Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
Η ΛΑΪΑ ΕΙΝΑΙ ΣΚΛΑΒΑ. Ο ΕΛΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ. ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ.
Υπό το καθεστώς της Στρατιωτικής Αυτοκρατορίας, ο θάνατος είναι η αναπόφευκτη κατάληξη για όσους τολμούν να μην υπακούσουν στους κανόνες. Όσοι δεν αφιερώνουν το σώμα και την ψυχή τους στον Αυτοκράτορα κινδυνεύουν να στείλουν στο εκτελεστικό απόσπασμα τους δικούς τους και να δουν καθετί αγαπημένο να καταστρέφεται.
Μέσα σ’ αυτόν τον βίαιο κόσμο, εμπνευσμένο από την αρχαία Ρώμη, η Λάια ζει με τους παππούδες της και με τον μεγαλύτερο αδελφό της. Η οικογένεια ζει φτωχικά, χωρίς να προκαλεί την Αυτοκρατορία. Γνωρίζει καλά τι συμβαίνει σε όσους το κάνουν.
Όταν, όμως, ο αδελφός της Λάια συλλαμβάνεται για προδοσία, η κοπέλα αναγκάζεται να πάρει μια απόφαση. Με αντάλλαγμα τη ζωή του, θα βοηθήσει τους επαναστάτες ενεργώντας ως κατάσκοπός τους στη μεγαλύτερη στρατιωτική ακαδημία της Αυτοκρατορίας.
Εκεί θα συναντήσει τον Ελίας, τον καλύτερο εκπαιδευόμενο της σχολής – και, κρυφά, τον πιο απρόθυμο. Το μόνο που θέλει ο Ελίας είναι να ελευθερωθεί από τη σκληρότητα και την τυραννία για τις οποίες εκπαιδεύεται. Οι δυο νέοι θα συνειδητοποιήσουν σύντομα ότι οι μοίρες τους είναι αλληλένδετες και ότι οι επιλογές τους θα αλλάξουν για πάντα τη μοίρα της Αυτοκρατορίας.

Προσωπική άποψη:
Η Sabaa Tahir έγινε γνωστή, πριν από μερικά χρόνια, στο ευρύ κοινό, μέσω της προσωπική της ιστορία, η οποία και αφορούσε έναν κανονισμένο, από τους γονείς της, γάμο, κάτι με το οποίο η ίδια δεν συμφωνούσε. Η ιστορία της προκάλεσε το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, μα και του γνωστού τηλεοπτικού δικτύου MTV, το οποίο και ήθελε να προβεί στην παραγωγή ενός reality show, πάνω στην ζωή της Sabaa. Φυσικά, κάτι τέτοιο δεν συνέβη, αλλά όλη αυτή η δημοσιότητα σίγουρα έπαιξε το ρόλο της, ώστε να μπορέσει η Sabaa να κάνει μια πιο εύκολη είσοδο στο λογοτεχνικό στερέωμα, δύο χρόνια πριν. Βέβαια, και για να μην δημιουργώ λανθασμένες εντυπώσεις, η επιτυχία της δεν ήρθε τυχαία, ή απλά και μόνο λόγω εφήμερης προβολής μέσω διαφόρων τηλεοπτικών μέσων, αλλά κι επειδή χάρισε στο αναγνωστικό κοινό μία ιστορία που σε καθηλώνει με το που ξεκινάς την ανάγνωσή της, ενώ γεμίζει την καρδιά σου μυριάδες συναισθήματα.

Η Λάιλα είναι 17 χρονών και ασκεί χρέη Μελετητή, κάτι που την καθιστά εχθρό της Αυτοκρατορίας. Είναι δειλή ως χαρακτήρας και αυτό ξέρει πως μπορεί να την προστατέψει και να μην κινδυνέψει ν' απειληθεί η ζωή της. Όταν ο αδερφός της, όμως, συλλαμβάνεται με την κατηγορία της προδοσίας και καταδικάζεται σε εκτέλεση, η Λάιλα θα πρέπει να βρει το απαραίτητο κουράγιο προκειμένου να τον σώσει από την τραγική του μοίρα. Ο Ελίας από την άλλη, είναι 20 χρονών και ο καλύτερος στρατιώτης της Ακαδημίας του Μαυρολόφου, αλλά μην αντέχοντας άλλο να κυνηγάει και να σκοτώνει Μελετητές, αποφασίσει να εγκαταλείψει τον στρατό. Πριν να προλάβει, όμως, να πραγματοποιήσει τα σχέδιά του, καλείται να λάβει μέρος στον διαγωνισμό που θα ανακηρύξει τον επόμενο αρχηγό των στρατοδικείων. Όταν οι δυο νέοι θα συναντηθούν στην Ακαδημία, θα καταλάβουν πολύ σύντομα πως το πεπρωμένο τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένο, μα και πως οι αποφάσεις που θα πάρουν δεν θα καθορίσουν μόνο το δικό τους μέλλον, αλλά και της ίδιας της Αυτοκρατορίας.

Το βιβλίο είναι εξαιρετικά καλογραμμένο, και παρά το γεγονός ότι ορισμένα πράγματα μάς αποκαλύπτονται από πολύ νωρίς, πράγμα που υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσε να λειτουργήσει αρκούντως αρνητικά, όχι μόνο δεν καταστρέφουν το σασπένς και την αγωνία, αλλά με έναν μυστήριο τρόπο, μας κάνουν να αγωνιούμε για να μάθουμε ακόμα περισσότερα. Η συγγραφέας, πολύ στοχευμένα, έχει αποφασίσει να μας προσφέρει μεγάλο όγκο πληροφοριών με την έναρξη της ιστορίας της, αφήνοντας όμως σαφή υπονοούμενα πως αυτά είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, και πως έχουμε μεγάλη πορεία μέχρι να φτάσουμε στις ρίζες αυτού, μα και περισσότερα στοιχεία ν' αποκαλύψουμε και ν' αποκωδικοποιήσουμε, στην προσπάθειά μας να ρίξουμε φως στα μυστήρια του σκληρού και άγριου κόσμου που αυτή μας συστήνει. 

Και ακριβώς αυτός ο κόσμος είναι που μας καθηλώνει και καθιστά ιδιαίτερη και ξεχωριστή την ιστορία αυτή, που στον πυρήνα της είναι μοναδική, παρά τα όποια κοινά αφηγηματικά στοιχεία μπορεί να έχει με άλλα βιβλία του είδους. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ως γενόσημο υλικό και κεντρικός άξονας, δεν έχει χρησιμοποιηθεί, απ' όσο γνωρίζω, στο young adult φανταστικό σύμπαν, οπότε, στην προκειμένη περίπτωση, η συγγραφέας το κάνει να φαντάζει κάπως ιδιαίτερο και ιστορικά. Χωρίς να ακολουθεί με ευλαβική ακρίβεια και πιστότητα, τα γεγονότα της Ιστορίας, μας μεταφέρει στο κλίμα και την κοινωνικοπολιτική τάξη της εποχής, χωρίς να έχει διάθεση να γίνει ιστορικό ή δασκαλίστικο, πράγμα που θα ήταν άτοπο έτσι κι αλλιώς δεδομένων των συνθηκών. Η Sabaa μένει στην ουσία των πραγμάτων και απομυζά από τον πυρήνα της έμπνευσής της αυτά που πραγματικά είναι απαραίτητα για την λειτουργία των δικών της τροχών που κινούνται πάνω σε ξένους άξονες, παντρεύοντας ιδανικά την πραγματικότητα με την φαντασία.

Οι χαρακτήρες της ιστορία αυτής, εκτός της ίδιας της υπόθεσης, είναι απίστευτα καλοδουλεμένοι. Διαθέτουν τρομερή προσωπικότητα, και ο ένας συμπληρώνει τον άλλον με τρόπο μοναδικό. Και μπορεί να είναι δύο εκ διαμέτρου αντίθετοι άνθρωποι, όμως στην ουσία της ύπαρξής τους, μπορείς ν' ανακαλύψεις περισσότερα κοινά απ' αυτά που διακρίνεις με μια πρώτη, βεβιασμένη ματιά. Και ναι, λατρεύεις και τους δύο γιατί, η Λάιλα και ο Ελίας, παρά την όποια διαφορετικότητά τους, έχουν έχουν πολλά πράγματα που τους ενώνουν, μα κι έναν αρκετά ταυτόσημο κώδικα ηθικής, στοιχεία που τους επιτρέπουν ν' αποδίδουν τα μέγιστα ως ομάδα. Επιπλέον, το ότι η ιστορία δίνεται μέσω τους πρίσματος και των δύο πρωταγωνιστών, στην προκειμένη τουλάχιστον περίπτωση, αποδεικνύεται πως είναι ένα μεγάλο συν, έστω κι αν στερείται -πλέον- πρωτοτυπίας το εγχείρημα αυτό, καθώς μας επιτρέπει να έχουμε μια σφαιρική και ολοκληρωμένη εικόνα γεγονότων, σκέψεων και συναισθημάτων. Παράλληλα, μας επιτρέπει να ταυτιστούμε και με τους δύο χαρακτήρες και να έχουμε ουσιαστικά και όχι φαινομενικά, δύο πρωταγωνιστές.

Στο "Φωτιά και στάχτες" υπάρχει μια συνεχής και διαρκής εξέλιξη, τόσο όσον αφορά την ίδια την ιστορία, όσο και τους χαρακτήρες ως προσωπικότητες, ατομικά αλλά και ως σύνολο. Τίποτα δεν μένει στάσιμο και διακρίνεις ξεκάθαρα μια ωριμότητα που σε κερδίζει. Η αφήγηση διαθέτει πάθος, νεύρο, συναίσθημα, οι εξελίξεις δεν σταματούν ποτέ, όχι μόνο να "τρέχουν", αλλά και να μας εντυπωσιάζουν, προσφέροντάς μας σε κάθε επόμενη στροφή και κάτι καινούργιο. Το σύμπαν που δημιούργησε η συγγραφέας είναι ξεχωριστό και ιδιαίτερο, με την ίδια να μην διστάζει να γίνει σκληρή πολλές φορές, όχι επιτηδευμένα, αλλά εκεί όπου χρειάζεται, και όσο είναι απαραίτητο για να ενισχυθεί ο ρεαλισμός, αποφεύγοντας το να σοκάρει απλά για να προκαλέσει εντυπώσεις. Συνοψίζοντας, το "Φωτιά και στάχτες" είναι από τα βιβλία εκείνα που οι λάτρεις του φανταστικού, όχι μόνο θ' αγαπήσουν αλλά, επάξια, θα το κατατάξουν στις υψηλότερες θέσεις της καρδιάς τους.
Βαθμολογία 9/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Sabaa Tahir
Μεταφραστής: Καψάλης Χρήστις
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Κατηγορία: Ξένη Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2017
Αρ. σελίδων: 528
ISBN: 978-618-01-1582-6