Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
Θεός φαίνεται να έχει εγκαταλείψει τον Παράδεισο, και ένας ολόκληρος κόσμος κινείται ασταμάτητα σε ένα δραματικό ναπολιτάνικο παλκοσένικο του 19ου αιώνα. Οι πρωταγωνιστές πολλοί: άνθρωποι, άγγελοι, δαίμονες, φαντάσματα…
Η ηρωίδα Αμαλία Χάρβεϊ ξεκινάει ένα ταξίδι στη Νάπολη της Ιταλίας σε αναζήτηση της μητέρας της, για να καταλήξει στην αυτογνωσία. Ένας μεγάλος έρωτας, ένα αβάσταχτο μίσος, ένα τραγικό έγκλημα. Μια ιστορία γεμάτη πάθος, όπου μπερδεύονται πραγματικότητα και φαντασία, μνήμη και μύθος, πόθοι και έχθρες, έγκλημα και τιμωρία. Ένα καλειδοσκόπιο χαρακτήρων, ένα μυθιστόρημα που προσεγγίζει τα θέματα της δυσκολίας των σχέσεων, της αναζήτησης ταυτότητας, της νοσταλγίας, του έρωτα, της αλληλεγγύης και του αλτρουισμού μέσα στο χάος των ανθρώπινων παθών.
Πού τελειώνει η ζωή και πού αρχίζει το παραμύθι; Πού τελειώνει το παραμύθι και πού αρχίζει η πραγματικότητα; Τι είναι ο αληθινός έρωτας; Είναι παντοτινός ή έχει ημερομηνία λήξης;

Προσωπική άποψη:
Τρίτο και τελευταίο βιβλίο της "Τριλογίας της Διασποράς", το "Εις το όνομα της μητρός" έρχεται να ρίξει αυλαία σε μια σειρά που αγαπήθηκε από τον κόσμο, και όχι άδικα, έτσι ακριβώς όπως την άνοιξε. Εντυπωσιακά, με ένταση, πάθη, συναίσθημα, δράση, εικόνες και μνήμες μιας άλλης εποχής, ο σπόρος της οποίας συνέχισε να υπάρχει, να καρπίζει και ν' ανθίζει με το πέρασμα των χρόνων, γιατί έτσι καμωμένοι είμαστε οι άνθρωποι, φτιαγμένοι όχι μόνο από σάρκα και αίμα, αλλά και από αναμνήσεις, όνειρα, ελπίδες, επιθυμίες που μεταλαμπαδεύτηκαν από γενιά σε γενιά.

Για μια ακόμα φορά, στην καρδιά της αφήγησής της, η κυρία Λαπατά έχει το γυναικείο στοιχείο, εκείνο που γεννά, αναθρέφει, δίνει δύναμη, σάρκα και οστά, αλλά που την ίδια στιγμή μπορεί να ισοπεδώσει και να καταστρέψει τα πάντα στο πέρασμά της, άλλες φορές κατ' επιθυμία της και άλλες επειδή απλά δεν μπορεί να κάνει αλλιώς. Γιατί οι γυναίκες είναι όντα πολύπλοκα και πολυδιάστατα, δεν έχουν μόνο μία όψη ούτε μία μόνο οπτική, και αυτό είναι κάτι που η συγγραφέας, άλλοτε με ευθείς και άλλοτε με πιο πλάγιους τρόπους, φροντίζει να μας το θυμίζει, προκαλώντας παράλληλα τον θαυμασμό μας με τρόπους εξαιρετικά ευφυείς και καλοσχεδιασμένους.

