Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
Άρρωστος στο νοσοκομείο, ο Μιχάλης Δανιήλ αποκάλυψε στην Έλενα, τη νεαρή νοσοκόμα που καθόταν πλάι του, μία τοποθεσία κι ένα θλιβερό μυστικό. «Απλώς δε θα πας μέρα με βροχή…» της είπε.
Μετά πήρε μια βαθιά ανάσα και άρχισε να βγάζει από μέσα του λόγια που τα είχε θαμμένα χρόνια, θαρρείς… Μιλούσε ασταμάτητα, κι όλη την ώρα φανταζόταν τον εαυτό του σκληρό, να κοιτάει τη ζωή μετανιωμένος. Και ήταν κρίμα, καθώς την αλήθεια εκείνης της σημαντικότερης, της τελευταίας μέρας δε θα τη μάθαινε ποτέ. Αν είχε σταθεί τότε να ακούσει τα λόγια της Όλγας, όλη η ζωή του θα είχε αλλιώτικη πορεία.
Ύστερα από μέρες, η Έλενα, τρελή από αγωνία, τον έψαξε στον ίδιο θάλαμο, στο ίδιο κρεβάτι να του πει τα νέα. Ήταν, όμως, αργά… Ο Μιχάλης Δανιήλ είχε ξοφλήσει τους λογαριασμούς του με τη ζωή.
Μια προδοσία στα σκοτεινά χρόνια της Κατοχής, ένας ανεκπλήρωτος έρωτας, μια μεγάλη αδικία, ένας κατ’ εξακολούθηση βιασμός μιας κωφής γυναίκας και, έπειτα από χρόνια, κάποιοι θάνατοι που συνδέονται με αναπάντητα ερωτήματα θα χτίσουν μια ιστορία συνηθισμένη και περίπλοκη, από αυτές που υφαίνει η μοίρα, αδιαφορώντας για τα όνειρα και τις επιθυμίες των ανθρώπων.
Προσωπική άποψη:
Μετά το "Προξενιό της Ιουλίας", ο κύριος Γιώργος Πολίτης επιστρέφει με ένα ακόμα μυθιστόρημα, που μας "ταξιδεύει" στον χώρο και στον χρόνο. Και όχι, δεν πρόκειται για ένα ακόμα βιβλίο με ιστορικές αναφορές, αλλά για ένα βιβλίο που εστιάζει περισσότερο στους ήρωές του και που μέσα από τη δική τους πορεία, τις δικές τους επιλογές και τα δικά τους λάθη, μας συστήνει μια βαθιά τραγική ιστορία, σαν να είναι βγαλμένη μέσα από τα σπλάχνα αρχαίας τραγωδίας, ένας σπαραχτικός θρήνος για την ανθρώπινη ζωή που αφήνεται στις επιθυμίες της και κυριεύεται από τα πάθη της.
Αθήνα, 2000. Ο ογδοντάχρονος Μιχάλης Δανιήλ νοσηλεύεται στο νοσοκομείο Ελπίς, μονάχος του, χωρίς κανέναν για συντροφιά, με μεγάλη πίκρα στην καρδιά, μα με ακόμα μεγαλύτερο βάρος στην ψυχή. Το παρελθόν του βρίσκεται πάντα εκεί, στοιχειώνοντας τη μισή ζωή του, με τον ίδιο να μην μπορεί να συγχωρήσει τον εαυτό του, μένοντας για πάντα με τις σκέψεις του, τις ενοχές του, τη μετάνοιά του, που όμως δεν είχε περιθώριο να βρει αντίκρυσμα, ούτε τώρα, ούτε τότε, στην πραγματικότητα. Στη δύση της ζωής του, μόνο στην Έλενα θα τολμήσει ν' αποκαλύψει το μυστικό του. Το μεγάλο και σκοτεινό μυστικό του που τόσα χρόνια κρατά καλά φυλαγμένο, γιατί το να το ξεχρεώσει με την αλήθεια ήταν όχι μόνο δύσκολο, αλλά ασήκωτο -ίσως όχι όσο οι τύψεις του.
Κάπως έτσι, ξεκινάμε το ταξίδι μας πίσω στον χρόνο και μεταφερόμαστε στη διαδρομή Αθήνα-Χαλκίδα-Κ. Κάμπια, τον μοιραίο Οκτώβρη του 1961, με τον Μιχάλη, στα σαράντα του χρόνια τότε, να κάνει τα τελευταία του δρομολόγια με τη γυναίκα του, την Όλγα, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να ικανοποιήσουν την ανάγκη της δεύτερης για χρήματα, με τη γιαγιά της Μόρφω, που πλέον βρίσκεται στο νοσοκομείο με το μυαλό της χαμένο σε θολούς δρόμους, να είναι η τελευταία της ελπίδα και η μόνη λύση στα προβλήματά τους. Από εκεί μεταφερόμαστε ακόμα πιο πίσω, στα Πατήσια του 1941 και πολύ σύντομα στον Πειραιά και την Τρούμπα, στη ζωή της Μαριανής, μητέρας της Όλγας, που αν και δεν ήταν ρόδινη ή εύκολη, ήταν δική του, κι εκείνη τόλμησε να την ζήσει με θάρρος και πάθος, μέχρι και την τελευταία της στιγμή. Κι εμβόλιμα σε όλα αυτά, μικρές στιγμές από το 1903 και το παρελθόν των νιάτων της Μόρφους, εκεί όπου μοιάζει να γεννήθηκε η ρίζα όλων των κακών.
