Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
Η χηµικός Ελίζαµπεθ Ζοτ απέχει πολύ από τη µέση γυναίκα. Μάλιστα, η Ελίζαµπεθ Ζοτ θα ήταν η πρώτη που θα επεσήµαινε πως δεν υπάρχει µέση γυναίκα. Βρισκόµαστε όµως στις αρχές της δεκαετίας του ’60, και η ανδροκρατούµενη οµάδα της στο Ινστιτούτο Ερευνών Χέιστινγκς στο οποίο εργάζεται έχει µια εντελώς αντιεπιστηµονική άποψη για την ισότητα. Με εξαίρεση το µεγάλο αστέρι της επιστηµονικής κοινότητας, τον Κάλβιν Έβανς, υποψήφιο για το Βραβείο Νόµπελ. Ο Έβανς είναι µοναχικός, ιδιοφυής, συµπονετικός αλλά και άγαρµπος. Και την ερωτεύεται, µα για τι άλλο, για το µυαλό της. Πραγµατική χηµεία!
Όπως όµως η επιστήµη, έτσι και η ζωή είναι απρόβλεπτη. Μερικά χρόνια αργότερα η Ελίζαµπεθ Ζοτ θα βρεθεί ανύπαντρη, µε ένα παιδί κι έναν σκύλο, να παρουσιάζει –όλως παραδόξως– την πιο επιτυχηµένη εκποµπή µαγειρικής της τηλεόρασης. Η ασυνήθιστη προσέγγισή της απέναντι στη µαγειρική αποδεικνύεται επαναστατική. Όσο όµως το κοινό της µεγαλώνει τόσο µεγαλώνει και η δυσαρέσκεια ορισµένων. Γιατί απ’ ό,τι φαίνεται η Ελίζαµπεθ Ζοτ δεν µαθαίνει στις γυναίκες µόνο τα µυστικά της κουζίνας, αλλά κυρίως τους µαθαίνει ότι η θέση µιας γυναίκας είναι έξω από αυτήν. Τις προκαλεί να αλλάξουν τρόπο ζωής.

Προσωπική άποψη:
Αν θα έπρεπε να δώσω τον τίτλο του πιο ιδιαίτερου κι ασυνήθιστου βιβλίου της χρονιάς, τουλάχιστον μέχρι αυτή τη στιγμή που μιλάμε, αναμφίβολα το "Μαθήματα χημείας" θα διεκδικούσε πολύ σοβαρά την πρωτιά και πιθανότατα να ήταν και αυτό που τελικά θα κέρδιζε. Αυτό δεν οφείλεται στην καθολικά πρωτότυπη ιδέα του -γιατί αν το καλοσκεφτούμε, παρόμοια concepts, τουλάχιστον όσον αφορά τον κεντρικό του πυρήνα, έχουμε ξανασυναντήσει τόσο λογοτεχνικά όσο και κινηματογραφικά-, αλλά στον τρόπο με τον οποία η συγγραφέας χειρίζεται την ιδέα αυτή, σε όλα της τα επίπεδα, προσφέροντάς μας ένα συνολικό αποτέλεσμα που είναι ευφυές, φρέσκο κι απολαυστικό σε κάθε του σελίδα, μα που την ίδια στιγμή θέλει να μας "μιλήσει" για πράγματα που έχουν πραγματική σημασία, που τα γνωρίζουμε, αλλά που ορισμένες φορές τείνουμε να τα αγνοούμε.

Πρωταγωνίστρια της ιστορίας μας είναι η Ελίζαμπεθ Ζοτ, χημικός στο επάγγελμα, που εργάζεται στο Ινστιτούτο Ερευνών Χέιστινγκς, και από τις πρώτες φεμινίστριες. Όμως, στις αρχές της δεκαετίας του '60, όπου και ξεκινά να διαδραματίζεται η ιστορία μας, το να διεκδικήσει μια γυναίκα τα δικαιώματά της μέσα σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο και να τον πείσει πως δεν υπάρχει μέση γυναίκα και πως οι ταμπέλες αυτές δεν αρμόζουν σε καμιά τους, όχι απλά φαντάζει άθλος, αλλά κάτι το αδύνατον να πραγματοποιηθεί. Ο μοναδικός που φαίνεται να συμμερίζεται τις απόψεις της είναι ο Κάλβιν Έβανς, μοναχικός, αδέξιος -κοινωνικά και όχι μόνο-, συμπονετικός κι εσωστρεφής, εξαιρετικός επιστήμονας και μεγάλο αστέρι στον χώρο τους, διεκδικεί μάλιστα και Βραβείο Νόμπελ, ο οποίος ερωτεύεται βαθιά την Ελίζαμπεθ, όχι για τα κάλλη της, αλλά για το μυαλό της, αυτό που κατά βάθος θέλουν πάρα πολλές γυναίκες εκεί έξω, αλλά που καμιά φορά δεν τολμούν να το παραδεχθούν.

Όμως, καμιά φορά η ζωή δεν τα φέρνει έτσι όπως τα περιμένεις και έρχονται τα πάνω κάτω από τη μια στιγμή στην άλλη. Έτσι, κάποια χρόνια αργότερα, συναντάμε ξανά την Ελίζαμπεθ, η οποία έχει αφήσει πίσω της την ακαδημαϊκή της καριέρα, είναι ανύπαντρη μητέρα, έχει σκύλο και βγάζει τα προς το ζην παρουσιάζοντας μια τηλεοπτική εκπομπή μαγειρικής, η οποία κερδίζει όλο και περισσότερους θεατές και κατ' επέκτασιν αναγνωρισιμότητα. Η επιτυχία της ολοένα και αυξάνεται, ωστόσο, όπως συνηθίζεται σε ανάλογες περιπτώσεις, αυξάνεται και ο αριθμός των ανθρώπων που η παρουσία της Ελίζαμπεθ τους προκαλεί αγανάκτηση, αφού εκείνη δεν δείχνει μόνο μαγειρικά κόλπα στις γυναίκες που την παρακολουθούν, αλλά τις προκαλεί ν' αλλάξουν τον τρόπο της ζωής τους, αφυπνίζοντάς τες και κάνοντάς της να συνειδητοποιήσουν πως η θέση τους δεν είναι μόνο μέσα στην κουζίνα, αλλά κι έξω από αυτήν, στον κόσμο, στην πραγματική ζωή, εκεί που δεν υπηρετούν κάποιο αρσενικό, αλλά τα θέλω τους.

Πολλά φεμινιστικά βιβλία πέφτουν στην παγίδα του να προσπαθούν μέσα απ' τις σελίδες τους ν' αποδείξουν πως οι γυναίκες είναι ανώτερες από τους άντρες, ενώ στην πραγματικότητα σκοπός του φεμινισμού είναι ν' αναδείξει την ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα. Αυτό ακριβώς πετυχαίνει και το συγκεκριμένο βιβλίο, εστιάζοντας στην ουσία του φεμινισμού από τη γέννησή του και όχι σε αυτό που τα σύγχρονα πρότυπα τον έχουν μετατρέψει -ή έστω, προσπαθούν να τον μετατρέψουν. Η Garmus φαίνεται να είναι πολύ συνειδητοποιημένη, τόσο ως προς τον προσδιορισμού του όρου, όσο και ως προς το πως η ίδια θέλει να τον παρουσιάσει και να τον προβάλλει μέσα από το έργο της, όχι απλά για να μας ψυχαγωγήσει, αλλά για να μας περάσει το δικό της μήνυμα, πράγμα που επιτυγχάνει στον απόλυτο βαθμό, με πολύ ηχηρό τρόπο, αβίαστα, ωστόσο, και χωρίς περιττές τυμπανοκρουσίες ή υπερβολές, που υπό συνθήκες θα μπορούσαν να μας αποπροσανατολίσουν.

Η Garmus έχει κάνει, επίσης, εξαιρετική δουλειά ως προς τα ψυχογραφήματα των ηρώων της, δίνοντας σαφέστατα και για πολύ ξεκάθαρους λόγους μεγαλύτερη βαρύτητα στην Ελίζαμπεθ, χωρίς όμως να υποτιμά την παρουσία των υπόλοιπων, με τον καθέναν τους να παίζει τον δικό του σημαντικό ρόλο, είτε η παρουσία του έχει θετικό είτε αρνητικό πρόσημο. Γιατί, κακά τα ψέματα, δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι θετικά στοιχεία να μας προσφέρουν, πόσο μάλλον συναισθήματα, αλλά ακόμα κι αυτοί που βρίσκονται στο αντίθετο άκρο, έχουν κάτι να μας δώσουν, που δεν αυτό το κάτι δεν είναι άλλο από γνώσεις, εμπειρίες κι εφόδια, για να πορευτούμε στη συνέχεια της ζωής μας, χωρίς να επαναλάβουμε τυχόν λάθη, μα και για να είμαστε προετοιμασμένοι ν' αντιμετωπίσουμε παρόμοιες καταστάσεις, συνθήκες, και πολύ περισσότερο ανθρώπους, που ακόμα κι αν θελήσουν να μας φέρουν σε δύσκολη θέση, εμείς δεν θα τους το επιτρέψουμε.

Κάποιοι λένε πως τα πάντα σε αυτή τη ζωή είναι χημεία, από την επιστήμη μέχρι και τις ανθρώπινες σχέσεις και ξέρετε κάτι... όσο περνάνε τα χρόνια, τόσο περισσότερο τείνω να υποστηρίζω κι εγώ η ίδια αυτή την άποψη. Και είναι ξεκάθαρα πως τόσο η Garmus όσο και η Ελίζαμπεθ, είναι υποστηρίκτριες της θεωρίας αυτής, εφαρμόζοντάς την στην πράξη, ώστε να πειστούν ακόμα και οι πιο δύσπιστοι. Η διασκέδαση και η ψυχαγωγία μπορούν να "παντρευτούν" με την επιστήμη και να δημιουργήσουν κάτι το μοναδικό, όπως μια εκπομπή μαγειρικής που δεν μοιάζει με καμία. Μια εκπομπή μαγειρικής μπορεί να "παντρευτεί" με τον φεμινισμό και να οδηγήσουν σε μια εσωτερική αφύπνιση των γυναικών μιας εποχής, όπου τα κοινωνικά τους ερεθίσματα ήταν περιορισμένα. Και τελικά, ό,τι κι αν συμβαίνει στη ζωή μας, εμείς μπορούμε να την κάνουμε αυτό που πραγματικά θέλουμε να είναι, αρκεί να έχουμε την τόλμη να κάνουμε εκείνους τους μαγικούς -ή όχι και τόσο μαγικούς- συνδυασμούς που θα μας οδηγήσουν εκεί που θέλουμε. Στο να είμαστε ο εαυτός μας και να ζούμε όπως θέλουμε κι όχι όπως περιμένουν οι άλλοι.
Βαθμολογία 10/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Bonnie Garmus
Μεταφραστής: Διονυσοπούλου Ιλάειρα
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Κατηγορία: Ξένη Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2022
Αρ. σελίδων: 608
ISBN: 978-618-03-2850-9