Συνοπτική περίληψη του βιβλίου:
Η αληθινή ιστορία του κατασκόπου Όλεγκ Αντόνιεβιτς Γκορντιέφσκι που μετέφερε στη Δύση τον τρόπο σκέψης των Σοβιετικών Ένα ζεστό απόγευμα του Ιουλίου του 1985, ένας μεσόκοπος άντρας στεκόταν στο πεζοδρόμιο μιας πολυσύχναστης λεωφόρου στην καρδιά της Μόσχας, κρατώντας μια πλαστική σακούλα. Φορούσε γκρίζο κοστούμι και γραβάτα –άλλος ένας συνηθισμένος Σοβιετικός πολίτης. Μόνο η σακούλα ξεχώριζε, καθώς έφερε το λογότυπο του βρετανικού σουπερμάρκετ Safeway.
Ο άντρας αυτός ήταν υψηλόβαθμο στέλεχος της ΚαΓκεΜπε, αλλά της είχε προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά από οποιονδήποτε άλλο άνθρωπο, αφού στην πραγματικότητα ήταν κατάσκοπος της ΜΙ6 και, για περισσότερο από μία δεκαετία, εφοδίαζε τους Βρετανούς με πλήθος ανεκτίμητα μυστικά των σοβιετικών μυστικών υπηρεσιών. Η σακούλα του Safeway ήταν το σύνθημα για να τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο φυγάδευσής του από τη Σοβιετική Ρωσία.
Αυτή ήταν η αρχή για ένα από τα πιο τολμηρά και ασυνήθιστα επεισόδια στην ιστορία της κατασκοπείας –μια ιστορία προδοσίας, παραπλάνησης και απαράμιλλου θάρρους που άλλαξε για πάντα την πορεία του Ψυχρού Πολέμου.

Προσωπική άποψη:
Τα τελευταία χρόνια, αν και ποτέ δεν ήμουν φανατική αναγνώστρια του είδους, τείνω να προτιμώ όλο και περισσότερο ιστορικά βιβλία τα οποία σχετίζονται με κατασκοπευτικά και άλλα παρόμοια θέματα, που δεν στηρίζονται στη μυθοπλασία, αλλά στην αποτύπωση πραγματικών γεγονότων, έτσι όπως αυτά συνέβησαν και καταγράφηκαν στην παγκόσμια Ιστορία. Και αναφέρομαι ιδιαίτερα στα κατασκοπευτικά βιβλία του είδους γιατί, πέραν του ότι ασχολούνται με ιστορίες τις οποίες γνωρίζουμε ελάχιστα ή και καθόλου σε πολλές περιπτώσεις, έχουν μέσα τους κάτι το σκοτεινό, το γοητευτικό, το μυστικιστικό, το περιπετειώδες. Ένα τέτοιο βιβλίο είναι και το "Ο κατάσκοπος και προδότης" το οποίο, χωρίς καμία αμφιβολία μπήκε στη λίστα με τα αγαπημένα μου για το 2019.

Το ότι οι σχέσεις ανάμεσα σε Ρωσία και Ηνωμένο Βασίλειο δεν είναι οι καλύτερες δυνατές, είναι κάτι που το γνωρίζουμε όλοι μας. Όμως, πόσα πολλά γνωρίζουμε, πραγματικά, για όσα έχουν προκαλέσει αυτή την τριβή στη σχέση τους, φέρνοντάς τους ουκ ολίγες φορές σε σύγκρουση; Πόσο πίσω ξεκινάει αυτή η "διαμάχη" και η "αντιπαλότητα", εντός κι εκτός εισαγωγικών; Υποθέτω πως όσοι δεν σχετίζονται με κάποια τρόπο με κάποια από τις δύο χώρες, όπως εγώ καλή ώρα, θα γνωρίζουν πολύ λίγα πράγματα, εντελώς αποσπασματικά, γύρω από το θέμα, και βιβλία όπως το συγκεκριμένο μας βοηθάνε όχι μόνο να ρίξουμε λίγο φως σε ορισμένες σκοτεινές, ίσως και μελανές, σελίδες της σύγχρονης Ιστορίας, μα και να εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας, πράγμα που ποτέ δεν έβλαψε κανέναν.

