Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
Μετά τον θάνατο του συζύγου της, η Τόβα Ισάλιβαν άρχισε να δουλεύει ως καθαρίστρια στη νυχτερινή βάρδια στο ενυδρείο του Σόουελ Μπέι. Τα καταφέρνει καλύτερα όταν έχει κάτι να ασχολείται – αυτό κάνει άλλωστε από τότε που ο γιος της ο Έρικ εξαφανίστηκε μυστηριωδώς στα δεκαοχτώ του, πριν από τριάντα χρόνια.
Στο ενυδρείο, η Τόβα γνωρίζει τον ιδιότροπο Μάρκελο, ένα γιγάντιο χταπόδι του Ειρηνικού. Ο Μάρκελος ξέρει περισσότερα απ’ όσα φαντάζεται κανείς μα δεν θα κουνούσε ούτε ένα από τα οκτώ του πόδια για τους δεσμώτες του – ώσπου, εντελώς ξαφνικά, δημιουργεί μια απροσδόκητη φιλία με την Τόβα.
Σαν καλός ντετέκτιβ, ο Μάρκελος συμπεραίνει τι συνέβη τη νύχτα της εξαφάνισης του γιου της Τόβα. Και καθώς η στοργή του για τη φίλη του μεγαλώνει, ξέρει πως πρέπει να χρησιμοποιήσει ό,τι τέχνασμα μπορεί να επιστρατεύσει το ασπόνδυλο σώμα του για να ανακαλύψει για χάρη της την αλήθεια, πριν να είναι πολύ αργά.

Προσωπική άποψη:
Ήταν καλοκαίρι του 2003, όταν επισκέφτηκα ένα μικρό ενυδρείο, κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών μου διακοπών στους Παξούς. Εκεί, ο υπεύθυνος του χώρου μας πληροφόρησε πως τα χταπόδια είναι από τα πλέον ευφυή πλάσματα της θάλασσας, κάτι το οποίο με παραξένεψε αρχικά, αλλά βλέποντας μια επίδειξη που είχε ως σκοπό ν' αποδείξει τα λεγόμενά του, όχι απλά επιβεβαίωσε τα λόγια του, αλλά μας άφησε με το στόμα ανοιχτό. Κάπως έτσι, αντιλήφθηκα πως η διανοητική και συναισθηματική νοημοσύνη αυτών των πλασμάτων ξεπερνάει κατά πολύ την ανθρώπινη φαντασία και πως η φύση έχει να μας διδάξει πολλά περισσότερα απ' όσα ίσως να περιμένουμε. Γι' αυτό τον λόγο, όταν πήρα το "Πανέξυπνα πλάσματα" στα χέρια μου, όχι απλά δεν απόρησα που ένας από τους βασικούς ήρωες του βιβλίου ήταν ένα χταπόδι, αλλά ο ενθουσιασμός μου και η ανυπομονησία για να δω πως το χειρίστηκε όλο αυτό η συγγραφέας, έφτασαν στα ύψη.

Βρισκόμαστε το ενυδρείο του Σόουελ Μπέι, όπου συναντάμε την Τόβα Ισάλιβαν, η οποία εργάζεται εκεί ως καθαρίστρια στη νυχτερινή βάρδια. Πρόσφατα έμεινε χήρα και το να είναι συνέχεια απασχολημένη είναι το μοναδικό πράγμα που την κάνει να στρέφεται μακριά από τα προβλήματά της, κάτι που κάνει τα τελευταία τριάντα χρόνια, από την μυστηριώδη εξαφάνιση του τότε δεκαοχτάχρονου γιου της, που αποτελεί ένα μεγάλο αγκάθι στη ζωή της. Στο ενυδρείο βρίσκεται και ο Μάρκελος, ένα χταπόδι του Ειρηνικού, που αν και διασώθηκε, εκείνος βλέπει τους ανθρώπους ως δεσμώτες του, ονειρεύεται να επιστρέψει στη θάλασσα και το σκάει από τη δεξαμενή του σε κάθε ευκαιρία που του δίνεται. Τέλος, έχουμε τον Κάμερον, ο οποίος έχει μεγαλώσει με τη θεία του μετά την εγκατάλειψη της μητέρας του, και που έχει έρθει στην πόλη προσπαθώντας να εντοπίσει τον πατέρα του τον οποίο ποτέ δεν γνώρισε. Πώς τα μονοπάτια αυτών των τριών διασταυρώνονται και πού μπορεί να οδηγήσουν... είναι κάτι που μόνο διαβάζοντας την ιστορία τους μπορείτε να το ανακαλύψετε.