Το έχουμε πει αρκετές φορές, αλλά επειδή έχω την εντύπωση πως εξακολουθούμε να το θεωρούμε δεδομένο, ενώ δεν είναι, εγώ θα το ξαναπώ για ακόμα μία φορά. Το να επιλέγει ένας συγγραφέας την αμφίδρομη αφήγηση δεν είνα εύκολη υπόθεση. Υπάρχουν πολλές λεπτές ισορροπίες που πρέπει να διατηρηθούν και όρια που δεν πρέπει να ξεπεραστούν, όχι μόνο για να μην υπάρχει αφηγηματική ασυνέπεια, μα πάνω απ' όλα για να μην χάνεται ο ρυθμός και το νεύρο της αφήγησης, που είναι πολύ εύκολο να "σπάσει" αν το πριν και το μετά της χωροχρονικής μετάβασης δεν μπορεί να συνδεθεί με κανέναν απολύτως τρόπο. Στο βιβλίο αυτό, ο κύριος Πολίτης, χρησιμοποιεί την τεχνική αυτή με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και με μια πολυπλοκότητα η οποία όχι μόνο δεν μας βγάζει εκτός κλίματος, αλλά αντίθετα κλιμακώνει την αγωνία και το ενδιαφέρον μας συνεχώς και με αυξανόμενο ρυθμό.
Και μπορεί το μεγαλύτερο μέρος της δράσης του βιβλίου να εκτυλίσσεται στα χρόνια της γερμανοϊταλικής Κατοχής, ωστόσο, όπως αναφέρει και ο ίδιος ο συγγραφέας στο εισαγωγικό του σημείωμα, αλλά και όπως τόνισα κι εγώ η ίδια στην αρχή του κειμένου αυτού, σκοπός του δεν είναι να αποδώσει με ιστορική ακρίβεια τα γεγονότα της εποχής εκείνης, αλλά χρησιμοποιώντας την ζοφερή τους αλήθεια ως φόντο, ν' αφηγηθεί μια καθ' όλα ανθρώπινη ιστορία, βγαλμένη μέσα από την ίδια τη ζωή, εστιάζοντας στους χαρακτήρες του, τόσο ως προς ξεχωριστές προσωπικότητες, όσο και ως ανθρώπινα πλάσματα που είναι καμωμένα από το ίδιο υλικό, έχουν τις ίδιες εσωτερικές ανάγκες, τις ίδιες βασικές επιθυμίες, αλλά που ο καθένας δεν παύει να πρεσβεύει τα δικά του ιδανικά και να υποκύπτει στα δικά του πάθη.
Πολλές φορές η αφήγηση γίνεται ιδιαίτερα σκοτεινή και δραματική, τόσο που προκαλεί ένα σφίξιμο στο στήθος σου, κυρίως επειδή κάποια πράγματα παραμένουν ενοχλητικά στον πυρήνα τους, σε όποια εποχή κι αν τοποθετούνται, όπως κι αν εκφράζονται, γιατί στην πραγματικότητα είναι σάπια στον κορμό του και για να έρθει η ίασή του χρειάζονται πολύ περισσότερα από ένα απλό "θέλω". Αλλά εκεί βρίσκεται η δυναμική του βιβλίου αυτού, στη σκληρή αλήθεια του που τολμάει να την εκφράσει χωρίς φόβο και να μας φέρει απέναντί της. Μια ιστορία που μας θυμίζει πως υπάρχουν πολλών ειδών τελευταία φιλιά, τρυφερά, συγκινητικά, αποχαιρετιστήρια, αποχωρισμού, πικρίας, χωρισμού, προδοσίας, και που το καθένα απ' αυτό έχει τη δική του σημασία, τη δική του βαρύτητα, όπως και ο καθένας που θα δώσει ένα απ' αυτά, τον δικό του τρόπο να εξιλεωθεί και να λυτρωθεί, έστω και στο τέλος της διαδρομής του.
Βαθμολογία 9/10
Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Πολίτης Σ. Γιώργος
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Κατηγορία: Ελληνική Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2021
Άρρωστος στο νοσοκομείο, ο Μιχάλης Δανιήλ αποκάλυψε στην Έλενα, τη νεαρή νοσοκόμα που καθόταν πλάι του, μία τοποθεσία κι ένα θλιβερό μυστικό. «Απλώς δε θα πας μέρα με βροχή…» της είπε.
Μετά πήρε μια βαθιά ανάσα και άρχισε να βγάζει από μέσα του λόγια που τα είχε θαμμένα χρόνια, θαρρείς… Μιλούσε ασταμάτητα, κι όλη την ώρα φανταζόταν τον εαυτό του σκληρό, να κοιτάει τη ζωή μετανιωμένος. Και ήταν κρίμα, καθώς την αλήθεια εκείνης της σημαντικότερης, της τελευταίας μέρας δε θα τη μάθαινε ποτέ. Αν είχε σταθεί τότε να ακούσει τα λόγια της Όλγας, όλη η ζωή του θα είχε αλλιώτικη πορεία.
Ύστερα από μέρες, η Έλενα, τρελή από αγωνία, τον έψαξε στον ίδιο θάλαμο, στο ίδιο κρεβάτι να του πει τα νέα. Ήταν, όμως, αργά… Ο Μιχάλης Δανιήλ είχε ξοφλήσει τους λογαριασμούς του με τη ζωή.
Μια προδοσία στα σκοτεινά χρόνια της Κατοχής, ένας ανεκπλήρωτος έρωτας, μια μεγάλη αδικία, ένας κατ’ εξακολούθηση βιασμός μιας κωφής γυναίκας και, έπειτα από χρόνια, κάποιοι θάνατοι που συνδέονται με αναπάντητα ερωτήματα θα χτίσουν μια ιστορία συνηθισμένη και περίπλοκη, από αυτές που υφαίνει η μοίρα, αδιαφορώντας για τα όνειρα και τις επιθυμίες των ανθρώπων.
Προσωπική άποψη:
Μετά το "Προξενιό της Ιουλίας", ο κύριος Γιώργος Πολίτης επιστρέφει με ένα ακόμα μυθιστόρημα, που μας "ταξιδεύει" στον χώρο και στον χρόνο. Και όχι, δεν πρόκειται για ένα ακόμα βιβλίο με ιστορικές αναφορές, αλλά για ένα βιβλίο που εστιάζει περισσότερο στους ήρωές του και που μέσα από τη δική τους πορεία, τις δικές τους επιλογές και τα δικά τους λάθη, μας συστήνει μια βαθιά τραγική ιστορία, σαν να είναι βγαλμένη μέσα από τα σπλάχνα αρχαίας τραγωδίας, ένας σπαραχτικός θρήνος για την ανθρώπινη ζωή που αφήνεται στις επιθυμίες της και κυριεύεται από τα πάθη της.
Αθήνα, 2000. Ο ογδοντάχρονος Μιχάλης Δανιήλ νοσηλεύεται στο νοσοκομείο Ελπίς, μονάχος του, χωρίς κανέναν για συντροφιά, με μεγάλη πίκρα στην καρδιά, μα με ακόμα μεγαλύτερο βάρος στην ψυχή. Το παρελθόν του βρίσκεται πάντα εκεί, στοιχειώνοντας τη μισή ζωή του, με τον ίδιο να μην μπορεί να συγχωρήσει τον εαυτό του, μένοντας για πάντα με τις σκέψεις του, τις ενοχές του, τη μετάνοιά του, που όμως δεν είχε περιθώριο να βρει αντίκρυσμα, ούτε τώρα, ούτε τότε, στην πραγματικότητα. Στη δύση της ζωής του, μόνο στην Έλενα θα τολμήσει ν' αποκαλύψει το μυστικό του. Το μεγάλο και σκοτεινό μυστικό του που τόσα χρόνια κρατά καλά φυλαγμένο, γιατί το να το ξεχρεώσει με την αλήθεια ήταν όχι μόνο δύσκολο, αλλά ασήκωτο -ίσως όχι όσο οι τύψεις του.
Κάπως έτσι, ξεκινάμε το ταξίδι μας πίσω στον χρόνο και μεταφερόμαστε στη διαδρομή Αθήνα-Χαλκίδα-Κ. Κάμπια, τον μοιραίο Οκτώβρη του 1961, με τον Μιχάλη, στα σαράντα του χρόνια τότε, να κάνει τα τελευταία του δρομολόγια με τη γυναίκα του, την Όλγα, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να ικανοποιήσουν την ανάγκη της δεύτερης για χρήματα, με τη γιαγιά της Μόρφω, που πλέον βρίσκεται στο νοσοκομείο με το μυαλό της χαμένο σε θολούς δρόμους, να είναι η τελευταία της ελπίδα και η μόνη λύση στα προβλήματά τους. Από εκεί μεταφερόμαστε ακόμα πιο πίσω, στα Πατήσια του 1941 και πολύ σύντομα στον Πειραιά και την Τρούμπα, στη ζωή της Μαριανής, μητέρας της Όλγας, που αν και δεν ήταν ρόδινη ή εύκολη, ήταν δική του, κι εκείνη τόλμησε να την ζήσει με θάρρος και πάθος, μέχρι και την τελευταία της στιγμή. Κι εμβόλιμα σε όλα αυτά, μικρές στιγμές από το 1903 και το παρελθόν των νιάτων της Μόρφους, εκεί όπου μοιάζει να γεννήθηκε η ρίζα όλων των κακών.
Το έχουμε πει αρκετές φορές, αλλά επειδή έχω την εντύπωση πως εξακολουθούμε να το θεωρούμε δεδομένο, ενώ δεν είναι, εγώ θα το ξαναπώ για ακόμα μία φορά. Το να επιλέγει ένας συγγραφέας την αμφίδρομη αφήγηση δεν είνα εύκολη υπόθεση. Υπάρχουν πολλές λεπτές ισορροπίες που πρέπει να διατηρηθούν και όρια που δεν πρέπει να ξεπεραστούν, όχι μόνο για να μην υπάρχει αφηγηματική ασυνέπεια, μα πάνω απ' όλα για να μην χάνεται ο ρυθμός και το νεύρο της αφήγησης, που είναι πολύ εύκολο να "σπάσει" αν το πριν και το μετά της χωροχρονικής μετάβασης δεν μπορεί να συνδεθεί με κανέναν απολύτως τρόπο. Στο βιβλίο αυτό, ο κύριος Πολίτης, χρησιμοποιεί την τεχνική αυτή με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και με μια πολυπλοκότητα η οποία όχι μόνο δεν μας βγάζει εκτός κλίματος, αλλά αντίθετα κλιμακώνει την αγωνία και το ενδιαφέρον μας συνεχώς και με αυξανόμενο ρυθμό.
Και μπορεί το μεγαλύτερο μέρος της δράσης του βιβλίου να εκτυλίσσεται στα χρόνια της γερμανοϊταλικής Κατοχής, ωστόσο, όπως αναφέρει και ο ίδιος ο συγγραφέας στο εισαγωγικό του σημείωμα, αλλά και όπως τόνισα κι εγώ η ίδια στην αρχή του κειμένου αυτού, σκοπός του δεν είναι να αποδώσει με ιστορική ακρίβεια τα γεγονότα της εποχής εκείνης, αλλά χρησιμοποιώντας την ζοφερή τους αλήθεια ως φόντο, ν' αφηγηθεί μια καθ' όλα ανθρώπινη ιστορία, βγαλμένη μέσα από την ίδια τη ζωή, εστιάζοντας στους χαρακτήρες του, τόσο ως προς ξεχωριστές προσωπικότητες, όσο και ως ανθρώπινα πλάσματα που είναι καμωμένα από το ίδιο υλικό, έχουν τις ίδιες εσωτερικές ανάγκες, τις ίδιες βασικές επιθυμίες, αλλά που ο καθένας δεν παύει να πρεσβεύει τα δικά του ιδανικά και να υποκύπτει στα δικά του πάθη.
Πολλές φορές η αφήγηση γίνεται ιδιαίτερα σκοτεινή και δραματική, τόσο που προκαλεί ένα σφίξιμο στο στήθος σου, κυρίως επειδή κάποια πράγματα παραμένουν ενοχλητικά στον πυρήνα τους, σε όποια εποχή κι αν τοποθετούνται, όπως κι αν εκφράζονται, γιατί στην πραγματικότητα είναι σάπια στον κορμό του και για να έρθει η ίασή του χρειάζονται πολύ περισσότερα από ένα απλό "θέλω". Αλλά εκεί βρίσκεται η δυναμική του βιβλίου αυτού, στη σκληρή αλήθεια του που τολμάει να την εκφράσει χωρίς φόβο και να μας φέρει απέναντί της. Μια ιστορία που μας θυμίζει πως υπάρχουν πολλών ειδών τελευταία φιλιά, τρυφερά, συγκινητικά, αποχαιρετιστήρια, αποχωρισμού, πικρίας, χωρισμού, προδοσίας, και που το καθένα απ' αυτό έχει τη δική του σημασία, τη δική του βαρύτητα, όπως και ο καθένας που θα δώσει ένα απ' αυτά, τον δικό του τρόπο να εξιλεωθεί και να λυτρωθεί, έστω και στο τέλος της διαδρομής του.
Βαθμολογία 9/10
Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Πολίτης Σ. Γιώργος
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Κατηγορία: Ελληνική Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2021
Αρ. σελίδων: 560
ISBN: 978-618-01-3800-9
ISBN: 978-618-01-3800-9
0 Σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου