Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
Ένας αρχαίος κρατήρας που λίγο λίγο γέμισε νερό – στάσιμο νερό, που μυρίζει βρύα και λάσπη. Αυτή είναι η λίμνη Μπρατσάνο. Εδώ φτάνει η Αντόνια για να στήσει το σπίτι της, ύστερα από αμέτρητες μάχες για να βρει μια στέγη της προκοπής στη Ρώμη.
Η περήφανη, πεισματάρα Αντόνια, με τον ανάπηρο άντρα και τα τέσσερα παιδιά, που παλεύει λυσσαλέα για μια καλύτερη ζωή.
Η Αντόνια, που στηρίζει όλες τις ελπίδες της στην κόρη της, την Γκάια, γι’ αυτό την κυνηγάει σαν Κέρβερος: να μάθει γράμματα, να σπουδάσει, ν’ ανεβεί κοινωνικά.
Και η Γκάια; Η Γκάια μαθαίνει να μη ζητάει, να μην παραπονιέται, να διαβάζει. Να κάνει το θέλημα της μάνας της, που γίνεται ολοένα πιο σκληρή και εμμονική. Αλλά, κάθε φορά που σηκώνει το κεφάλι της, το βλέμμα της Αντόνια την καρφώνει σαν λεπίδα. Η Γκάια βουτάει στη λίμνη χωρίς να φοβάται τα βάθη, τρέχει τις νύχτες μ’ ένα μηχανάκι με σβηστά τα φώτα, εξεγείρεται με την αφόρητη κοινοτοπία της ζωής.
Η Γκάια ξέρει πως, όσο κι αν προσπαθήσει, δεν θα γίνει ποτέ «σαν τους άλλους», όπως ονειρεύεται η Αντόνια. Η νέα χιλιετία έχει μπει, κάπου μακριά ο κόσμος αλλάζει, αλλά εδώ, μπροστά στη λίμνη, όλα μένουν ίδια.
Όσο κι αν τρέξεις, μπροστά σου θα ’ναι πάντα το στάσιμο νερό μιας ζωής χωρίς προοπτική.

Προσωπική άποψη:
Η ιταλική λογοτεχνία, τόσο η κλασσική όσο και η σύγχρονη, διακρίνεται από έναν ιδιαίτερο λυρισμό, που θα έλεγε κανείς πως οφείλεται στο dna των συγγραφέων της χώρας, επειδή έχουν μεγαλώσει και γαλουχηθεί με έναν ρομαντισμό πολύ ιδιαίτερο και ξεχωριστό, που δεν θα μπορούσε παρά να διαμορφώσει το λογοτεχνικό τους ύφος. Έτσι και στην περίπτωση της Giulia Caminito και του μυθιστορήματός της, "Το νερό της λίμνης δεν είναι ποτέ γλυκό", που μέσα από την απλότητα της ιστορίας του καταφέρνει να μας αφηγηθεί το "ταξίδι" μιας κοπέλας από τα παιδικά στα εφηβικά της χρόνια κι από εκεί στην ενήλικη ζωή της, άλλοτε με τρόπο σκληρό, άλλοτε ρομαντικό, μερικές φορές απωθητικό ή ακόμα και μηδενιστικό, μα σε κάθε περίπτωση, διατηρώντας έναν δικό του χαρακτήρα που με μία λέξη θα περιγράφαμε ως αξιοθαύμαστο, καλώντας μας ν' αγκαλιάσουμε το "εγώ" μας, αλλά συνάμα να το μετατρέψουμε σε ένα "εμείς" που θα μπορέσει να μας ολοκληρώσει.

