Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
Λέρος 1975. Ένα αρματαγωγό του Πολεμικού Ναυτικού προσεγγίζει το λιμάνι του μικρού, ακριτικού νησιού. Μέσα του, δεμένοι χειροπόδαρα, άντρες και γυναίκες, επιβάτες σε ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή με προορισμό την «Αποικία», όπως αποκαλούν οι ντόπιοι το ίδρυμα, που, παρά την αποστροφή που τους προκαλεί, τους εξασφαλίζει το ψωμί τους.
Ανάμεσα στα ανθρώπινα ράκη που καταφθάνουν στο νησί είναι και ο δεκαεξάχρονος Άλκης. Ο δικός του εγκλεισμός όμως, όπως και κάποιων άλλων που νοσηλεύονται στη Λέρο, ουδεμία σχέση έχει με κάποια ψυχική ασθένεια. Οικογενειακά μυστικά που δεν μπορούν να βγουν στο φως της συντηρητικής κοινωνίας, ανίερα ερωτικά πάθη και αναπηρίες κάθε μορφής θάβονται εκεί μια για πάντα. Άνθρωποι ξεγραμμένοι, με το κλειδί της τύχης τους πεταμένο στα αζήτητα, καλούνται να συμβιώσουν σε ένα περιβάλλον εχθρικό και τρομακτικό συνάμα.
Χρόνια αργότερα, η νεαρή Έλλη προσπαθεί απεγνωσμένα να ξεδιαλύνει το θολό παρελθόν της οικογένειάς της. Εγκλωβισμένη σε έναν κυκεώνα σκοτεινών μυστικών, αμφιταλαντεύεται μεταξύ αλήθειας και ψέματος, έρωτα και απελπισίας. Η Έλλη παλεύει να καταλάβει, να συγχωρέσει, να προχωρήσει. Μονάχα όμως η αλήθεια, όσο σκληρή κι αν είναι, μπορεί να της χαρίσει μια φυσιολογική ζωή. Γιατί είναι πολύ άσχημο να μην έχει κανείς μέλλον, είναι όμως κυριολεκτικά αφόρητο το να μην έχει παρελθόν.

Προσωπική άποψη:
Για λόγους που δεν χρειάζεται να αναλύσω τη δεδομένη στιγμή, έχω μια αρκετά καλή γνώση της ιστορίας του νησιού της Λέρου. Γνωρίζω καλά τις ομορφιές του τόπου, αλλά και τα μελανά του σημεία ή, τουλάχιστον, εκείνα που κάποιοι δεν γνωρίζουν, ή που είναι κολλημένοι σε προκαταλήψεις του κάποτε, θεωρώντας τα μελανά. Ένα απ' αυτά είναι η ύπαρξη ενός εκ των μεγαλυτέρων, στην Ελλάδα, ψυχιατρικών ιδρυμάτων, το οποίο εδώ και δεκαετίες φιλοξενεί χιλιάδες ψυχές, βασανισμένες θα έλεγε κανείς, που νοσούν από διάφορες ψυχικές παθήσεις, αν και πίσω από τις πόρτες του, ειδικά τα παλαιότερα χρόνια, βρέθηκαν και άνθρωποι που η θέση τους δεν ήταν εκεί. Με το νησί αυτό, λοιπόν, και τα μυστικά που κρύφτηκαν πίσω από τις πόρτες του ασύλου του, καταπιάστηκε στο πρώτο της μυθιστόρημα η Κλαίρη Θεοδώρου, προσφέροντάς μας ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα της χρονιάς που πέρασε.

Παίρνοντας κανείς στα χέρια του την "Αποικία της λήθης", στο πίσω μέρος του μυαλού του, έστω και ασυνείδητα, έχει την ιδέα πως θα διαβάσει ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Αυτό στέκει εν μέρει, όμως, αν το σκεφτούμε λίγο καλύτερα, συνειδητοποιούμε πως το παρελθόν με το οποίο καταπιάνεται δεν είναι και τόσο μακρινό από το σήμερα, και πως, ουσιαστικά, μόνο μια ανάσα μάς χωρίζει απ' αυτό. Και η συνειδητοποίηση αυτή έρχεται σκληρά και βίαια και σε σοκάρει, σε κάνει ν' απορείς, να συγχύζεσαι, να θυμώνεις, ν' αμφιβάλλεις για την ανθρώπινη ηθική και τις αξίες που μας χαρακτηρίζουν, ή που θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζουν, ακόμα και για την παντελή απουσία αυτών κατά συνθήκες -όταν αυτές, δηλαδή, μας προτρέπουν να κοιτάξουμε το δικό μας το καλό ακόμα και εις βάρος κάποιου άλλου. Και κάπου εκεί είναι που ξεκινάει το κοινωνικό δράμα και η ανάπτυξη αυτού.