Ο Ben Macintyre, στο βιβλίο του αυτό, μας συστήνει με έναν από τους κορυφαίους εν ζωή κατασκόπους στον κόσμο, τον Όλεγκ Αντόνιεβιτς Γκορντιέφσκι, τον άντρα που για περισσότερο από δέκα χρόνια ήταν υψηλόβαθμο στέλεχος της ΚαΓκεΜπε, την ίδια ώρα που λειτουργούσε ως κατάσκοπος της ΜΙ6, εφοδιάζοντας τους Βρετανούς με πλήθος ανεκτίμητα μυστικά των σοβιετικών μυστικών υπηρεσιών, προκαλώντας τους ανυπολόγιστη ζημιά, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '80 και του Ψυχρού πολέμου. Ο συγγραφέας, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του, ξετυλίγει το κουβάρι όλων των στρατιωτικών, πολιτικών, μα και ανθρώπινων παραγόντων που έπαιξαν ρόλο στα σημαντικά αυτά χρόνια, με έναν ενθουσιασμό και μια αφοσίωση στη μελέτη και στα λεγόμενά του που μας συναρπάζει και μας παρασύρει σε αυτό το χωροχρονικό ταξίδι χωρίς και να το προσπαθήσει πολύ.

Η έρευνα του συγγραφέα προκειμένου να μπορέσει να ολοκληρώσει το έργο του αυτό, είναι αξιοθαύμαστη και αναμφίβολα περιλαμβάνει σπουδαίο υλικό το οποίο, για να το συλλέξει κανείς, πρέπει να έχει αφιερώσει ένα κομμάτι της ψυχής του στο εγχείρημα αυτό, προκειμένου να αποδώσει μια αλήθεια, όχι μονοπρόσωπα, αλλά πολυδιάστατα, έτσι όπως οφείλει να κάνει κάθε ερευνητής που σέβεται τον εαυτό του και το κοινό του. Ο Macintyre είχε την ευκαιρία να πάρει πολλές συνεντεύξεις από τον Γκορντιέφσκι, μα και πολλές πληροφορίες, όπως και από άλλους μυστικούς πράκτορες, έτσι ώστε να έχει πλήρη εικόνα του πως δουλεύει το κλειστό κύκλωμά τους, συγκεντρώνοντας και σωρεία εντύπων και εγγράφων της εποχής, όχι απόρρητων μεν, αλλά αρκετά ικανοποιητικών ώστε να έχει τη γνώση που απαιτείται στην προκειμένη περίπτωση. 

Αυτό, όμως, που κάνει την αφήγηση αυτή να ξεχωρίζει από άλλες, είναι πως ο συγγραφέας επέλεξε να εξετάσει τον Γκορντιέφσκι όχι μόνο μέσω από της εικόνας που έχει ο ίδιος για τον εαυτό του, αλλά και μέσω του πρίσματος που τον είδε ο καθένας που βρέθηκε στο διάβα του -από τις δύο συζύγους του, μέχρι τους συνεργάτες και τους φίλους του, ακόμα και τους εχθρούς του. Γιατί, ποια άποψη μπορεί να είναι πιο αντικειμενική από την σφαιρική; Αυτή που τολμάει να βάλει κάτι στο μικροσκόπιο και να το εξετάσει από κάθε πιθανή μεριά, να μην αφήσει καμία πτυχή ανεξερεύνητη, και με ενθουσιασμό, πάθος και χιούμορ ορισμένες φορές, να παρουσιάσει μια απροκάλυπτη αλήθεια που δεν έχει να φοβηθεί κανέναν και τίποτα. Αν ψάχνετε, λοιπόν, μία αληθινή ιστορία που θα σας συναρπάσει και θα σας προσφέρει γνώσεις που δεν κατείχατε μέχρι σήμερα, τότε έχετε βρει αυτό που ψάχνετε. Bonus, το καταπληκτικό φωτογραφικό υλικό που περιλαμβάνει η έκδοση.
Βαθμολογία 10/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Ben Macintyre
Μεταφραστής: Ισμυρίδου Παλμύρα
Εκδόσεις: Κλειδάριθμος
Κατηγορία: Ιστορικές Aφηγήσεις
Έτος Έκδοσης: 2019
Αρ. σελίδων: 583
ISBN: 978-960-461-935-1