Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
1902. Η Βασιλική γεννιέται στο πατρικό της σπίτι στην Άρτα. Κι εκεί ξεκινάει η αφήγηση του οδοιπορικού της, με φόντο τη μετάβαση από την τουρκική κυριαρχία στην ανεξαρτησία και την άνθηση του τόπου. Η ακμή, ο πόλεμος, η Κατοχή, η Απελευθέρωση, μια ολόκληρη ζωή καθορισμένη από τη μοίρα και τα παιχνίδια της, από τις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές, αλλά και από τα πρόσωπα που εμφανίζονται στο διάβα του χρόνου· η ωραία Ελένη και ο Χαρίλαος, που άργησε να έρθει, η Παρέσα η Σμυρνιά και η Αργυρώ η κοκέτα, τα αγόρια της και η μικρή της Θεοδώρα µε το λάθος όνομα, ο Βασιλάκης, το παραπαίδι, και τόσοι άλλοι που δένουν τη ζωή τους με τη δική της.
Και όλα αυτά µε τον θρύλο της Αγίας Θεοδώρας να συντροφεύει και να παρηγορεί τη Βασιλική, και τη σκιά του αγαπημένου της δέντρου κουμκουάτ να συνδέεται άρρηκτα µε τις μνήμες της και να γίνεται ο πιο κρυφός εξομολογητής της.

Προσωπική άποψη:
Κουμκουάτ... Ένα φρούτο με γεύση οξεία και γλυκόπικρη, που αν και δεν είναι εύκολο να την κατανοήσει κανείς, αν την γευτεί, είναι δύσκολο να μην την αγαπήσει. Σάμπως, άλλωστε, τέτοια δεν είναι και η γεύση της ίδιας της ζωής; Άλλοτε έχει να σου προσφέρει γλυκές στιγμές και άλλοτε πικρές, όμως πάντα, στο τέλος, αυτές οι δύο γεύσεις βρίσκονται ανακατεμένες, αφήνοντάς σε με μια αίσθηση, ίσως κάπως μπερδεμένη, αλλά απόλυτα ολοκληρωμένη. Μια τέτοια γεύση έχει και η ζωή της Βασιλικής, της πρωταγωνίστριας ετούτου του βιβλίου, και μια τέτοια γεύση είναι αυτή που αφήνει η ανάγνωσή του στον αναγνώστη αφού εκείνος την έχει ολοκληρώσει. Μια γεύση γλυκόπικρη, αλλά αληθινή κι ανθρώπινη.

Ελλάδα, 1902. Τότε γεννιέται η Βασιλική, στο πατρικό της σπίτι στην Άρτα. Τότε ξεκινάει να ξετυλίγεται το νήμα της ζωής της, την οποία και μας αφηγείται. Και μέσα από την αφήγηση αυτή, εκτός από την ίδια τη ζωή της, ξεδιπλώνεται και η ιστορία του τόπου μας. Η ακμή της χώρας μας, ο πόλεμος που ήρθε να καταστρέψει ξανά όσα είχαν αρχίζει να χτίζονται από το μηδέν, η Κατοχή, η Απελευθέρωση και πάντα, στο φόντο των εξελίξεων, οι άνθρωποι και η προσωπική ιστορία που ο καθένας απ' αυτούς έχει να εξομολογηθεί. Κοινωνικοπολιτικές αλλαγές και ζωές που περνούν, αλλάζουν, χάνονται, αγάπες και φιλίες που άλλοτε σιγοσβήνουν κι άλλοτε δυναμώνουν και αντέχουν στο πέρασμα των χρόνων. Και πάντοτε, κρυφός πρωταγωνιστής μα και πάντα δυνατός, η ελπίδα, αυτή που τρέφει τις ψυχές και τις καρδιές των ανθρώπων.

Η κυρία Κουρτζή έχει επιλέξει να αφηγηθεί μια ιστορία που δεν είναι ιδιαίτερα πρωτότυπη, ούτε ως προς την ουσία της ούτε ως προς τον τόπο και την εποχή που αυτή τοποθετείται, όμως έχει καταφέρει να το κάνει με έναν τρόπο ιδιαίτερο, ολότελα δικό της. Η αφηγηματική ροή είναι πολύ καλή, με τα γεγονότα συνεχώς να προχωρούν και με τις διάφορες καταστάσεις να εξελίσσονται και να μην μένουν στάσιμες, όπως στάσιμοι δεν μένουν και οι εμπλεκόμενοι σε αυτές. Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση δουλεύει εξαιρετικά καλά στην προκειμένη περίπτωση, αφού μας επιτρέπει να νιώσουμε μια κάποια οικειότητα με την ηρωίδα μας και τις περιπέτειές της, με την ίδια να στέκεται σε κάποια πραγματικά κομβικά σημεία της πορείας της, έτσι ώστε να μας δώσει τη δυνατότητα να κατανοήσουμε σε βάθος όχι μόνο το τι συνέβη αλλά και το πως αυτή ένιωσε.

Επίσης, οφείλουμε ν' αναφέρουμε πως η συγγραφέας έχει καταφέρει ν' αποδώσει αρκετά ικανοποιητικά το σκιαγράφημα της εποχής που χρησιμοποιεί ως φόντο. Και όπως προαναφέραμε, μπορεί να έχει χρησιμοποιηθεί πολλάκις στην ελληνική λογοτεχνία, όμως δεν καταφέρνουν όλοι οι δημιουργοί να κατακτήσουν την τέχνη της αποτύπωσης των εικόνων στο χαρτί. Παράλληλα, και δεδομένων των έντονων αλλαγών στο κοινωνικοπολιτικό σκηνικό της Ελλάδας στο διάστημα που κρατάει η αφήγηση της Βασιλικής, η κυρία Κουρτζή έχει καταφέρει κάτι ακόμα. Να αξιοποιήσει ορισμένα ιστορικά στοιχεία, χωρίς να μετατρέπει το ίδιο της το μυθιστόρημα σε ιστορικό, ισορροπώντας πάνω σε μια λεπτή γραμμή που θα μπορούσε να την φέρει αντιμέτωπη με κριτήρια που δεν θα άρμοζαν και θα ήταν άδικα σε μια περίπτωση όπως αυτή του "Κουμκουάτ".

Η Βασιλική μας ταξιδεύει από τη γέννησή της μέχρι τα βαθιά της γεράματα, και με τρόπο ζεστό, άμεσο, ανθρώπινο, μας εξομολογείται τις προσωπικές της αλήθειες, εκείνες που σημάδεψαν τη ζωή της και που καθόρισαν το είναι της μέσα στην μακρόχρονη αυτή πορεία της. Μια διαδρομή που μπορεί να μην διακρίνεται για τα έντονα σκαμπανευάσματά της ή τις μεγάλες ανατροπές, που είναι όμως γεμάτη από συναισθήματα που όλοι μας έχουμε νιώσει κάποια στιγμή, και από επιθυμίες που όλοι έχουμε, όχι απλά αισθανθεί, αλλά βιώσει με κάθε ρανίδα του αίματός μας, περιμένοντας την πραγμάτωσή τους. Δεν ξέρω κατά πόσο το βιβλίο αυτό θα καταφέρει να σας εντυπωσιάσει, το σίγουρο όμως είναι πως θα επιτύχει το να σας παρασύρει και ν' απολαύσετε την ανάγνωσή του.
Βαθμολογία 8/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Κουρτζή Πηνελόπη
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Κατηγορία: Ελληνική Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2016
Αρ. σελίδων: 360
ISBN: 978-618-01-1745-5