Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
Τη μάνα μου τη λέγανε Ευδοκία κι αυτή είναι η ιστορία της καθώς και η ιστορία των ανθρώπων που την πλαισίωναν στο τόσο σύντομο αλλά και τόσο τραγικό πέρασμά της από τον κόσμο. Αν μου ζητούσατε να περιγράψω το βλέμμα της μάνας μου με μία μόνο λέξη, αυτή που αβίαστα έρχεται στο νου μου είναι η λέξη «αντάρα». Έτσι τη θυμάμαι· ως μια μεσογειακή λυγερόκορμη καλλονή, με βλέμμα θεοσκότεινο, ανταριασμένο σαν την γκριζόμαυρη θάλασσα που μας ταξίδεψε στην Αμερική το φθινόπωρο του 1950.
Φεύγοντας, άφηνε πίσω της τα πάντα: τη μάνα της, τα δύο αδέρφια της, το σπίτι της και μια χώρα ρημαγμένη και εξαθλιωμένη από έναν παγκόσμιο πόλεμο και μια εμφύλια σύρραξη χειρότερη από τη φασιστική λαίλαπα που σάρωσε όλη την Ευρώπη. Ακολούθησε το πεπρωμένο της, που ζητούσε εκδίκηση.
Σύντομα οι πρώτες θύελλες των ανέμων που σπάρθηκαν στην Ελλάδα θα ξεσπάσουν στη Γη της Επαγγελίας, απαιτώντας αιματηρές ανθρωποθυσίες για να κοπάσει η οργή τους και να επέλθει η νηνεμία.
Όταν η Ευδοκία παντρεύτηκε τον Αριστείδη, κανείς στο χωριό δεν μπορούσε να πιστέψει πως ένα κορίτσι μόλις δεκαεννιά χρονών κι από το γάργαρο νερό γαργαρότερο δόθηκε στο μαυραγορίτη Αριστείδη.
Η αλήθεια, όμως, είναι πως η μάνα μου συναίνεσε σ’ αυτή την παράταιρη ένωση. Όταν κάποτε, μικρό κοριτσάκι και γεμάτο περιέργεια όπως όλα τα παιδιά της ηλικίας μου, τη ρώτησα αν αγαπούσε τον μπαμπά, εκείνη είχε πει ένα ξερό «όχι», κι όταν επέμεινα να μάθω γιατί τότε τον παντρεύτηκε, αρκέστηκε σε ένα εξίσου ξερό «έτσι».
Είχα την εντύπωση πως πίσω από αυτή τη λακωνική απάντηση κρυβόταν μια μεγάλη ιστορία που δεν ήθελε να τη μοιραστεί με κανέναν.

Προσωπική άποψη:
Η σύγχρονη λογοτεχνία, αλλά και το αναγνωστικό κοινό που την ακολουθεί, έχει αποδείξει τα τελευταία χρόνια πως γοητεύεται από ιστορίες που δίνουν την αίσθηση της "κλειδαρότρυπας", πως μπορούν, δηλαδή, να παρακολουθήσουν μια αληθινή ιστορία έστω και μέσα από την αφήγηση ενός τρίτου προσώπου, το οποίο την άκουσε κάπου, κάποτε, κι εμπνεύστηκε από αυτήν. Μια τέτοια ιστορία θα μπορούσε να είναι και αυτή που περιγράφεται στο "Βιβλίο της Ευδοκίας", χωρίς ωστόσο να ισχύει κάτι τέτοιο στην πραγματικότητα. Πολλοί ήταν εκείνοι που ρώτησαν την συγγραφέα αν πρόκειται για την ιστορία της μητέρας της, κάτι που η ίδια αρνήθηκε, αποδεικνύοντας για μένα πως "αληθινή" κάνει μια αφήγηση το συναίσθημα και οι ρεαλιστικές εικόνες που αυτό γεννάει, και όχι μια "ταμπέλα" που πολλές φορές προστίθεται από κάποιους απλά και μόνο για να πουλήσουν και να εκβιάσουν τον αναγνώστη, συναισθηματικά και όχι μόνο.

Η ιστορία μας ξεκινά όταν η Ευδοκία, πρώιμα και με τρόπο τραγικό, χάνει τη ζωή της, και η κόρη της Ευαγγελία βρίσκει ένα μικρό, μαύρο βιβλιαράκι, που δεν είναι άλλο από το ημερολόγιο της νεκρής πια μητέρας της. Ένα ημερολόγιο που εξιστορεί τα γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή της, γεγονότα που άλλες φορές κατεύθυνε εκείνη σύμφωνα με τα δικά της θέλω και την δική της ελεύθερη βούληση, ενώ άλλες, πάλι, κατευθύνθηκε από εκείνους που ήθελαν να ορίσουν τη ζωή της και να την ελέγξουν, ή ακόμα και από την ίδια τη μοίρα, από τα δίχτυα της οποίας δεν μπορείς πάντα να ξεφύγεις ακόμα κι αν προσπαθήσεις. Μια ζωή που ξεκίνησε σε ένα μικρό χωριό της ελληνικής επαρχίας με αυστηρούς κανόνες και καθόλου περιθώρια για αγάπες, έρωτες, ελπίδες. Μια ζωή που σημαδεύτηκε από τα γεγονότα της Κατοχής και του Εμφυλίου, και που ανάγκασαν την Ευδοκία να ακολουθήσει μια ζωή που δεν ήθελε, αναζητώντας μια καλύτερη ευκαιρία στην Αμερική και σε έναν γάμο με έναν άντρα που ποτέ δεν αγάπησε.

