Ήταν το 2013 όταν πρωτογνωρίσαμε την Αφροδίτη Βακάλη, μέσα απ' το πρώτο της μυθιστόρημα, "Και γύρω τους η θάλασσα", που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ψυχογιός και αμέσως μας κατάκτησε. Ένα χρόνο αργότερα, επέστρεψε με ένα βιβλίο πολύ διαφορετικό, που όχι απλά μας κέρδισε, αλλά μας εντυπωσίασε, και που απόλυτα δικαιολογημένα μάς απασχόλησε για πολύ περισσότερο καιρό απ' ότι άλλα βιβλία της ίδια εκδοτικής περιόδου. Ο λόγος, φυσικά, για το "219 ημέρες βροχή".
Η κυρία Βακάλη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1965, σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και αρχικά εργάστηκε διδάσκοντας αγγλικά σε φροντιστήρια, ενώ το 1997 διορίστηκε στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπου υπηρετεί μέχρι σήμερα, ζώντας μόνιμα στη Μύκονο.
Πριν από λίγες ημέρες, και μετά από απουσία πέντε ολόκληρων χρόνων από τα εκδοτικά δρώμενα, έκανε την επανεμφάνισή της με ένα νέο βιβλίο, το τρίτο κατά σειρά με την υπογραφή της και εκείνη των εκδόσεων Ψυχογιός, το "Χαρακιές πάνω στον χρόνο", μια ιστορία βαθιά ανθρώπινη και συγκινητική, που θίγει ζητήματα ζωής.
Η συγγραφέας, λοιπόν, μας μίλησε για το νέο της πόνημα, και όχι μόνο, και την ευχαριστώ θερμά για τον χρόνο που μας αφιέρωσε.

Κυρία Βακάλη, απουσιάζατε από τα λογοτεχνικά δρώμενα για πέντε ολόκληρα χρόνια. Ποιος ο λόγος της τόσο μακρόχρονης αποχής σας;

Η αλήθεια είναι ότι και τα δύο προηγούμενα βιβλία τρία με τέσσερα χρόνια χρειάστηκα, για να τα γράψω, άσχετα αν οι «219 ημέρες βροχής» κυκλοφόρησαν ένα χρόνο μετά το «Και γύρω τους η θάλασσα». Η δουλειά μου ως εκπαιδευτικού (διδάσκω στο Γυμνάσιο Μυκόνου) είναι πολύ απαιτητική και ο χρόνος για συγγραφή αρκετά περιορισμένος. Παρόλα αυτά, για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, «Οι χαρακιές πάνω στον Χρόνο» με παίδεψαν πολύ. Οι ήρωες ατίθασοι, ανυπάκουοι, έπαιρναν τον δικό τους δρόμο και συχνά με ανάγκαζαν να τροποποιήσω την ιστορία για να τους ακολουθήσω. Κάποιες φορές με οδήγησαν σε αδιέξοδα που χρειάστηκα χρόνο για να τα διαχειριστώ, κι άλλες πάλι με υποχρέωσαν να σβήσω ολόκληρα κεφάλαια και να τα ξαναγράψω.
Συνάμα, ομολογώ ότι απολάμβανα το «ταξίδι» μου μαζί τους, δε βιαζόμουν, ήθελα το αποτέλεσμα να είναι ικανοποιητικό, για μένα τουλάχιστον, ανεξάρτητα από το χρονικό διάστημα που θα χρειαζόταν, για να ολοκληρωθεί η ιστορία τους.

Το “Χαρακιές πάνω στον χρόνο” είναι ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα, στο οποίο γινόμαστε μάρτυρες πολλών μικρών ιστοριών που με τρόπο καρμικό έρχονται να συνδεθούν μεταξύ τους. Πόσο εύκολο, ή δύσκολο, ήταν για εσάς το να διατηρήσετε μια ισορροπία ανάμεσα σε αυτές τις τόσες πολλές υποϊστορίες, ώστε να δομήσετε ένα ολοκληρωμένο αφήγημα;

Κάποιες φορές υπήρξε βασανιστικό, αν όχι δύσκολο. Κυρίως το να συνδέσω τις προσωπικές ιστορίες των ηρώων σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Όταν γράφω, δεν έχω μια συγκεκριμένη πλοκή στο μυαλό μου, έχω πρόσωπα, χαρακτήρες και τους ακολουθώ. Όταν «κολλάω» κάπου, φτιάχνω έναν καινούργιο ήρωα και αυτό με βοηθά να προχωρήσω. Συχνά οι ήρωες ενσωματώνονται εύκολα στην υπόθεση, ενώ άλλες φορές με παιδεύουν. Μα δεν μπορώ να κάνω αλλιώς, αυτός είναι ο τρόπος που γράφω.

