Από το 1894 έως το 1924 τρία κύματα βίας σάρωσαν την Ανατολία με στόχο τις περιοχές όπου διέμεναν χριστιανικές μειονότητες, οι οποίες αποτελούσαν ως τότε το 20 τοις εκατό του πληθυσμού. Το 1924 οι Αρμένιοι, οι Ασσύριοι και οι Έλληνες είχαν μειωθεί στο 2 τοις εκατό του πληθυσμού. Οι περισσότεροι ιστορικοί έχουν πραγματευτεί αυτά τα τρία κύματα βίας ως ξεχωριστά και μεμονωμένα γεγονότα, ενώ οι διαδοχικές τουρκικές κυβερνήσεις τα παρουσιάζουν ως μια αλληλουχία ατυχών συμβάντων. Η Τριακονταετής γενοκτονία είναι το πρώτο έργο που δείχνει ότι στην πραγματικότητα αυτά τα τρία κύματα ήταν μια ενιαία, συνεχής και συνειδητή προσπάθεια να εξοντωθεί ο χριστιανικός πληθυσμός της Ανατολίας.
Αυτή η περίοδος, η πιο βίαιη στην πρόσφατη ιστορία της περιοχής, άρχισε στη διάρκεια της εξουσίας του Οθωμανού σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ Β΄, συνεχίστηκε υπό τους Νεοτούρκους και τελείωσε τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του Κεμάλ Ατατούρκ. Παρά τη δραματική αλλαγή από την ισλαμική απολυταρχία του σουλτάνου στον κοσμικό ρεπουμπλικανισμό, οι πολιτικές εξόντωσης που εφαρμόστηκαν στη χώρα ήταν αξιοσημείωτα σταθερές και συστηματικές, με προσχεδιασμένους μαζικούς φόνους, εκτοπίσεις, εξαναγκαστικό προσηλυτισμό στο ισλάμ, μαζικούς βιασμούς και απάνθρωπες απαγωγές γυναικών και παιδιών. Και το πιο σταθερό στοιχείο ήταν το κάλεσμα σε ιερό πόλεμο. Μολονότι δεν τη δικαιολογεί η διδασκαλία του ισλάμ, η εξόντωση δύο εκατομμυρίων χριστιανών πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο μιας αδίστακτης προτροπής προς τους Τούρκους να δημιουργήσουν ένα καθαρά μουσουλμανικό έθνος.
Αποκαλυπτικό και βασισμένο σε εκτεταμένη έρευνα, το βιβλίο αυτό επαναπροσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε ένα από τα πιο αποτρόπαια γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας.
"Εκατό χρόνια μετά τη δολοφονία του Ίωνος Δραγούμη, η έκδοση των ημερολογιακών τετραδίων του παραμένει ημιτελής· δέκα από τα είκοσι τέσσερα τετράδιά του, που φυλάσσονται στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, δεν έχουν εκδοθεί. Τα «κρυμμένα» ημερολόγια (Οκτώβριος 1912‒Αύγουστος 1913) περιλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος από το μερικώς δημοσιευμένο Τετράδιο με αριθμό 18 και αφορoύν μια κρίσιμη ιστορική περίοδο: Ο διπλωμάτης Ίων Δραγούμης υπηρετεί ως έφεδρος δεκανέας πεζικού, αποσπασμένος με ρόλο πολιτικού συμβούλου στο Γενικό Επιτελείο, και παρακολουθεί στενά τα τεκταινόμενα. Ο ιστορικός χρόνος πυκνός: Οι ευκαιριακές συμμαχίες του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου εναντίον μιας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που φυλλορροεί· η δολοφονία του βασιλιά Γεωργίου Α΄ στη Θεσσαλονίκη· η άνοδος στον θρόνο του Κωνσταντίνου Α΄· ο Ελευθέριος Βενιζέλος που μεσουρανεί παντοδύναμος· η προσάρτηση νέων εδαφών στην Ελλάδα· η κατάρρευση του οράματος του «ανατολισμού» που ο Αθανάσιος Σουλιώτης-Νικολαΐδης, ο Ίων Δραγούμης και άλλοι είχαν αγωνιστεί να υλοποιήσουν ήδη από το 1908 με την «Οργάνωση Κωνσταντινουπόλεως». Στις σελίδες του Τετραδίου 18, γραμμένες με θαλερά ελληνικά, αναδεικνύεται τόσο η συμβολή του Ίωνος Δραγούμη στις πυρετώδεις διεργασίες κατά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, όσο και οι κατοπινές του πρωτοβουλίες (όπως η πρόταση στην κυβέρνηση για την κατάληψη της Καβάλας και η εντολή κατάληψης του Καστελόριζου). Αναγνωρίζει κανείς εδώ την ανυπότακτη ιδιοσυγκρασία του, τον αντισυμβατικό χαρακτήρα του βίου του. Βλέπει τον έρωτά του με τη νεαρή ηθοποιό Μαρίκα Κοτοπούλη στην πιο καλή ίσως στιγμή. Διακρίνει την πιο ώριμη αλλαγή στην πνευματική του πορεία ν’ αρχίζει να ξεδιπλώνεται. Ο αναγνώστης θα κληθεί να αποτιμήσει και την πολιτική διορατικότητα του Δραγούμη σε ζητήματα που κρίθηκαν μεν τότε, όμως συνεχίζουν να διατηρούν τον αντίκτυπό τους ως τα σήμερα".