Στη βιομηχανική ζώνη του Λάτσιο της Ρώμης, μια πολυμελής οικογένεια παλεύει να επιβιώσει, ζώντας σε ένα περιβάλλον βρώμικο και ανθυγιεινό, όπου ακόμα και τ' απαραίτητα δεν είναι εύκολο το να τα έχει κανείς στη διάθεσή του και η καθημερινότητα είναι ένας άνισος αγώνας δίχως τέλος. Η Γκάια, η κεντρική πρωταγωνίστρια της ιστορίας μας, είναι η κόρη της οικογένειας, πάνω στην οποία έχει εναποθέσει όλες τις ελπίδες τις η αυταρχική μητέρα της, η οποία κυβερνά τυραννικά τη ζωή της, μην αφήνοντάς της περιθώρια ν' αρνηθεί. Το να μορφωθεί και ν' αποκτήσει τα εφόδια που θα της επιτρέψουν ν' ανέλθει κοινωνικά και να βελτιώσει τη ζωή της, δεν είναι κάτι που θα επιθυμούσε για εκείνη, αλλά που θέλει να της επιβάλλει, γιατί αυτός είναι ο μόνος δρόμος για εκείνη. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Είναι η κοινωνική ανέλιξη αυτό που πραγματικά λαχταρά η Γκάια; Μάλλον όχι!

Όσο κι αν η Αντονία προσπαθεί να επιβληθεί στην κόρη της, εκείνη βαθιά μέσα της νιώθει το κενό να μεγαλώνει όλο και περισσότερο, να βυθίζεται μέσα σ' αυτό και να έχει την ανάγκη να κρατηθεί από κάπου. Όχι από τα λιγοστά της φθαρμένα υπάρχοντα που είναι η μόνη ιδιοκτησία της, ούτε από την οικογένειά της, αλλά από το ίδιο της το εγώ. Γιατί, στην πορεία της διαδρομής της, η Γκάια συνειδητοποιεί πως δεν είναι όπως οι άλλοι και πως ό,τι και να κάνει δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει όλα όσα επιθυμεί η μητέρα της, γιατί βαθιά μέσα της δεν είναι αυτό που η ίδια επιθυμεί για τον εαυτό της, που είναι στην πραγματικότητα ό,τι σπουδαιότερο και πολυτιμότερο έχει. Ένας θησαυρός που πρέπει να διαφυλάξει σώζοντας έτσι, όχι τόσο το μέλλον της, που ακόμα είναι αμφίρροπο κι ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί, αλλά την ψυχή της και όσα έχει φυλαγμένα σε αυτήν και που θα διαμορφώσουν το μέσα και το έξω της, ανάλογα με το πως θα επιλέξει να τα χειριστεί.

Δεν ξέρω γιατί, αλλά σε ό,τι αφορά την ιστορία αυτή, νιώθω πως δεν θέλω να σταθώ τόσο πολύ στην πλοκή της γιατί, για να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς, δεν προσφέρει κάτι το νέο ή το διαφορετικό, κάτι που δεν έχουμε ξαναδιαβάσει γι' αυτό -γιατί, το "ταξίδι" μιας νεαρής κοπέλας προς την ενηλικίωσή της και την ωρίμανση που θα φέρει αυτή με τις αποφάσεις που καλείται να πάρει στην πορεία, τόσο για τον εαυτό της όσο και για το μέλλον της, είναι κάτι που έχουμε δει να χρησιμοποιείται πολλάκις ως κεντρικός άξονας αφηγήσεων, από τα χρόνια της κλασσικής κιόλας λογοτεχνίας. Και η συγκεκριμένη ιστορία κάνει ακριβώς αυτό, μ' έναν τρόπο που θα χαρακτηρίζαμε μάλλον προβλεπόμενο, άρα δεν μας προσφέρει κάποια μεγάλη έκπληξη, κάποια συγκλονιστική ανατροπή που θα φέρει τα πάνω κάτω μέσα μας. Κι όμως, την ίδια στιγμή, η ιστορία αυτή είναι συγκλονιστική εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο είναι γραμμένη.