Η ιστορία της αυτή θα έλεγε κανείς πως διαθέτει πολλά στοιχεία αρχαίας τραγωδίας, με όλο το δράμα αυτής να μετουσιώνεται και ν' αποκτά υπόσταση μέσα από τους ήρωές της, που πέφτουν σε ένα τρομερά μεγάλο αμάρτημα, μια ύβρη απέναντι στον Θεό και στον άνθρωπο, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς. Είναι όμως τόσο απλά τα πράγματα, τόσο μονοδιάστατα; Ή μήπως πίσω απ' αυτά που βλέπουμε και κρίνουμε τόσο επιπόλαια πολλές φορές, υπάρχει κάτι μεγαλύτερο, κάτι βαθύτερο, κάτι που ίσως να είναι πάνω και πέρα από εμάς;

Για μια ακόμα φορά, η κυρία Λαπατά, μας ταξιδεύει στον χώρο και στον χρόνο και με λόγο γλαφυρό και σε καμία περίπτωση φλύαρο, γεννά μπροστά στα μάτια μας εικόνες ενός παρελθόντος που μπορεί να ξεχάστηκε αλλά δεν λησμονήθηκε. Ενός παρελθόντος που καθόρισε ένα μέλλον που δεν ήταν πάντοτε εύκολο, αλλά που άξιζε να διαβεί κανείς για να φτάσει στο δικό του παρόν, κυνηγώντας την πολυπόθητη λύτρωση που δεν είναι όμοια για όλους, αλλά εξίσου δυνατή και έντονη, μα πάνω απ' όλα απελευθερωτική, και αν μη τι άλλο κανείς δεν μπορεί να μείνει ασυγκίνητος μπροστά σε μια τόσο καλοστημένη δραματουργική πλοκή, που στην πορεία της ένωσε τόσες ζωές, τόσους ανθρώπους, τόσες ιστορίες, σε μια κοινή διαδρομή που είχε τόσα να πει και να διδάξει.

Αν κάτι αγαπώ στην γραφή της κυρίας Λαπατά, είναι ο τρόπος με τον οποίο δίνει έμφαση ακόμα και στις πιο μικρές λεπτομέρειες, σε εκείνες που με μια πρώτη ανάγνωση μπορεί να μην φαντάζουν σημαντικές, αλλά που στην πραγματικότητα προσθέτουν το δικό τους λιθαράκι στην δημιουργία μιας εικόνας, η οποία με τη σειρά της έχει κάτι να πει, μια ιστορία να αφηγηθεί, κάποιον ήρωα να συστήσει, και όσο πιο παραστατικά το κάνει, τόσο πιο εύκολα θα πορευτούμε μαζί του, ίσως και να ταυτιστούμε, μα πάνω απ' όλα θα ταξιδέψουμε από τόπο σε τόπο και από ιστορία σε ιστορία και στην προκειμένη περίπτωση, στην Τεργέστη του 1800, στη Νάπολη και στην Αθήνα του 1850, φτάνοντας μέχρι την Αθήνα των αρχών του 21ου αιώνα την οποία και την αντικρίζουμε πλέον με άλλα μάτια.

Δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα αν το συγκεκριμένο βιβλίο είναι το αγαπημένο μου της σειράς -που μάλλον δεν είναι, όσο περισσότερο το σκέφτομαι-, αλλά αυτό δεν σημαίνει σε καμία των περιπτώσεων πως το θεωρώ πιο αδύναμο σε οποιοδήποτε σημείο του. Το βρίσκω αρκετά διαφορετικό, σε πολλά πράγματα, αλλά αυτό δεν λειτουργεί σε καμία των περιπτώσεων αρνητικά. Αντίθετα, θα έλεγα πως όσο η τριλογία προχωράει, έρχεται όλο και πιο κοντά στο σήμερα, με ό,τι συνεπάγεται αυτό, άρα πλησιάζει περισσότερο τη σύγχρονη αισθητική και λογοτεχνική διάθεση, χωρίς όμως να χάνει την ιστορική αφηγηματική της ταυτότητα, εξισορροπώντας όλα αυτά με μεγάλη μαεστρία που τελικά μας κερδίζει σε όλα τα σημεία.
Βαθμολογία 10/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Λαπατά Φιλομήλα
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Κατηγορία: Ελληνική Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2020
Αρ. σελίδων: 416
ISBN: 978-618-01-3552-7