Νώντας Τσίγκας
Οι πιο όμορφες ερωτικές ιστορίες δεν πεθαίνουν ποτέ. Ζουν παντοτινά στις αναμνήσεις μας και στις ανελέητες συμπτώσεις που επινοεί το μυαλό μας. Στη ζωή της Νατύ, όμως, οι συμπτώσεις αυτές γίνονται ξαφνικά υπερβολικά πολλές. Σαν κάποιος να προσπαθεί να την κάνει να ξαναζήσει την ερωτική περιπέτεια που εξαιτίας της παραλίγο να τινάξει τη ζωή της στον αέρα. Αλλά ποιος; Παρελθόν και παρόν επαναλαμβάνονται σε σημείο που κάθε λογική εξήγηση καταρρίπτεται – θα αναγκαστεί άραγε η Νατύ να παραδεχτεί πως ο χρόνος μπορεί στ’ αλήθεια να γυρίσει πίσω; Μήπως πρέπει να πιστέψει ότι δεν υπάρχουν τυχαία γεγονότα; Ότι είναι όλα προκαθορισμένα;
Στο "Άγρια όνειρα θα ‘βλεπα" –με τέσσερα ταξίδια, στο Μόντρεαλ, στο Σαν Ντιέγκο, στη Βαρκελώνη και στην Τζακάρτα, και ένα κατοπτρικό παιχνίδι ανάμεσα στο 1999 και το 2019– ξεδιπλώνεται μια αριστοτεχνική παρτιτούρα πάθους και σασπένς, στον ρυθμό των πιο δυνατών χτύπων της καρδιάς.
Αγαπητέ αναγνώστη, το βιβλίο που κρατάς στα χέρια σου –και που ξεφυλλίζοντάς το ίσως σε παρακινήσει να σιγοτραγουδήσεις– περιλαμβάνει στίχους του Νίκου Γκάτσου, οι οποίοι θεματικά και υφολογικά «συνάδουν» με δημώδη άσματα και συνδιαλέγονται μαζί τους. Πρόκειται για στίχους τραγουδιών πασίγνωστων όπως το «Μίλησέ μου» και η «Μπουρνοβαλιά», εμβληματικών όπως ο «Τσάμικος» και το «Στου Διγενή τα κάστρα», θρυλικών όπως σχεδόν όλα του κύκλου Δροσουλίτες ή μη μελοποιημένων όπως ο «Μανιάτικος εσπερινός», οι οποίοι, αποσπασμένοι από τον συγκεντρωτικό τόμο Όλα τα τραγούδια, παρουσιάζονται εδώ με πλούσιο σχολιασμό και αντικριστά με τα δημοτικά τραγούδια αναφοράς.
«Μαύρο μου χελιδόνι, κι απέ την Αραπιά,
άσπρο μου περιστέρι, που πας στον τόπο μου,
χαμήλωσε λιγάκι να γράψω μια γραφή
να στείλω της καλής μου να μη με καρτερεί»
λέει το τραγούδι της ξενιτιάς από τη Βιθυνία.
«Άσπρο περιστέρι
μες στη συννεφιά
μου ’δωσες το χέρι
να ’χω συντροφιά.
Άσπρο περιστέρι
μαύρο μου φτερό
κάθε καλοκαίρι
θα σε καρτερώ»
λένε οι στίχοι του Γκάτσου και μας προτρέπουν να αναζητήσουμε σε κάθε κείμενο τη συγκίνηση που το γέννησε.
Α. Δ.