Ο τόπος και ο χρόνος όπου εξελίσσονται όλα τα γεγονότα της ιστορίας σας, είναι κάτι που δεν προσδιορίζεται. Υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος λόγος που κάνατε αυτή την επιλογή;

Η αναφορά σε τόπο και χρόνο περιορίζει τον συγγραφέα. Θέλησα τούτη τη φορά να αφήσω τελείως ελεύθερη τη φαντασία μου χωρίς κανέναν περιορισμό ∙ θέλησα να φτιάξω η ίδια τον χώρο που κινούνται οι ήρωές μου, να φτιάξω μια ατμόσφαιρα παραμυθιού, μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Άλλωστε, ούτε και στα παραμύθια αναφέρεται ποτέ τόπος ή χρόνος. Το αν τα κατάφερα βέβαια κι αν άξιζε, θα το αποφασίσει ο αναγνώστης.

Με ποιον από τους ήρωές σας αισθάνεστε να σας δένει μια λίγο βαθύτερη σχέση και για ποιον λόγο;

Ειλικρινά, νιώθω εξίσου δεμένη με όλους, τους αγαπώ και τους συμπονώ. Ίσως η Στασινή να μου είναι λίγο πιο συμπαθής, επειδή θαυμάζω την ικανότητά της να «ακούει» την εσωτερική φωνή της, τη φωνή της συνείδησής της. Τη ζηλεύω που είναι τόσο ανιδιοτελής και γενναιόδωρη. Που έχει τη ικανότητα να γαληνεύει και τη δύναμη να βοηθά τους ανθρώπους γύρω της. Θα ήθελα να της έμοιαζα, όμως ξέρω ότι απέχω πολύ. Είμαι νευρική, οξύθυμη και παρορμητική, χάνω εύκολα τον έλεγχο, γίνομαι καυστική και συχνά πληγώνω τους άλλους, ενώ δεν το θέλω.

Τελικά, ο καθένας πήρε αυτό που του άξιζε, ή υπάρχουν χαρακτήρες που ίσως να αισθάνεστε πως τους αδικήσατε;

Πιστεύω ότι δεν αδίκησα κανέναν, όπως δεν χαρίστηκα και σε κανέναν. Όλοι οι ήρωες μου έχουν ελαττώματα, κάνουν λάθη, άλλοι έχουν εμμονές και άλλοι έντονα πάθη – όπως όλοι οι άνθρωποι άλλωστε. Μερικοί κατάφεραν να ισορροπήσουν, να δουν την αλήθεια τους και να προχωρήσουν ∙ άλλοι δεν τα κατάφεραν. Έτσι συμβαίνει και στη ζωή. Δεν φταίω εγώ, αν κάποιοι απέτυχαν.
Ο καθένας παίρνει ό,τι του αξίζει, όπως είπατε και σεις. Αυτό εγώ το θεωρώ νόμο που διέπει το σύμπαν, δε θα τολμούσα να τον ανατρέψω ούτε να τον αγνοήσω.


Θεωρείτε πως η αλήθεια είναι λυτρωτική σε κάθε περίπτωση, ή πως υπάρχουν κάποια πράγματα που ίσως να είναι καλύτερο να μένουν στο σκοτάδι;

Η αλήθεια με την έννοια του τι ακριβώς έχουμε σκεφτεί ή πράξει κατά καιρούς, δεν είναι απολύτως απαραίτητο να έρχεται στην επιφάνεια, κυρίως όταν πληγώνει τους γύρω μας ∙ εκείνους που δεν είναι έτοιμοι ή δυνατοί να την ακούσουν και να τη διαχειριστούν. Συνεπώς, ναι. Κάποια πράγματα καλύτερα να μένουν στο σκοτάδι.
Η εσωτερική μας αλήθεια, όμως, η απόλυτα προσωπική, είναι αναγκαίο να αντιμετωπίζεται κατάματα. Πιστεύω ότι είμαστε υποχρεωμένοι να τη δούμε και να την αποδεχτούμε, αλλιώς δεν θα καταφέρουμε να ισορροπήσουμε, να βρούμε την εσωτερική μας γαλήνη και γιατί όχι, να ευτυχήσουμε. Όπως πιστεύω επίσης, και το γράφω και στο βιβλίο, ότι, ακόμη κι όταν εθελοτυφλούμε και την αποφεύγουμε, αυτή μας βρίσκει πάντα, σε όποια πλάνη κι αν κρυφτούμε. Ορθώνεται μπροστά μας ξανά και ξανά, μέχρι να την συνειδητοποιήσουμε, μέχρι να οδηγηθούμε στην αυτογνωσία. Χωρίς αυτήν, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε, να ωριμάσουμε, να εξελιχθούμε.
Με αυτήν την έννοια, ναι, είναι λυτρωτική και απολύτως απαραίτητη.