Η Shelby Van Pelt έχει πλάσει μια ιστορία, που αν και είναι ιδιαίτερα προβλέψιμη, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, είναι τόσο έξυπνα δομημένη και τόσο καλογραμμένη, που αυτή η σκέψη, όσο γρήγορα έρχεται στο μυαλό σου, άλλο τόσο, και ακόμα πιο γρήγορα, φεύγει και χάνεται, καθώς εσύ παρασύρεσαι στην πρόζα της αφήγησης, που είναι καλοστημένη, έξυπνη, με χιούμορ, αλλά και με πολύ βαθιά νοήματα, τα οποία είναι τοποθετημένα μέσα στη ροή με τέτοιον τρόπο που σε βάζουν στη διαδικασία να τα αναλύσεις σε ένα δεύτερο επίπεδο και να τα αντικρίσεις μέσα από ένα πιο προσωπικό πλαίσιο, γεγονός που σε κάνει να δένεσαι τόσο με την ίδια την ιστορία, όσο και με τους ήρωες και πρωταγωνιστές αυτής, με τον καθέναν τους να έχει να προσφέρει σημαντικά μηνύματα αναφορικά με τη ζωή και τις σχέσεις που δημιουργούνται μέσα σε αυτήν.

Η αφήγηση είναι μοιρασμένη ανάμεσα στους Τόβα, Μάρκελο και Κάμερον, με τον δεύτερο να είναι ο πλέον αγαπημένος όλων, όχι μόνο λόγω της ιδιαιτερότητας της φύσης του, αλλά γιατί το γεγονός ότι δεν μπορεί να μιλήσει, δεν τον εμποδίζει απ' το να δράσει και να πράξει με τον δικό του μοναδικό τρόπο, κινώντας, επί της ουσίας, τα νήματα της ιστορίας περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον. Πραγματικά, το pov του είναι από τα πιο έξυπνα και απολαυστικά που έχω διαβάσει ποτέ στη ζωή μου, και παρά την ιδιορρυθμία του καταφέρνει να λειτουργήσει στον απόλυτο βαθμό. Όμως και σε επίπεδο διάδρασης, ειδικά σε ό,τι αφορά την Τόβα και τον Μάρκελο, η Pelt έχει πετύχει κάτι ανεπανάληπτο και βαθιά συγκινητικό, θυμίζοντάς μας πως η φύση δεν είναι απλά κάτι που οφείλουμε να προστατεύουμε, αλλά κάτι που πρέπει να αγαπάμε, και ότι τα πλάσματα που ζουν μέσα σε αυτήν είναι μοναδικά και μπορούν να μας προσφέρουν πολλά περισσότερα απ' όσα φανταζόμαστε, με την σχέση τους να εξελίσσεται και να φτάνει σε μια εξαιρετικά συγκινητική κορύφωση που σε κάνει να κλαις σαν μικρό παιδί.

Το βιβλίο αυτό θα μπορούσε, υπό άλλες συνθήκες, να είναι ένα θρίλερ μυστηρίου, εστιάζοντας στην επίλυση των... εξαφανίσεων που πραγματεύεται, όμως εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με μια τέτοια περίπτωση. Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια ιστορία που μοιράζεται ανάμεσα στο δράμα των χαρακτήρων της, με τον καθέναν τους ν' αναζητά τη δική του λύτρωση, και στην αισιόδοξη οπτική της ζωής, που μπορείς πάντοτε να την δεις και κυρίως να την βιώσεις, αρκεί να είσαι έτοιμος ν' αποδεχθείς όσα σε πλήγωσαν αλλά δεν μπορείς ν' αλλάξεις, και να συνεχίσεις με όλα εκείνα που έχουν μείνει πίσω, για να σου θυμίζουν πως όλα κάνουν τον κύκλο τους, πως η ζωή είναι στιγμές, μα και οι άνθρωποι που αγαπάς και οι αναμνήσεις που χτίζεις μαζί τους, καθώς και το ότι δεν πρέπει να παρασυρόμαστε και να κρίνουμε ανθρώπους και καταστάσεις με τρόπο βεβιασμένο, γιατί τότε κινδυνεύουμε να θυσιάσουμε την ευτυχία μας, που στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο εύκολο να την κερδίσουμε απ' όσο πιστεύουμε.
Βαθμολογία 10/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Shelby Van Pelt
Μεταφραστής: Διονυσοπούλου Ιλάειρα
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Κατηγορία: Ξένη Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2023
Αρ. σελίδων: 520
ISBN: 978-618-03-3529-3