Η περίοδος 2010-2018 αποτελεί το πιο πρόσφατο από τα επεισόδια της ελληνικής ιστορίας κατά τα οποία οι εγχώριοι πολιτικοί θεσμοί αναγκάστηκαν εν καιρώ ειρήνης να λειτουργήσουν υπό ισχυρή εξωτερική πίεση. Οι αδυναμίες του τρόπου διακυβέρνησης και η γνωστή «χαμηλή μεταρρυθμιστική ικανότητα» ήλθαν αντιμέτωπες με απαιτήσεις που επεδίωκαν μια «εφ’ όλης της ύλης» μεταρρύθμιση του ελληνικού κράτους. Από την άλλη πλευρά, το θετικό αφήγημα της κρίσης ως «ευκαιρίας» για μια φιλόδοξη διοικητική μεταρρύθμιση ήταν στις πιεστικές αυτές συνθήκες απαραίτητο στις ελληνικές κυβερνήσεις. Δεν είναι υπερβολή ότι κατά την περίοδο αυτή, υπό την πίεση των Προγραμμάτων Προσαρμογής, η Ελλάδα έγινε εργαστήριο μεταρρυθμίσεων. Η εμπλοκή εξωτερικών δρώντων όμως περιέπλεκε τα πράγματα. Με ποιον τρόπο και με ποια αποτελέσματα συναντήθηκαν οι έξωθεν πιέσεις και απαιτήσεις με τις εγχώριες προτιμήσεις πολιτικής; Ποιος ή ποιοι διέγνωσαν τα προβλήματα και καθοδήγησαν τις αναγκαίες και κατάλληλες πολιτικές; Ποιο ήταν το περιθώριο κινήσεων των κυβερνήσεων; Και, τελικά, σε ποιο βαθμό αντιμετωπίστηκαν χρόνιες αδυναμίες; Η έλλειψη ώριμων και συγκροτημένων εναλλακτικών σχεδίων επέτρεψε την όλο και μεγαλύτερη διείσδυση των εξωτερικών δρώντων στο ελληνικό πολιτικο-διοικητικό σύστημα. Υπερβαίνοντας απλές, εργαλειακού τύπου αλλαγές, η ατζέντα των θεσμικών και διοικητικών μεταρρυθμίσεων έφτασε να εισβάλλει σε ευαίσθητες περιοχές της πολιτικο-διοικητικής λειτουργίας, με φθίνουσα τη νομιμοποίηση των έξωθεν απαιτήσεων.
Αν το 2008 είχαµε αφήσει τον καπιταλισµό να καταρρεύσει, θα µπορούσε να τον έχει αντικαταστήσει σήµερα µια αυθεντικά ελεύθερη και δίκαιη κοινωνία; Με τι θα έµοιαζε; Ποιοι θα την οικοδοµούσαν;
Βρισκόµαστε στο 2025. Τέσσερα χρόνια µετά την πανδηµία, τρεις φίλοι τυχαία ανακαλύπτουν ότι το 2008 ο χωροχρόνος χωρίστηκε σε δύο τροχιές. Τη δική µας. Κι ένα Άλλο Τώρα, όπου τα γεγονότα του 2008 πήραν εντελώς διαφορετική τροπή, οδηγώντας σ’ έναν κόσµο αντίστοιχο µεν µε τον δικό µας, αλλά εντυπωσιακά εκδηµοκρατισµένο. Χωρίς αφεντικά. Χωρίς τράπεζες. Χωρίς χρηµατιστήρια. Χωρίς ψηφιακούς κολοσσούς. Χωρίς δισεκατοµµυριούχους. Χωρίς κρατικό αυταρχισµό.
Οι τρεις φίλοι –η Αµερικανίδα Εύα, νεοφιλελεύθερη οικονοµολόγος, η Αγγλίδα Άιρις, µαρξίστρια-φεµινίστρια και µονίµως αντιφρονούσα, και ο Κρητικός Κώστας, ιδιοφυΐα µηχανικός ψηφιακών τεχνολογιών που σιχαίνεται τη δύναµη της Big Tech– µελετούν µε ανοιχτό το στόµα την παγκόσµια τεχνο-εξέγερση του 2009-2013 που, στο Άλλο Τώρα, γέννησε τη διεθνή, µετακαπιταλιστική συγκυρία. Εξετάζουν µανιωδώς την παράλληλη κοινωνία όπου οι εταιρείες ανήκουν ισότιµα σ’ όλους τους εργαζόµενους, το βασικό εισόδηµα καθώς κι ένα βασικό κληροδότηµα είναι δικαιώµατα κάθε ανθρώπου, η στέγη κοινωνικοποιείται και οι αγορές είναι περισσότερο ελεύθερες τώρα που ο καπιταλισµός πέθανε. Κάπου εκεί, όµως, οι τρεις φίλοι καλούνται να πάρουν µια σκληρή απόφαση που τους φέρνει µπροστά σε αµείλικτο δίληµµα.
Ρηξικέλευθο τόσο στη µορφή όσο και στο όραµά του, Το Άλλο Τώρα συνδυάζει την επιστηµονική φαντασία και τον πλατωνικό διάλογο µε τη λογοτεχνία για να δείξει ότι υπάρχει εναλλακτική στον καπιταλισµό, ενώ ταυτόχρονα µας φέρνει αντιµέτωπους µε το µεγαλύτερο ερώτηµα: Μέχρι πού είµαστε διατεθειµένοι να φτάσουµε για να την κατακτήσουµε;
.jpg)
Αναρτήσεις
0 Σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου