"Μιγέλ ντε Θερβάντες: Ο πρώτος συγγραφέας του σύγχρονου κόσμου" του William Egginton

Στις αρχές του δέκατου έβδοµου αιώνα ένας σακάτης, γκριζοµάλλης, σχεδόν φαφούτης βετεράνος των πολέµων της Ισπανίας ενάντια στην Οθωµανική Αυτοκρατορία εξέδωσε ένα βιβλίο. Πρόκειται για την ιστορία ενός φτωχού ευγενή που του έχει σαλέψει από τα πάµπολλα ιπποτικά µυθιστορήµατα που έχει διαβάσει, ο οποίος, ζώντας µέσα στην αυταπάτη ότι είναι περιπλανώµενος ιππότης, µπλέκεται σε κωµικές περιπέτειες. Το βιβλίο αυτό, ο Δον Κιχότης, πούλησε έκτοτε περισσότερα αντίτυπα από οποιοδήποτε άλλο βιβλίο εκτός από την Αγία Γραφή κι έκανε τον συγγραφέα του, τον Μιγέλ ντε Θερβάντες, τον πιο πολυδιαβασµένο συγγραφέα στην ιστορία. Όµως ο Θερβάντες δεν έγραψε απλώς ένα "µπεστσέλερ". Επινόησε έναν τρόπο λογοτεχνικής γραφής. Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας παρουσιάζει πώς ο Θερβάντες έφτασε να δηµιουργήσει τη µυθοπλασία όπως τη γνωρίζουµεσήµερα και πώς το δηµιούργηµά του άλλαξε τον κόσµο.

"Ντιάλιθ' ιμ, Χριστάκη" του Σωτήρη Δημητρίου

"Λέγεται ότι το πρώτο βιβλίο εκβάλλει µε ορµή. Ίσως γιατί ο συγγραφέας ενδιαφέρεται πρωτίστως για την ιστορία του. Πιθανώς αυτή η ορµή αφήνει βαθύτερα ίχνη στον αναγνώστη. Τουλάχιστον στον τότε συγκαιρινό του.
Ο τρόπος χτίζεται λιθαράκι λιθαράκι µε τα χρόνια. Το "τίποτα" πλέον µπορεί να γίνει διήγηµα. Και ίσως είναι πιο πιθανόν -κι από την έλλειψη προθέσεως- να φωτίσει, κατά τι, κάτι.
Ίσως η αλήθεια -αν υπάρχει- ταυτίζεται µε την παρηγορία των µορφών. Όπως ίσως συµβαίνει και µε τις όψεις της -εσαεί κρυβοµένης- φύσεως".
Σ. Δ.
Το "Ντιάλιθ’ ιµ, Χριστάκη" έχει τιµηθεί µε το βραβείο διηγήµατος της εφηµερίδας Τα Νέα (1987). Το 2014 συγκαταλέχθηκε στα 100 καλύτερα βιβλία της νέας ελληνικής λογοτεχνίας, σύµφωνα µε έρευνα του περιοδικού bookpress και του βιβλιοπωλείου Πολιτεία.

"Τα παιδιά του Κρόνου" του Αλέξανδρου Κοτζιά

Τέσσερις νουβέλες που διαδραματίζονται την 21η Μαΐου 1958, εννιά έτη από το πέρας του ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου και μόλις δέκα μέρες από τις εκλογές που ανέδειξαν για πρώτη φορά ένα αριστερό κόμμα σε αξιωματική αντιπολίτευση στη Βουλή των Ελλήνων. Μετά τις εκλογές αυτές, ενισχύονται οι μηχανισμοί "απόκρουσης" της "κομμουνιστικής απειλής" και ταυτόχρονα οι μηχανισμοί εκείνοι που θα οδηγήσουν το 1967 στην κατάλυση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Από τη συγγραφική επιλογή του συγκεκριμένου χρόνου, που τοποθετείται στη μέση ακριβώς της περιόδου την οποία ο Αλέξανδρος Κοτζιάς χαρακτήρισε νεοελληνικό "τριακονταετή πόλεμο" (1943-1973), είναι φανερό πως οι νουβέλες που συγκεντρώνονται για πρώτη φορά στον τόμο αυτό δεν συναρτώνται απλώς με την ιστορική συγκυρία. "Τα παιδιά του Κρόνου" είναι ουσιαστικά τα παιδιά της Ιστορίας ("η ίδια η Ιστορία, από τη μια στιγμή στην άλλη, εκμηδένισε τις διαστάσεις μας"). Σε όλες τις νουβέλες του Αλέξανδρου Κοτζιά, η ιστορική τομή του 1958 συνυπάρχει με την τομή στην ανθρώπινη ζωή των ηρώων. Δέσμιοι των παρανοήσεών τους, μέσα από έκρυθμες και οριακές καταστάσεις επαναβιώνουν το παρελθόν τους και αναμετρώνται την 21η Μαΐου 1958 με τις κρίσιμες εμπειρίες της ζωής τους.

"Σημειώματα στο περιθώριο" του Κωστή Παλαμά

"Τολμώ να σημειώσω στη φροντίδα και των γνώριμων και των αγνώριστων φίλων μου πως τα "Σημειώματα στο περιθώριο" σχετιζόμενα με το ατύπωτο βιβλίο (αν θα τυπωθή) της "Ποιητικής μου" είναι για μένα σε πολλά η ποιητική μου η ίδια σε ό,τι μπορεί να κλείση γενικώτερα ή βραχυλογικώτερα εκφρασμένο. Ή, καλύτερα είναι τα "Σημειώματα στο περιθώριο" μια εισαγωγή στην "Ποιητική μου", καθώς είναι "Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου" τα προπύλαια που μας μπάζουν στη "Φλογέρα του Βασιλιά". Στα σημειώματά μου αυτά βρίσκεται συγκεντρωμένο όλο σχεδόν το στοχαστικό μου σύνολο".
Κωστής Παλαμάς
Τα "Σημειώματα στο περιθώριο" δημοσιεύονται αρχικά στον περιοδικό τύπο, στο μεγαλύτερο μέρος τους στο περιοδικό "Ο Νουμάς" και, δευτερευόντως, στα περιοδικά "Οι Νέοι", "Καλλιτεχνία" και "Παντογνώστης", καλύπτοντας ένα διάστημα δεκατεσσάρων ετών (1909-1923). Στην Εισαγωγή του βιβλίου από τη Μάρα Ψάλτη προτείνεται η ανάγνωσή τους ως δυνητικών εγγραφών τριών διακριτών ημερολογίων (σύστοιχων προς την τριπλή παλαμική ποιητική), εκτιμάται το ιδιαίτερο στίγμα και η θέση τους στην εργογραφία Παλαμά και αναπτύσσονται οι εκδοτικές αρχές που ακολουθούνται με αναδρομή στις πρώτες δημοσιεύσεις των κειμένων. Μετά το κύριο μέρος των 180 "Σημειωμάτων" του Παλαμά, το οποίο συμπληρώνεται από Παράρτημα με αθησαύριστα σημειώματα, ακολουθεί η ενότητα των Σημειώσεων με επεξηγήσεις όρων και ονομάτων, παραπομπή στις παλαμικές πηγές και σύνδεση των αναφερομένων στα "Σημειώματα" με άλλα παλαμικά κείμενα. Από τη σημερινή σκοπιά, στα «Σημειώματα στο περιθώριο» μοντέρνες δεν είναι μόνο οι απόψεις του Παλαμά, αλλά και η φόρμα με την οποία μας παραδίδονται. Ο προγραμματικά διακοπτόμενος και αποσπασματικός χαρακτήρας των σημειωμάτων, η συνεχής διαπλοκή βίου και έργου, οι εναλλαγές τόνου και η συσσώρευση ετερόκλητου υλικού αποτελούν στοιχεία που καθιστούν τα παλαμικά marginalia ιδιαίτερα ελκυστικά για τον σύγχρονο αναγνώστη. Αν ποιητικά είναι ο χαμηλόφωνος Παλαμάς των σύντομων λυρικών ποιημάτων εκείνος που φαίνεται να κερδίζει τις τελευταίες δεκαετίες το αναγνωστικό ενδιαφέρον, τότε κατ’ αναλογίαν και κριτικά μπορούμε να στραφούμε στον Παλαμά της συνεπτυγμένης ποιητικής, την οποία συνθέτουν τα σημειώματα αυτά, αρθρωμένης σπονδυλωτά σε παραδειγματικά τεμνόμενες παραγράφους.