Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
H Κλόβερ Μπρουκς κάνει μια δύσκολη δουλειά: Συμπαραστέκεται στους ανθρώπους στις τελευταίες τους στιγμές.
Τα πάει καλά μαζί τους. Οι ζωντανοί τη δυσκολεύουν περισσότερο, δεν θέλει πολλές επαφές. Όσο λιγότερο ανοίγεσαι, τόσο λιγότερο κινδυνεύεις να πληγωθείς.
Είναι μια ντροπαλή, μοναχική γυναίκα στη Νέα Υόρκη, κι έτσι σκοπεύει να παραμείνει.
Ώσπου οι τελευταίες επιθυμίες μιας ασθενούς τής ανατρέπουν τη ρουτίνα της.
Αναζητώντας το τέλος μιας ερωτικής ιστορίας ξεχασμένης από χρόνια, η Κλόβερ θα αναγκαστεί να βγει από το καβούκι της, να ταξιδέψει, να εμπιστευτεί τους άλλους, να ρισκάρει.
Καθώς κινείται διστακτικά στα αχαρτογράφητα νερά της αγάπης και της φιλίας, θα ανακαλύψει για τον εαυτό της και τους γύρω της πράγματα που δεν φανταζόταν.
Λόγω της δουλειάς της, η Κλόβερ ξέρει καλά πόσα πράγματα μετανιώνουν οι άνθρωποι στο τέλος. Τώρα πρέπει να αποφασίσει τι δεν θέλει να μετανιώσει κάποτε η ίδια.
Έχει το θάρρος να ζήσει τη ζωή που ονειρεύεται;
Ένα έξυπνο, ελπιδοφόρο μυθιστόρημα για τον λιγοστό μας χρόνο στη γη και τον τρόπο να του δώσουμε νόημα και αξία.

Προσωπική άποψη:
Είχα ακούσει πως υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι εργάζονται ως... συμπαραστάτες ανθρώπων που διανύουν τις τελευταίες στιγμές της ζωής τους, γεγονός που για κάποιον περίεργο λόγο δεν μου είχε φανεί παράξενο, ωστόσο, ποτέ δεν είχα μπει στη διαδικασία να εμβαθύνω περισσότερο σε αυτό. Όχι μέχρι τη στιγμή που διάβασα το "Όσα μετανιώνουμε στο τέλος", το πρώτο μυθιστόρημα της Mikki Brammer, που δεν αποδείχθηκε απλά μια ενδιαφέρουσα αναγνωστική εμπειρία, αλλά κάτι πολύ πιο βαθύ και διαφορετικό απ' αυτό που περίμενα και το οποίο μου προσέφερε τροφή για σκέψη, με προβλημάτισε, με συγκίνησε βαθιά, και που παρά τη θεματολογία του, με έκανε να εστιάσω στην αξία της ζωής και όχι στον θάνατο.

Η τριανταεξάχρονη Κλόβερ Μπρουκς κάνει αυτήν ακριβώς τη δουλειά. Συμπαραστέκεται στους ανθρώπους στις τελευταίες τους στιγμές. Κομβικά σημεία στη ζωή της, ο θάνατος του δασκάλου της στο νηπιαγωγείο μπροστά στα μάτια της, όταν ήταν πέντε ετών, με εκείνη να του κρατάει το χέρι ενώ έφευγε από τη ζωή. Ακολούθησε ο θάνατος των γονιών της έναν χρόνο αργότερα, κάτι που την έφερε στην Νέα Υόρκη, με τον παππού της να αναλαμβάνει να τη μεγαλώσει. Κι όταν εκείνος "έφυγε" από τη ζωή, με την Κλόβερ μόλις να έχει τελειώσει τις σπουδές της, ήταν πλέον σίγουρη για το τι ήθελε να κάνει στη ζωή της. Μια ζωή μοναχική, με την ίδια να μην έχει φίλους, ερωτικές σχέσεις ή χόμπι, πέραν του να παρακολουθεί ταινίες και να πηγαίνει σε καφέ όπου συζητούν για τον θάνατο. Τουλάχιστον, μέχρι τη στιγμή που στη ζωή της μπαίνει μια γυναίκα, οι τελευταίες επιθυμίες της οποίας θα την ωθήσουν να βγει από τη ζώνη ασφαλείας της και να κάνει πράγματα που δεν είχε κάνει ποτέ έως τώρα, βλέποντας τον κόσμο μέσα από μια ματιά που δεν είχε φανταστεί.

Έχω αναρωτηθεί πολλές φορές τι να σκέφτονται οι άνθρωποι στις τελευταίες τους στιγμές. Αν είναι ευχαριστημένοι με τη ζωή που έζησαν ή αν υπάρχουν πράγματα για τα οποία μετανιώνουν και που τους συντροφεύουν σε αυτό το τελευταίο ταξίδι τους, αφήνοντάς τους μια πικρή γεύση στο στόμα. Γιατί είναι δεδομένο πως όλοι μας έχουμε πράγματα για τα οποία μετανιώνουμε -αν και πάντα είναι καλύτερο να μετανιώνεις για όσα έκανες παρά για όσα δεν έκανες, όσο κλισέ κι αν ακούγεται αυτό, γιατί, όταν ο χρόνος σου στερεύει, δεν έχεις περιθώρια για να το αλλάξεις αυτό. Και νομίζω πως αυτή είναι και η κεντρική ιδέα του συγκεκριμένου βιβλίου που, όπως προανέφερα, δεν εστιάζει στον θάνατο, παρά που αυτός μοιάζει να βρίσκεται στον πυρήνα της αφήγησης, αλλά στη ζωή και την μοναδική αξία αυτής. Στη ζωή, την κάθε στιγμή της οποίας πρέπει να ζεις και να απολαμβάνεις στο έπακρο, κάνοντας όσα περισσότερα μπορείς, πραγματοποιώντας όσο το δυνατόν περισσότερα απ' τα όνειρά όνειρά σου.

Μέσα απ' το οδοιπορικό της Κλόβερ, καλούμαστε να κοιτάξουμε τη ζωή κατάματα, μέσα από ένα διαφορετικό πρίσμα απ' το συνηθισμένο. Η συγγραφέας δεν εμβαθύνει μόνο στον χαρακτήρα της πρωταγωνίστριά της, αλλά και όσους βρίσκονται τριγύρω της, με τον καθέναν απ' αυτούς να είναι αξιαγάπητος με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο, έχοντας να μας διδάξει κάτι το διαφορετικό, που δεν χρειάζεται να είναι μεγάλο ή σπουδαίο, γιατί η πραγματική αξία, εκείνη που μετράει περισσότερο, βρίσκεται σε εκείνα τα μικρά πράγματα, που μπορεί να μην τα ζυγίζεις όπως τους αρμόζει, αλλά που τελικά βαραίνουν περισσότερο και σε αναγκάζουν να στρέψεις το βλέμμα σου στην αξία τους και σε όσα έχουν να διδάξουν. Και όλα αυτά, με άπλετη τρυφερότητα, ουσιαστική συνειδητοποίηση που δεν έρχεται βίαια, αλλά οργανικά, μέσα από επεξεργασία σκέψης και βαθιά ενδοσκόπηση.

Η Brammer έχει γράψει μια πολύ ιδιαίτερη ιστορία, που θα μπορούσε εύκολα να είναι καταθλιπτική και σκοτεινή, αλλά αντίθετα καταφέρνει να είναι γεμάτη φως και αισιοδοξία. Η ζωή είναι στιγμές και όσο μικρές ή μεγάλες κι αν είναι αυτές, παραμένουν εξαιρετικά πολύτιμες. Μέσα απ' τα τρία σημειωματάρια της Κλόβερ, εκείνα που καταγράφει τις τελευταίες λέξεις των ασθενών της -των μετανοιών, των συμβουλών και των εξομολογήσεων-, θα αντλήσει σκέψεις και συναισθήματα που θα λειτουργήσουν ως καταλύτης και θα της δώσουν ώθηση να αναθεωρήσει τη ζωή της, τα όσα πραγματικά θέλει να κάνει, θα την βοηθήσουν να κατανοήσει το βαθύτερο εγώ της, τις ανάγκες και τις επιθυμίες που δεν είχε καν καταλάβει ότι είχε, ξεκινώντας τη ζωή της από ένα νέο σημείο εκκίνησης, γνωρίζοντας όλα εκείνα για τα οποία δεν θέλει η ίδια να μετανιώσει, όταν έρθει η ώρα. Όπως δεν πρέπει να μετανιώνει κανείς μας, και για να το πετύχουμε αυτό δεν πρέπει παρά να δίνουμε αξία σε όσα πραγματικά αξίζουν.
Βαθμολογία 10/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Mikki Brammer
Μεταφραστής: Τραϊκόγλου Μαρία-Ρόζα
Εκδόσεις: Διόπτρα
Κατηγορία: Ξένη Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2023
Αρ. σελίδων: 440
ISBN: 978-618-220-460-3