Το μυθιστόρημα αυτό, αν για κάποιο λόγο ξεχωρίζει ανάμεσα σε άλλα του είδους του, δεν είναι άλλος από το υπέροχο γράψιμό του, που αναμφίβολα το κατατάσσω ανάμεσα στα καλύτερα που έχω διαβάσει το τελευταίο διάστημα. Η γραφή της Caminito είναι τόσο λυρική, σχεδόν ποιητική θα έλεγε κανείς, σαν να μας εκμυστηρεύεται την προσευχή αυτής της νεαρής γυναίκας που παλεύει να σταθεί στα πόδια της, να βρει τα πατήματά της και ν' αποφασίσει πως πραγματικά θέλει να ζήσει, προσκαλώντας μας να πορευτούμε μαζί της σε μια διαδρομή στην οποία επικρατεί μεγάλη αγριότητα, αλλά την ίδια στιγμή και μεγάλη ομορφιά, αρκεί να έχεις τα μάτια σου ανοιχτά για να μπορέσεις να την εντοπίσεις κάτι από τα στάσιμα νερά μιας λίμνης που μοιάζει να θαμπώνει όλο και περισσότερο, θολώνοντας παράλληλα και τις ελπίδες μας για κάτι καλύτερο, που όμως, στην πραγματικότητα, είναι στο χέρι μας να το κατακτήσουμε.

Η συγγραφέας καταφέρνει ν' αποτυπώσει εξαιρετικά την Ιταλία μετά Μπερλουσκόνι εποχής, με το όλεθρο και την καταστροφή να είναι απόλυτα ορατά, και με τις κοινωνικές ανισότητες να κυριαρχούν, με τον Βορρά και τον Νότο να έχουν χωριστεί όχι απλά σε δύο διαφορετικές τάξεις, αλλά σε δύο διαφορετικούς κόσμους, που ακόμα κι αν θέλουν να συνυπάρξουν, το χάσμα μεταξύ τους φαντάζει τεράστιο και το κενό που θα πρέπει να καλυφθεί για να επιτευχθεί ένας είδους σύζευξης, απρόσιτο και αγεφύρωτο. Ένας κόσμος όπου ο καθένας είναι μόνος του, ακόμα κι αν βρίσκεται ανάμεσα σε πολλούς, και που αν δεν θέλει να χάσει την ανθρωπιά του, πρέπει να παλέψει σκληρά για να το πετύχει, ν' αγωνιστεί για να παραμείνει ένα πλάσμα με συναισθήματα που όμως θα μπορεί να ελέγχει και δεν θα γίνονται έρμαιο των άλλων.

Ένα τέτοιο πλάσμα είναι και η Γκάια, που γεννιέται μέσα σε έναν σκληρό και άγριο κόσμο που είναι έτοιμος να την κατασπαράξει και που δεν της αφήνει και πολλές επιλογές. Ένας κόσμος που την καταβροχθίζει την παιδική της αθωότητας και που την σπρώχνει να κολυμπήσει μέσα σε έναν απύθμενο βούρκο, στον πάτο του οποίο βρίσκονται όλα τα όνειρα και οι ελπίδες όσων τόλμησαν να λαχταρίσουν κάτι έξω απ' όσα τους κληροδοτήθηκαν. Και είναι γοητευτικό το "ταξίδι" μας μέσα στο μυαλό, στην καρδιά και στην ψυχή μιας ηρωίδας τόσο αληθινής κι ανθρώπινης, που δεν κατακτά απλά ένα κομμάτι της δικής μας καρδιάς, αλλά την κάνει να συντονίζεται με τον ρυθμό που χτυπάει η δική της, να πονάει μαζί της, να λαχταράει μαζί της, να βιώνει όλα όσα πιθανότητα να μην ήθελε να νιώσει, αλλά που πρέπει, γιατί οι πιο δύσκολες διαδρομές είναι αυτές που μας οδηγούν στην λύτρωση, αν καταφέρουμε να ξεφύγουμε από τις παγίδες τους.
Βαθμολογία 9/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Giulia Caminito
Μεταφραστής: Δότση Δήμητρα
Εκδόσεις: Διόπτρα
Κατηγορία: Ξένη Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2022
Αρ. σελίδων: 392
ISBN: 978-960-653-665-6