες θεότητες είχαν μάνα την Ήρα δίχως τη συμμετοχή του Δία, οι αρχαίοι ημών πρόγονοι επέμεναν, διά των μυθολογικών πηγών, ότι αυτά έγιναν δίχως απιστία της θεάς. Άλλον τον γέννησε έτσι, με ανεμογκάστρι (τον Ήφαιστο), άλλον τον γέννησε διότι έμεινε, λέει, έγκυος μυρίζοντας ένα μυρωμένο άνθος – σας θυμίζει, αλήθεια, τίποτα αυτό; (Ο Άρης ήταν αυτός.)»…
Έργα και ημέρες, άγνωστες πτυχές ενός ολόκληρου κόσμου, ο οποίος δε διαφέρει και πολύ από τον δικό μας. Τερτίπια, ίντριγκες, έρωτες, ξελογιάσματα, μεταμορφώσεις, κόλπα, καβγάδες, εκδικήσεις, ανατροπές και σπαρταριστά μυθολογικά συμβάντα των κοριτσιών –κυρίως– του Ολύμπου, που ήταν πολύ πιο γυναίκες απ’ όσο φανταζόμαστε ή ξέρουμε.
Καθότι την ελληνική μυθολογία δεν την ξέρουμε, αλλά είναι καιρός να τη μάθουμε. Διασκεδάζοντας παράλληλα…
O εικοσιτριάχρονος διπλωμάτης Ίων Δραγούμης έρχεται τον Νοέμβριο του 1902 στο Μοναστήρι της τουρκοκρατούμενης Μακεδονίας. Εκτός από την υπηρεσιακή του ενασχόληση στο προξενείο, σύντομα συλλαμβάνει την ιδέα της εκπλήρωσης κάποιας αποστολής και αποφασίζει να δράσει. Ιδρύει την «Άμυνα», ενδυναμώνει και «φωτίζει» τις ελληνικές κοινότητες απέναντι στη βουλγαρική τρομοκρατία. Πίσω του έχει αφήσει την αγαπημένη του Αττική και δύο έρωτες που έχουν τελειώσει, ενώ στο Μοναστήρι θα συνδεθεί με τη διδασκάλισσα Σαπφώ Θείου.
Στις ημερολογιακές εγγραφές των Τετραδίων του, αναφορές σε γεγονότα και συναντήσεις, απαράμιλλης γραφής ταξιδιωτικές εντυπώσεις, εθνολογικές – εθνογραφικές σημειώσεις με τον τρόπο των μεγάλων περιηγητών, περιγραφή συγκρούσεων υπηρεσιακών, προσδοκίες και χίμαιρες, απογοητεύσεις, λύπες και κλονισμοί, φιλοσοφικές και ιδεολογικές περιδινήσεις αφήνουν το αποτύπωμά τους. Η διαδρομή: Αθήνα-Μοναστήρι-Σέρρες-Πύργος-Φιλιππούπολη και τα μεγάλα στρατιωτικά γυμνάσια στη Θήβα, όπου λαμβάνει μέρος.
Κομβικό σημείο: Ο θάνατος του Παύλου Μελά στη Μακεδονία…
Ο Δραγούμης, στιλίστας μοναδικός, με βαριά πνευματική σκευή, με κατακτημένο στιβαρό και αβίαστο λόγο, θερμός δημοτικιστής, με στρωτά και ισορροπημένα ελληνικά, χωρίς ακρότητες ή πομπώδη λεκτικά κατασκευάσματα, ποιητικός, λυρικός, ρομαντικός, πεισιθάνατος, νατουραλιστής και συχνότατα είρων, φιλοσοφεί, διανοείται, αυτοαναλύεται, βασανίζεται, ματώνει, εξεγείρεται και δυναμώνει, εξομολογείται, ναρκισσεύεται, αυτοαναιρείται και αυτοϋπονομεύεται, ερωτεύεται, υμνεί και θρηνεί, απελπίζεται με την ανθρώπινη μοίρα, συμβιβάζεται μ’ αυτήν. Τι άλλο κάνει ένας λογοτέχνης; Κρατάει σημειώσεις για τα μελλοντικά βιβλία του, ελπίζει στους γενναιόδωρους και ελεήμονες καιρούς όπου θα του «επιτραπεί» να γράψει απερίσπαστος.
