Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
Η ατμόσφαιρα είναι θολή και γκρίζα από τον καπνό της πυρίτιδας.
Σε ένα από τα πλουσιότερα προάστια της Στοκχόλμης, κάποιος ανοίγει πυρ εναντίον των σπουδαστών μιας σχολής. Όλοι έχουν πέσει νεκροί από σφαίρες, εκτός από τη Μάγια, που συλλαμβάνεται για υποκίνηση, άμεση συνέργεια και ανθρωποκτονία.
Ο Σεμπάστιαν και η Μάγια, μεταφέροντας μια τσάντα με όπλα και μια δεύτερη με έναν εκρηκτικό μηχανισμό, πήγαν στο σχολείο με σκοπό να σκοτώσουν όσο περισσότερο κόσμο γινόταν. Οι σκοτωμοί έλαβαν τέλος όταν πέθανε ο Σεμπάστιαν. Θα έπρεπε να ήταν κι εκείνη νεκρή, αλλά δεν ήταν...
Εννέα μήνες μετά, η Μάγια κάθεται έξω από τη δικαστική αίθουσα, περιμένοντας την ετυμηγορία. Αισθάνεται δειλή που πέρασε όλο αυτό το διάστημα στη φυλακή, περιμένοντας τη δίκη της, και αναρωτιέται…
Τι έκανα, τελικά, και όλοι με θεωρούν στυγνή δολοφόνο; Ή μάλλον τι δεν μπόρεσα να κάνω και κατέληξα εδώ; Το βιβλίο στο οποίο βασίζεται η νέα τηλεοπτική σειρά που πρόκειται να προβληθεί στο Netflix.

Προσωπική άποψη:
Μόλις πριν από λίγες ημέρες έλεγα πόσο δύσκολο είναι για ένα δικαστικό θρίλερ να καταφέρει να προσελκύσει, πόσο μάλλον να διατηρήσει, το ενδιαφέρον ενός αναγνώστη. Το θέμα το οποίο θα πραγματεύεται πρέπει να είναι τέτοιο που να μπορείς να ταυτιστείς μαζί του, έστω και σε κάποιο επίπεδο, να μπορείς να μπεις στον κόσμο αυτόν που σου συστήνει μέσα από την ιστορία του, και όχι να μιλάει για γεγονότα και καταστάσεις πολύ μακρινές από εσένα. Οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι, όταν επιλέγουν τέτοιου είδους βιβλία, συνήθως καταλήγουν σε έργα κινηματογραφικών προδιαγραφών που στη μεγάλη οθόνη μπορεί να είχαν ενδιαφέρον για μεγάλη μερίδα κοινού, κάτι, όμως, που δεν ισχύει και στον λογοτεχνικό κόσμο. Οι εκδόσεις Διόπτρα, από την άλλη, είναι ο εκδοτικός εκείνος που, στη χώρα μας, ξεχωρίζει με τις επιλογές του, εντάσσοντας στο εκάστοτε εκδοτικό του πρόγραμμα βιβλία της κατηγορίας που ξεχωρίζουν και που, πάνω απ' όλα, μας προβληματίζουν.

Η Μάγια είναι ένα δεκαοχτάχρονο κορίτσι, κόρη μιας ευκατάστατης σουηδικής οικογένειας, η οποία έχει ζήσει μια ειδυλλιακή ζωή, χωρίς να έχει στερηθεί ποτέ της τίποτα. Τίποτα το υλικό, τουλάχιστον, αφού η ίδια αισθάνεται πως ποτέ δεν έλαβε την προσοχή που έπρεπε από τους γονείς της, γεγονός που την επηρεάζει βαθιά μέσα της και που την κάνει να μην εκτιμά το ότι έχει όλα όσα όλοι οι άλλοι ονειρεύονται μια ζωή ν' αποκτήσουν. Κι εκεί που πιστεύει πως δεν μπορεί η ζωή της να γίνει πιο ιδανική, τουλάχιστον στα μάτια των άλλων, στη ζωή της μπαίνει ο δημοφιλής Σεμπάστιαν Φάγκερμαν με τον οποίο αναπτύσσει μια παράξενη και άκρως εξαρτημένη σχέση, που μόνο προβλήματα τούς δημιουργεί, οδηγώντας τους, σταδιακά, σ' έναν καταστροφικό μονόδρομο. Έναν μονόδρομο από τον οποίο, η Μάγια, δεν βρήκε τη δύναμη να φύγει, παρά που έβλεπε που αυτός την οδηγούσε, και από τον οποίο δεν υπήρχε επιστροφή, για κανέναν απ' τους δυο τους και για όσους τυχαία έμελλε να βρεθούν μέσα σ' αυτόν. 

Μια μέρα, η Μάγια και ο Σεμπάστιαν εισβάλλουν στο σχολείο τους αποφασισμένοι να σκορπίσουν το θάνατο σε όσους περισσότερους μπορούν. Και πράγματι, η ενέργειά τους αυτή στερεί τη ζωή τριών συμμαθητών τους και ενός καθηγητή τους, μα και του ίδιου του Σεμπάστιαν, γεγονός που ίσως να είναι ο λόγος που δεν πέθαναν περισσότεροι. Η Μάγια είναι η μόνη που επέζησε, και εννέα μήνες μετά, ενώ περιμένει έξω από την πόρτα του δικαστηρίου όπου θα ανακοινωθεί η σημαντικότερη απόφαση που πάρθηκε ποτέ για το μέλλον της, αφού κατηγορείται για οπλοκατοχή και συνέργεια σε δολοφονία εκ προμελέτης, μια απόφαση για την οποία εκείνη δεν έχει κανέναν λόγο. Και καθώς περιμένει, δεν μπορεί να μην κάνει την αυτοκριτική της, ν' αναρωτηθεί τι πήγε στραβά, ποια λάθη της την οδήγησαν σε ακόμα πιο λανθασμένες αποφάσεις φέρνοντάς την στο σήμερα αντιμέτωπη με ένα μέλλον που ποτέ δεν θέλησε, συνειδητοποιώντας, ίσως για πρώτη φορά, πως κι εκείνη έχει όνειρα που τα θυσίασε στο βωμό μιας ηλίθιας και αναίτιας εγωπάθειας. Ή μήπως, όχι;

Δεν είναι καθόλου περίεργο που το συγκεκριμένο βιβλίο απέσπασε το Glass Key Award 2016 στην κατηγορία Καλύτερο Σκανδιναβικό Μυθιστόρημα, αν και μεταξύ μας θα μπορούσε να έχει την ακριβώς αντίθετη αντιμετώπιση από κοινό και κριτικούς, δεδομένου ότι η Giolito τόλμησε να "χτυπήσει" την Σουηδική "τελειότητα" στον πυρήνα της ύπαρξής της. Πολλοί ισχυρίζονται πως το να ζει κανείς σε μια τέτοια χώρα είναι παράδεισος, δεδομένου ότι οι ευκαιρίες που σου δίνονται είναι πάρα πολλές, την ίδια, όμως, στιγμή, η Σουηδία είναι μία από τις χώρες που βρίσκονται στην κορυφή όσον αφορά τα επίπεδα κατάθλιψης των πολιτών της. Αρκετά αντιφατικά τα στοιχεία αυτά που, όμως, αποδεικνύουν μια πραγματικότητα που θα έπρεπε να προβληματίζει περισσότερο απ' όσο κάνει μέχρι σήμερα. Γιατί η κατάθλιψη δεν είναι μια συνθήκη, αλλά μια πάθηση με χιλιάδες πρόσωπα κι εκφάνσεις, και το που αυτή μπορεί να οδηγήσει κανείς δεν το γνωρίζει. Όπως δεν το γνώριζε και η Μάγια, ούτε οι οικείοι της, που αν και την ήξεραν, δεν την γνώριζαν καθόλου.

Η Μάγια, λοιπόν, υψώνοντας τη φωνή της, με γλώσσα αιχμηρή και κυνική, όπως άλλωστε ταιριάζει σ' ένα κορίτσι με το νεύρο και το θράσος της ηλικίας της, δεν διστάζει να μας μιλήσει για τις πιο κρυφές τις σκέψεις, τους προβληματισμούς της, όλες εκείνες τις λάθος αποφάσεις που την έχουν φέρει αντιμέτωπη με το σήμερα, αλλά και με ένα μέλλον που, μάλλον, δεν θα έρθει ποτέ για εκείνη. Παράλληλα, όμως, εκφράζει και τις απορίες της! Δεν προσπαθεί, επ' ουδενί, να μας πείσει ότι είναι αθώα. Δεν την ενδιαφέρει να το κάνει και, άλλωστε, γνωρίζει πολύ καλά την ενοχή της. Όμως, την ίδια στιγμή, μέσα στην απόλυτη συναίσθησή της, δεν μπορεί να μην αναρωτιέται για το μένος όλων αυτών που θέλουν να την καταδικάσουν, όχι γιατί είναι αθώα, αλλά γιατί ποιος είναι, άραγε, ο δείκτης με τον οποίο μπορεί να μετρηθεί η συμμετοχή της σε όλο αυτό το δράμα και κατ' επέκτασιν, η ενοχή της, έτσι ώστε να τιμωρηθεί τηρουμένων των αναλογιών που της αντιστοιχούν;