"Το βιβλίο της Ευδοκίας" είναι ένα μυθιστόρημα αριστοτεχνικά γραμμένο, που καταφέρνει μέσα στην πολυπλοκότητά του να δημιουργήσει μια καθόλα δικιά του ταυτότητα και να την υποστηρίξει από την αρχή μέχρι το τέλος. Χωρισμένο σε δύο μέρη και με την αφήγηση να είναι μοιρασμένη ανάμεσα σε ποικίλα πρόσωπα -αλλά και αφηγηματικές προσεγγίσεις-, θα μπορούσε πολύ εύκολα να οδηγήσει την συγγραφέα σε λάθη, ή ακόμα και σε δημιουργία κενών ή περιττής πολυπλοκότητας που θα είχε ως αποτέλεσμα να μπερδέψει τον αναγνώστη. Κι όμως, η κυρία Τζόκα καταφέρνει να διατηρήσει τις ισορροπίες και να χειριστεί την εξαιρετικά απαιτητική αφηγηματική τεχνική που επέλεξε με τρόπο μοναδικό, που προκαλεί ένταση, αγωνία, αλλά και εντείνει τα ένστικτα του αναγνώστη που δεν μπορεί να σταματήσει την ανάγνωση, αφού θέλει απεγνωσμένα να μάθει τι συμβαίνει στη συνέχεια.

Βέβαια, για μένα, ο πιο ουσιαστικός λόγος για να διαβάσει κανείς το εν λόγω μυθιστόρημα, είναι τα συναισθήματα τα οποία γεννάει, αλλά και το υπέροχο ψυχογράφημα της Ευδοκίας, καθώς και το πως αυτό αντανακλάται στους υπόλοιπους ήρωες, όχι μόνο διαβάζοντας την ιστορία της, αλλά συγκρίνοντας κατά κάποιον τρόπο την αλήθεια που έγραψε, με την αλήθεια που έζησε και έδειξε στους γύρω της όσο ήταν ζωντανή. Η Ευδοκία υπήρξε ένα πλάσμα μοναδικό, που δεν δίστασε να ζήσει αλλά και να πάρει σκληρές αποφάσεις, ακόμα και για την ίδια, όταν αυτό κρίθηκε απαραίτητο. Η Ευδοκία, που ακόμα κι αν μέσα την πονούσε δεν άφηνε το αίσθημα αυτό να την λυγίσει παρά μονάχα συνέχιζε να παλεύει ακόμα και όταν όλα έδειχναν να είναι εναντίον της. Μια ζωή σαν παραμύθι, που άλλοτε αντιμετωπίζοντας δράκους και άλλοτε, πάλι, απολαμβάνοντας την γλύκα της ελπίδας που μόνο στην καρδιά γεννιέται, έζησε μέχρι το τέλος χωρίς να την μετανιώνει.

Εν κατακλείδι, η Θεοδώρα Τζόκα μας προσφέρει ένα εξαιρετικά καλογραμμένο, πολυσχιδές μυθιστόρημα, που μέσα από την πολυπλοκότητά του αποδεικνύεται εύκολο στην ανάγνωση, παρακολούθηση και κατανόησή του. Το χρονικό μιας γυναίκας που δεν γίνεται να μην θαυμάσεις, που άλλοτε μέσα από τα μάτια της Ευαγγελίας και του Αριστείδη, άλλες πάλι μέσα από τα δικά της, έτσι όπως εκείνη αποτύπωση τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις εμπειρίες της στο χαρτί, και άλλες μέσα από τα μάτια ενός άγνωστου, τρίτου αφηγητή που σαν να εμπνέεται από τα διάφορα στοιχεία του ημερολογίου της, μας αφηγείται την δική της αλήθεια. Ένα συγκλονιστικό ιστορικό μυθιστόρημα, πολυεπίπεδο και πολυδιάστατο, όχι μόνο αφηγηματικά αλλά και συναισθηματικά, που μας ταξιδεύει σε χρόνους περασμένους και εποχές σχεδόν λησμονημένες, σε τόπους που ποτίστηκαν με δάκρυα και πόνο, αλλά και με μια κρυφή ελπίδα που μονάχα στις ψυχές των ανθρώπων ζει.
Βαθμολογία 9/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Τζόκα Θεοδώρα
Εκδόσεις: Λιβάνης
Κατηγορία: Ελληνική Πεζογραφία
Έτος Έκδοσης: 2015
Αρ. σελίδων: 400
ISBN: 978-960-14-2943-4