Η συγγραφέας έχει μελετήσει ιδιαιτέρως τις συνθήκες που επικρατούσαν στο ψυχιατρείο της Λέρου, πράγμα που όπως προείπα, μπορώ να το επιβεβαιώσω γνωρίζοντας αρκετά πράγματα εκ των έσω σχετικά με την πραγματική κατάσταση. Και πιστέψτε με, η κυρία Θεοδώρου διόλου δεν ωραιοποιεί τις καταστάσεις, αντιθέτως τις παρουσιάζει μέσα από ένα πρίσμα ρεαλισμού και ωμής προσέγγισης, ίσως σκληρής κάποιες φορές, αλλά άκρως αληθινή και ειλικρινή. Αυτό μας επιτρέπει να έχουμε μια πολύ ξεκάθαρη εικόνα των συνθηκών, αλλά και των υπό μέρους ιστοριών που συνθέτουν το σύνολο του μυθιστορήματος αυτού, γεγονός που μας αφήνει την ελευθερία να εκτιμήσουμε καλύτερα τις καταστάσεις, αλλά και να προβληματιστούμε απ' αυτές. Γιατί, στις πιο κρίσιμες ώρες, εκείνες τις ώρες που ο καθένας από εμάς έρχεται σε σύγκρουση με τον ίδιο του τον εαυτό, αλλά και με τον κόσμο γύρω του, είναι που καλούμαστε ν' αποφασίσουμε ποιοι είμαστε, να κάνουμε την αυτοκριτική μας, να παραδεχτούμε ποια είναι η θέση των άλλων στη ζωή μας και ποια θέλουμε να είναι η δική μας μέσα σ' αυτόν τον κύκλο που μοιάζει να μένει πάντα ανοιχτός.

Όσο αληθοφανής, όμως, είναι η ιστορία, άλλα τόσο είναι και οι χαρακτήρες που πρωταγωνιστούν σ' αυτήν. Τόσο ετερόκλητοι κι ωστόσο, την ίδια στιγμή, έχουν τόσα κοινά, τόσες κοινές αγωνίες, φόβους, ανάγκες, επιθυμίες. Ίσως γιατί οι άνθρωποι είμαστε φτιαγμένοι από το ίδιο υλικό και τα όνειρά μας, επίσης. Υπέροχα, συγκινητικά αναπτυγμένα ψυχογραφήματα, τα οποία ακολουθούν διαδρομές τις οποίες δεν μπορείς να μην ακολουθήσεις κι εσύ, αφήνοντας τον εαυτό σου να παρασυρθεί, να ταυτιστεί, να νιώσει, να ευαισθητοποιηθεί βαθιά, όχι μόνο σε κοινωνικό, αλλά και σε ανθρώπινο επίπεδο. Χαρακτήρες πολυεπίπεδοι, που στο διάβα τους συναντούν δεκάδες σκοπέλους χωρίς, ωστόσο, να παραδίδουν τα όπλα, χωρίς να παραδίδουν τη ζωή τους, ακόμα και τις στιγμές που μοιάζουν να λυγίζουν. Γιατί βαθιά μες την ψυχή τους, έχουμε αρετή και τόλμη, δύναμη και θέληση, ψυχή και συναισθήματα.

"Η αποικία της λήθης" είναι ένα αρκετά διαφορετικό μυθιστόρημα απ' αυτά που έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε τα τελευταία χρόνια από νέους Έλληνες συγγραφείς, είναι ένα εγχείρημα διόλου εύκολο, και την ίδια στιγμή, είναι ένα αποτέλεσμα εξαιρετικά πετυχημένο κι ενδιαφέρον, που δύσκολα θ' αφήσει ασυγκίνητο ακόμα και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη. Δυνατό, ανθρώπινο, ειλικρινές, σκληρό μα συνάμα αληθινό, το μυθιστόρημα αυτό θυμίζει αρκετά στα σημεία του αρχαία τραγωδία, αφού κανείς δεν μπορεί να πάει κόντρα στο γραμμένο του, κανείς δεν περνάει αλώβητος από τις Συμπληγάδες που του επιφυλάσσει η ζωή, όμως αυτή κάποια στιγμή η ώρα της κάθαρσης, έστω κι αν αυτή δεν έρχεται εύκολα ή μ' ένα ιδανικό φινάλε. Ένα βιβλίο που αγάπησα, που με συγκίνησε βαθιά, ένα βιβλίο που με κέρδισε με τη διαφορετικότητά του και τον χαρακτήρα του.
Βαθμολογία 10/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Θεοδώρου Κλαίρη
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Κατηγορία: Ελληνική Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2016
Αρ. σελίδων: 416
ISBN: 978-618-01-1561-1