Η Giolito δεν επιχειρεί να μας κάνει να λυπηθούμε τη Μάγια, ούτε να συμπάσχουμε μαζί της. Δεν προσπαθεί καν να την κάνει πιο συμπαθή στα μάτια μας γιατί, όποια κι αν ήταν τα κίνητρά της, ξέρει πολύ καλά πως κάτι τέτοιο θα ήταν ανώφελο. Μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να υπάρχουν βαθύτερα κίνητρα, δεν υπάρχουν, ωστόσο, δικαιολογίες και ελαφρυντικά, και αυτό έχει να κάνει με την συνείδηση του καθενός μας, αλλά και με την αντικειμενική έννοια της ηθικής μέσα σ' ένα ευρύτερο, καθημερινό πλαίσιο, με το οποίο όλοι ερχόμαστε αντιμέτωποι πληρώνοντας πολλές φορές τις επιλογές μας, πολύ περισσότερο τις λανθασμένες μας επιλογές, και πολύ πιο ακριβά, ίσως, απ' όσο θα έπρεπε ή θα μας άξιζε. Και βασισμένη πάνω σ' όλην αυτή τη θεωρία, η συγγραφέας μάς αφήνει ανοιχτά τα ενδεχόμενα και μας καλεί να θέσουμε εμείς τη δική μας, προσωπική ποινή στη Μάγια, που παρά τα όσα έχει κάνει, δεν παύει να είναι ένα κορίτσι με όνειρα για το μέλλον της. Άραγε, αξίζει να τα κάνει; Κι αν όχι, εμείς είμαστε αυτοί που θα το κρίνουμε;

Δυστυχώς, και πολύ λυπάμαι που το λέω, η βίαιη κι αιματηρή ιστορία της Μάγιας δεν είναι μυθοπλαστική. Κάθε χρόνο ακούμε δεκάδες παρόμοια περιστατικά να λαμβάνουν χώρα σε ολόκληρο τον κόσμο και δεν μπορείς να μην προβληματιστείς, ως άνθρωπος, ως γονιός, ως εν δυνάμει θύτης -γιατί όλοι είμαστε υποψήφιοι θύτες και θύματα σε τούτη τη ζωή κι ας μην το αντιλαμβανόμαστε ή κι ας μην μπορούμε να το φανταστούμε- για τους λόγους που συμβαίνει αυτό. Διαβάζοντας την "Κινούμενη άμμο" στο μυαλό μου μού ήρθε το "Πρέπει να μιλήσουμε για τον Κέβιν". Φυσικά, δεν θα μπω στη διαδικασία να συγκρίνω τον αριστουργηματικό Κέβιν με το βιβλίο αυτό της Giolito, αλλά όπως εκεί είδαμε μια τέτοια ιστορία μέσα από τα μάτια του γονέα που συνειδητοποιεί τα λάθη του, χωρίς απαραίτητα να μετανιώνει γι' αυτά, έτσι και στην περίπτωση αυτή την βλέπουμε μέσα από τα μάτια του ίδιου του θύτη, που από μόνο του έχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον και σίγουρα πολύ μεγαλύτερο από ένα ανώφελο "κατηγορώ" των γύρω. Αναμφίβολα, λοιπόν, πρόκειται για ένα βιβλίο που δεν θα σας ευχαριστήσει, ίσως να σας δυσανασχετήσει σε πολλά σημεία, αλλά που θα σας προκαλέσει, συνάμα, δεύτερες σκέψεις και συναισθήματα.
Βαθμολογία 9/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Malin Persson Giolito
Μεταφραστής: Τραϊκόγλου Μαρία
Εκδόσεις: Διόπτρα
Κατηγορία: Ξένη Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2017
Αρ. σελίδων: 520
ISBN: 978-960-605-281-1