Η ζωή μας είναι κάτι που καθορίζεται απ' αυτό που πολλοί αποκαλούν πεπρωμένο, ή πιστεύετε πως, στο τέλος, όλα είναι θέμα προσωπικών επιλογών;

Πιστεύω ακράδαντα στις προσωπικές επιλογές. Εμείς ορίζουμε τη μοίρα μας, εμείς ευθυνόμαστε για όλα όσα μας συμβαίνουν, τουλάχιστον από μια ηλικία και μετά. Οφείλουμε να ξέρουμε ποιοι είμαστε, τι πραγματικά θέλουμε και πού θα μας οδηγήσουν οι επιλογές μας. Όταν δεν το καταφέρνουμε αυτό, και εμού συμπεριλαμβανομένης, δεν φταίει η «τύχη» μας, φταίει η έλλειψη αυτογνωσίας και τα λάθη στα οποία μας οδήγησαν οι ανασφάλειες, οι εμμονές και οι αδυναμίες μας. Κανείς δεν αποτελεί εμπόδιο στην εσωτερική μας γαλήνη και ισορροπία παρά μονάχα εμείς οι ίδιοι. Δεν είμαστε μαριονέτες, είμαστε έλλογα, αυτόνομα και αυτόβουλα όντα. Συνεπώς και υπεύθυνα, με ό,τι σημαίνει αυτό.

Τι αγαπάτε και τι αντιπαθείτε στους ανθρώπους;

Αγαπώ τους ανθρώπους που είναι ειλικρινείς και αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους, ξέρουν ποιοι είναι και δε διστάζουν να παραδεχτούν τα λάθη τους ή να ζητήσουν συγγνώμη. Με ενοχλεί το ψέμα και η αποποίηση ευθυνών. Δεν μπορεί να φταίνε πάντα οι άλλοι, οφείλουμε να εξετάζουμε σε βάθος και τις δικές μας συμπεριφορές.

Εκτός από συγγραφέας, είστε και εκπαιδευτικός. Τι ρόλο παίζει στη ζωή σας η λογοτεχνία, σε ένα ευρύτερο πλαίσιο; Προσπαθείτε να κάνετε και τους μαθητές σας να την αγαπήσουν;

Η λογοτεχνία έπαιζε ανέκαθεν μεγάλο ρόλο στη ζωή μου. Ξεκίνησα να διαβάζω βιβλία σε μικρή ηλικία και έκτοτε αποτελούσε κι αποτελεί την αγαπημένη μου απασχόληση. Με ξεκουράζει, με γεμίζει, με ταξιδεύει, μου δίνει τροφή για σκέψη και συχνά με παρηγορεί ή με εμπνέει.
Ως εκπαιδευτικός, ασφαλώς και προσπαθώ να μεταδώσω αυτή την αγάπη στους μαθητές μου. Τους μιλώ συχνά για βιβλία, για λογοτεχνία, προσπαθώ να πείσω, αυτούς κυρίως που δεν έχουν πιάσει ποτέ βιβλίο στα χέρια τους, ότι διαλέγοντας το κατάλληλο βιβλίο, θα απολαύσουν το ταξίδι, όπως απολαμβάνουν και άλλα χόμπι τους. Δεν είναι όμως εύκολο να πειστούν. Κακά τα ψέματα. Τα παιδιά αυτά είναι η γενιά της εικόνας, της ταχύτητας των video games. Τα λόγια και οι προσπάθειες, όχι μόνο οι δικές μου αλλά και των συναδέλφων, δεν αρκούν. Χρειάζονται πρότυπα και στο σπίτι, γονείς που να διαβάζουν, χρειάζεται να βλέπουν, για να μιμούνται. Ούτε το σχολείο, το εκπαιδευτικό μας σύστημα βοηθά σε αυτό και είναι κρίμα πιστεύω.

Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμα, έχετε αρχίσει να σκέφτεστε το επόμενο βιβλίο σας;

Έχω αγαπήσει πάρα πολύ αυτό το βιβλίο, όλους τους ήρωές του κι έχω περάσει υπέροχα μαζί τους. Δε νιώθω ακόμη έτοιμη να τους αποχωριστώ. Παρόλα αυτά, υπάρχει κάτι – ένα αντικείμενο αυτή τη φορά- που τριβελίζει το μυαλό μου και ζητά να γράψω την ιστορία του. Όμως δεν έχω ξεκινήσει να γράφω, μα ούτε και βιάζομαι.

Διαβάστε την άποψή μας για το "Χαρακιές πάνω στον χρόνο" ΕΔΩ.

Παρακολουθήστε το book trailer