Τέτοια συναντά κανείς εδώ, όπως και σε όλα τα Τετράδια του Δραγούμη, δημοσιευμένα και μη.
Ακόμα και σήμερα η αντίληψή μας για τη Μέση Ανατολή δεν παύει να είναι σε κάποιο βαθμό προϊόν μιας αναγκαστικά δυτικοκεντρικής οπτικής. Ποια είναι αυτά τα αξιακά συστήματα; Και πόσο είναι δίκαιο να μιλάμε, να θεωρούμε την περιοχή ως κάτι ενιαίο, να έχουμε διαμορφώσει –τουλάχιστον μια μεγάλη μερίδα της κοινής γνώμης στη Δύση– μια μονολιθική αντίληψη για μια περιοχή όπου συνυπάρχουν και την ίδια στιγμή συγκρούονται μέχρι θανάτου διαφορετικές κοινότητες;
K. Y.
Μπορούν οι λαοί αυτοί να συνυπάρξουν; Οι Άραβες θεωρούν ότι προϋπήρχαν των Εβραίων στην περιοχή, ενώ οι Εβραίοι ισχυρίζονται το αντίθετο και ότι η δημιουργία του κράτους του Ισραήλ το 1948 ήταν μια ιστορικά δίκαιη πράξη. Και οι δύο πιστεύουν ότι είναι ο περιούσιος λαός, και αυτό ξεπερνά τα σύνορα της Μέσης Ανατολής.
Κ. Φ.
Ενώ ένας συνήθης πόλεμος αφορά την επιβολή της θέλησης της μίας πλευράς στην άλλη, εδώ έχουμε προσπάθεια επιβολής μιας διαφορετικής πραγματικότητας, η οποία δεν αφήνει περιθώριο ύπαρξης στην αντίθετη πλευρά. Πρόκειται για έναν πόλεμο εξόντωσης. Είναι άλλο να πολεμάς για την επίτευξη πολιτικών στόχων και άλλο να πολεμάς για την ολοκληρωτική καταστροφή του αντιπάλου. Είναι σαν τον Γ΄ Καρχηδονιακό Πόλεμο, όπου η ήττα ισοδυναμούσε με αφανισμό. Οι δύο λαοί ζουν σε εντελώς διαφορετικές πραγματικότητες, οι οποίες, ωστόσο, επηρεάζονται βαθιά από την ιστορική εμπειρία που έχει διαμορφώσει τις πεποιθήσεις τους.
Α. Δ.
Ό,τι γίνεται στη Μέση Ανατολή δεν μένει στη Μέση Ανατολή. Η Παλαιστίνη είναι μια περιοχή όπου η πραγματικότητα τροφοδοτεί μια ακραία βίαιη μυθολογία και αυτή η μυθολογία με τη σειρά της ανατροφοδοτεί με ακόμη μεγαλύτερα επίπεδα βίας την πραγματικότητα. Oι συζητήσεις των τεσσάρων ήταν διαδραστικές, ζωντανές και εκ των πραγμάτων πολύ δυναμικές, αφού κάθε φορά καλούνταν να αποτιμήσουν εξελίξεις που ήταν πυκνές και καταιγιστικές.
Τα τρία έργα που μεταφράζονται εδώ (Τρωάδες, Εκάβη, Ελένη) περιστρέφονται γύρω από αιχμάλωτες γυναικείες μορφές, με επίκεντρο την Εκάβη και την Ελένη. Στις δύο πρώτες τραγωδίες, συμπαρατάσσονται όλες οι Τρωάδες σύσσωμες με κορυφαία την Εκάβη και, από την άλλη, στέκει ολομόναχη, παρούσα ή απούσα, αιχμάλωτη των Αχαιών ή των Αιγύπτιων, η Ελένη. Η επιλογή της ευριπίδειας Ελένης, με την ανατρεπτική παραλλαγή του μύθου, προκρίθηκε ως σκηνική πράξη που ακροβατεί διακριτικά ανάμεσα σε κωμικά και δραματικά στοιχεία, οδηγώντας οπωσδήποτε σε αποφόρτιση του ζοφερού κλίματος της τρωικής καταστροφής που διαποτίζει τις άλλες δύο τραγωδίες.
Εν τέλει η ξανθή ηρωίδα, στο συγκεκριμένο έργο αυτονομείται με σεμνότητα στον δικό της μύθο και δεν έχει σχέση με την προκλητική Σπαρτιάτισσα των Τρωάδων ούτε, βέβαια, το αισιόδοξο τέλος της Ελένης προοιωνίζεται ότι κάπου στο Άργος καραδοκεί ο κυκλοδίωκτος εκδικητής, ο Ορέστης. Η Μικρασιατική Kαταστροφή της Τροίας, με τους αιώνες αλλάζει ονόματα κατά μήκος της ακτής καταλήγοντας στις μέρες μας στη σφαγή της Γάζας.
Μετά τις τριλογίες: «Θηβαϊκός κύκλος» (Σοφοκλής: Ο Οιδίποδας Τύραννος , Ο Οιδίποδας στον Κολωνό, Αντιγόνη) και «Τρεις εκδοχές της Ηλέκτρας» (Αισχύλος: Χοηφόρες, Σοφοκλής: Ηλέκτρα, Ευριπίδης: Ηλέκτρα), ο ποιητής Δημήτρης Καλοκύρης συνεχίζει τις τριαδικές προσεγγίσεις στον αρχαίο ποιητικό λόγο, τη φορά αυτή συνδέοντας τρεις ευριπίδειες τραγωδίες που κατ άγονται από τον Tρωικό Πόλεμο.
«Είμαι το σκυλί του Τομ και είναι το αγόρι μου. Μέχρι και στην Κόλαση την ίδια να πάει, θα τον ακολουθήσω και θα τον φέρω πάλι πίσω».
Ο Ρέμπελ είναι ένα καλό σκυλί και κυριολεκτικά λατρεύει την απλή ανέφελη ζωή που ζει στη φάρμα, μαζί με τον ιδιοκτήτη του τον Τομ – ώσπου κάποτε τα σύννεφα του πολέμου πλησιάζουν… Ο Τομ είναι πια αποφασισμένος να ενταχθεί στους επαναστάτες που θέλουν να ρίξουν τον βασιλιά. Ο Ρέμπελ όμως ξέρει καλά ότι ο πόλεμος είναι πολύ επικίνδυνο πράγμα και θα κάνει τα πάντα για να σώσει τον άνθρωπο που αγαπά.
Το βιβλίο που έγινε τραγούδι, θέατρο, κουκλοθέατρο σε νέα πολύχρωμη έκδοση!
Ο μικρός Ρωμαίος ζει δίπλα στη σκηνή του θεάτρου, μα δεν έχει δει ποτέ του αληθινή παράσταση.
Οι γονείς του φοβούνται και του λένε να κάνει υπομονή ώσπου να μεγαλώσει. Καμιά φορά όμως στη ζωή όλα συμβαίνουν όπως ακριβώς στο θέατρο.
Ο Ρωμαίος θα ανακαλύψει τη μαγεία του θεάτρου την ίδια ακριβώς στιγμή που θα γνωρίσει και την αγάπη στο πρόσωπο της όμορφης Ιουλίας. Θα καταφέρει να τη σώσει από τα νύχια του Αρχιθεόρατου;
Η περιπέτεια ενός ποντικού που, αναζητώντας τη μαγεία του θεάτρου, θα γνωρίσει τη ζεστασιά της φιλίας και της αγάπης. Ο διευθυντής σκηνής, το Τρίτο κουδούνι, το Φως, ο σκηνοθέτης, τα κουστούμια, ακόμα και ο Σαίξπηρ, όλοι θα βοηθήσουν τον μικρό Ρωμαίο στη μεγάλη μάχη για την αγάπη και το δίκιο.
Αναρτήσεις
0 Σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου