Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
Aθήνα, 1886. Η ζωή της Μαργαρίτας βυθίζεται μέσα σε έναν γάμο που μοιάζει με αργό θάνατο. Ώσπου ερωτεύεται παράφορα έναν άντρα που νόμιζε ότι υπήρχε μόνο στα παραμύθια. Και όλος ο κόσμος της γίνεται μια μάχη ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι.
Αυτή είναι η ιστορία μιας γυναίκας που παρασύρθηκε στη δίνη του πάθους, διεκδικώντας ένα διαφορετικό πεπρωμένο από κείνο που της είχαν σχεδιάσει.
Είναι η ιστορία των δύο αντρών που την αγάπησαν. Του ισχυρού συζύγου της, που ήρθε στην Ελλάδα έχοντας καταστρώσει ένα σχέδιο προς όφελος των ξένων δανειστών. Και του μαγικού εραστή της, που ανέλαβε να σχεδιάσει τη σιδηροδρομική γραμμή της Πελοποννήσου, ένα από τα μεγάλα έργα του Τρικούπη.
Είναι επίσης πολλές μικρές ιστορίες που ιχνηλατούν τη γέννηση του γυναικείου κινήματος στην Αθήνα, τις πολιτικές αναταράξεις, τον ρόλο της εύπορης τάξης στο πεπρωμένο της φτωχολογιάς, και τα βήματα μιας Ελλάδας που προσδοκά ένα καλύτερο αύριο.
Και, τέλος, είναι μια ιστορία σαγήνης και μυστηρίου σε ένα παραθαλάσσιο χωριουδάκι, χρόνια αργότερα, λίγο μετά τη λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν όλα έχουν κριθεί, ή σχεδόν όλα…
Ένα σαρωτικό μυθιστόρημα για τον έρωτα και την ελπίδα. Μια επική τοιχογραφία για τη μεγαλύτερη επανάσταση της ψυχής, που δεν είναι άλλη από την επιμονή στα θαύματα.

Προσωπική άποψη:
Ο Στέφανος Δανδόλος είναι είναι ένας συγγραφέας που δεν χρειάζεται ούτε συστάσεις ούτε διαπιστευτήρια. Ακόμα και αν το συγγραφικό του ύφος δεν είναι αυτό που ταιριάζει στα γούστα και στις προτιμήσεις σου, ως αναγνώστης που σέβεται τον εαυτό του, δεν μπορείς να μην αναγνωρίσεις την αφηγηματική δεινότητά του συγγραφέα, αλλά και τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο χειρίζεται τις λέξεις. Οι ιστορίες του θαρρείς και θυμίζουν παλιά κεντήματα, με κάθε βελονιά να είναι άρτια μελετημένη, με την κλωστή τοποθετημένη ακριβώς εκεί που πρέπει και με τα νήματα ν' ακολουθούν την προκαθορισμένη από τη μοίρα τους πορεία, βγάζοντας, όμως, διαφορετικά συναισθήματα κάθε φορά. Το ίδιο ισχύει και για το τελευταίο του πόνημα, το "Όταν θα δεις τη θάλασσα", που με το που το παίρνεις στα χέρια σου το ξέρεις, το νιώθεις, το αισθάνεσαι, πως θα κάνεις ένα ταξίδι μαγικό και αλησμόνητο.

Η Μαργαρίτα ζει στην Αθήνα του 1886, μαζί με τον πλούσιο επιχειρηματία σύζυγό της, Τόμας Έργουιν, ο οποίος φροντίζει να της παρέχει μια ζωή που πολλές άλλες γυναίκες στη θέση της θα ζήλευαν. Όμως εκείνη, αντί να είναι ευχαριστημένη που έχει ότι τραβάει η ψυχή της, νιώθει βαθιά μιζέρια μέσα στο τέλειο κουκούλι που καλύπτει την καθημερινότητά της, αφού της λείπει κάτι πολύ σημαντικό. Το πάθος, το συναίσθημα, ο έρωτας, στοιχεία που θα βρει στο πρόσωπο του Τσαρλς Φαραντέι, όταν αυτός φτάσει στην Ελλάδα έπειτα από πρόσκληση του συζύγου της, προκειμένου ν' αναλάβει τον σχεδιασμό της σιδηροδρομικής γραμμής Πελοποννήσου. Ανάμεσά τους θα γεννηθεί ένας έρωτας μεγάλος και τρανός, όμως ο Τόμας δεν είναι έτοιμος να παραδώσει τη γυναίκα του τόσο εύκολα, αλλά αντίθετα σκοπεύει να την διεκδικήσει με όποιον τρόπο μπορεί. Τριάντα τρία χρόνια αργότερα, μια γυναίκα που φροντίζει έναν ηλικιωμένο άντρα, η Δωροθέα, κοιτάζει προς τη θάλασσα και περιμένει, κάθε μέρα ζει με την προσμονή. Άραγε, τι ή ποιον, και ποια η σχέση της με τη Μαργαρίτα;

Ο Στέφανος Δανδόλος, με τον δικό του, μοναδικό τρόπο, αφηγείται μια ιστορία που αποτυπώνει στο χαρτί, όχι μόνο την εικόνα, αλλά και την ταξική και κοινωνική συνείδηση μιας ολόκληρης εποχής, μιας Ελλάδας που αν και διαφορετική από τη σημερινή, έχει στην πραγματικότητα πολύ περισσότερα κοινά απ' όσα μπορεί να σκεφτεί κανείς αρχικά. Οι πολιτικές αναφορές είναι πάμπολλες, και θα έλεγα πως αποτελούν τροφή για σκέψη και προβληματισμό. Και η Μαργαρίτα, στο κέντρο όλων των εξελίξεων, διαθέτει όλα εκείνα τα γοητευτικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τις ηρωίδες κλασσικών μυθιστορημάτων που όλοι έχουμε διαβάσει και έχουμε αγαπήσει. Είναι μια φεμινιστική φωνή μέσα σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, που τολμά ν' αμφισβητήσει το ρόλο που της κληροδότησε η φύση της και επιχειρεί ν' απλώσει τα χέρια της μακρύτερα από 'κει που ορίζει η μοίρα της, θέλοντας να φτιάξει μόνη της το πεπρωμένο της.

Βέβαια, στο κέντρο όλων των παραπάνω βρίσκεται και ο έρωτας, ο οποίος δυνατός και έντονος, φέρνει με τη γέννησή του πόνο, αγωνία, απογοήτευση, ελπίδα, με τα συναισθήματα αυτά να συγκρούονται συνεχώς και με την κατάληξή τους να είναι εντελώς αμφίβολη. Η σχέση ανάμεσα στη Μαργαρίτα και τον Τσαρλς είναι μια σχέση φωτιά, από εκείνες που πυρώνουν το ατσάλι και που αφήνουν σημάδια ανεξίτηλα στο χρόνο, πάνω σε σώματα και ακόμα περισσότερο, βαθιά στις συνειδήσεις όσων άγγιξαν. Καταλυτική όμως είναι και η σχέση της με τον Τόμας, όπως καταλυτική είναι και η σύγκρουση ανάμεσα στους δύο αυτούς άντρες και όσα αυτοί πρεσβεύουν. Δεν υπάρχουν στη ζωή της απλά και μόνο για της προσφέρουν ερωτικές συγκινήσεις και έντονα συναισθηματικές στιγμές που μπορεί και να διχάζουν, αλλά εκπροσωπούν πολύ περισσότερα.

Έχω την πεποίθηση πως το "Όταν θα δεις τη θάλασσα", είναι το πιο ολοκληρωμένο μυθιστόρημα του κύριου Δανδόλου μέχρι σήμερα. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα ιστορικό δράμα, μέσα από τις εξελίξεις του οποίου ξεδιπλώνονται κοινωνικοπολιτικές πτυχές μιας ολόκληρης εποχής, άλλες γνωστές και άλλες πάλι, όχι και τόσο, μα και για ένα δράμα χαρακτήρων, παράλληλα, που προσπαθεί να εξερευνήσει τα βαθύτερα πάθη που τροφοδοτούν και κατατρώνε την ίδια στιγμή, την ανθρώπινη ψυχή. Έχουμε δηλαδή μια κοινωνική, πολιτική και ψυχογραφική ανάλυση, με όλες τους να πορεύονται σε κοινό μονοπάτι, χωρίς πάντα να συναντιούνται, ακολουθώντας ωστόσο παράλληλες διαδρομές. Μα πάνω απ' όλα, ερχόμαστε αντιμέτωποι με μία ιστορία γεμάτη έντονες συγκινήσεις, που στην κορύφωση του δράματός της, σε αφήνει χωρίς ανάσα, αλλά και έχοντας κλέψει ένα κομμάτι της καρδιάς σου... για πάντα.
Βαθμολογία 10/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Δανδόλος Στέφανος
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Κατηγορία: Ελληνική Πεζογραφία
Έτος Έκδοσης: 2016
Αρ. σελίδων: 616
ISBN: 978-618-01-1793-6