Συνοπτική περίληψη του βιβλίου: 
Τότε... Όταν ο Σαμ γνώρισε την Γκρέις, εκείνος ήταν λύκος κι εκείνη κορίτσι. Τελικά ο ίδιος βρήκε έναν τρόπο για να γίνει και πάλι αγόρι, και ο έρωτάς τους άνθισε. Μόνο που...
Τώρα... Η Γκρέις δεν ήταν γραφτό να παραμείνει άνθρωπος. Τώρα εκείνη είναι ο λύκος. Και οι κάτοικοι του Μέρσι Φολς έχουν σκοπό να εξολοθρεύσουν όλους τους λύκους...
Παντοτινά... Ο Σαμ θα έκανε τα πάντα για την Γκρέις. Όμως μπορεί ένα αγόρι κι ένας έρωτας να αλλάξουν πραγματικά έναν εχθρικό, αρπακτικό κόσμο;
Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον πρόκειται να συγκρουστούν σε μια ανόθευτη στιγμή -μια στιγμή ζωής ή θανάτου, ενός αντίο ή μιας αιωνιότητας.

Προσωπική άποψη:
Αγάπησα το "Ρίγος" από την πρώτη στιγμή που το αντίκρισα στο ράφι του βιβλιοπωλείου. Ακόμα και η αποστροφή μου μέχρι τότε για την λυκανθρωπία, δεν με εμπόδισε να το αγοράσω και τελικά, να χαθώ σε μια νέα οπτική αυτού του κόσμου που με άφηνε έως τότε παγερά αδιάφορη, μια αδιαφορία που πολύ-πολύ σύντομα μετατράπηκε σε ολοκληρωτική και ειλικρινή λατρεία. Κάπου εκεί ανακάλυψα πως το ταξίδι που είχα ξεκινήσει στον κόσμο της Γκρέις και του Σαμ δεν τελείωνε τόσο απλά αλλά, θα ακολουθούσε συνέχεια η οποία ήρθε λίγους μήνες αργότερα και άκουγε στον τίτλο "Άπνοια", έναν τίτλο καθόλα αντιπροσωπευτικό αφού, η τάξη που φαινόταν να υπάρχει στο τέλος του πρώτου βιβλίου διαταρασσόταν βίαια και χωρίς κανείς να μπορεί να σταματήσει την καταστροφή, παίρνοντάς μας κυριολεκτικά κάθε μας ανάσα και μετατρέποντάς την σε μια στιγμή όπου τίποτα δεν είχε σημασία και όμως, αυτό το τίποτα ήταν στην πραγματικότητα τα πάντα. Και έπρεπε μετά από αυτό να περιμένω μήνες και μήνες χωρίς αναπνοή για το "Παντοτινά" και το τέλος αυτής της ιστορίας με αγωνία, όχι μόνο για την εξέλιξή της αλλά, και για το αν θα κατάφερνε να αγγίξει την κορύφωση στον βαθμό που προσδοκούσα.

Η Γκρέις έχει πια μεταμορφωθεί σε λύκο και βρίσκεται μακριά, χαμένη στα μυστικά του δάσους συντροφιά με την αγέλη που περιμένει πρόθυμα κάθε νέο μέλος. Ο Σαμ ζει την κάθε μέρα αγωνιώντας, ελπίζοντας και περιμένοντας, ζώντας μια αναμονή που μοιάζει δίχως τέλος, μια καθημερινότητα που φαντάζει κενή, άδεια και ανούσια. Παράλληλα, φέρει το στίγμα του ανθρώπου που υπάρχει η βεβαιότητα ότι έχει κάνει κάτι κακό χωρίς ωστόσο να υπάρχουν αποδείξεις για να τον ενοχοποιήσουν σε τέτοιο βαθμό που θα τον οδηγήσει στην δικαιοσύνη. Όμως ένα είναι σίγουρο! Ο Σαμ είναι ο τελευταίος άνθρωπος που συνάντησε την Γκρέις πριν εξαφανιστεί αφήνοντας πίσω της μόνο ένα ματωμένο νυχτικό και εκτός αυτού, είναι ένας άνθρωπος του οποίου το παρελθόν, που σημαδεύτηκε από την προσπάθεια των γονιών του να τον δολοφονήσουν, εξηγούν απόλυτα την οποιαδήποτε αλλόκοτη, μέχρι και βίαιη συμπεριφορά που θα μπορούσε να έχει. Και μπορεί ο ίδιος να αισθάνεται οργή για όλες αυτές τις εντυπώσεις του κόσμου, που άλλες φορές εκφράζονται με λόγια ή πράξεις και άλλες βουβά, αθόρυβα, ωστόσο, δεν μπορεί να κάνει κάτι για να τ' αλλάξει. Όχι μόνο δεν θα τον πιστέψει κανείς αλλά, μπορεί να ανοίξει έναν ασκό πολύ πιο επικίνδυνο από αυτόν που ήδη είναι ανοιχτός.

Ο καιρός περνάει αργά και βασανιστικά και έπειτα από δύο ολόκληρους μήνες η Γκρέις είναι για πρώτη φορά σε θέση να μεταμορφωθεί σε άνθρωπο. Μπορεί αρχικά να αντιμετωπίζει μεγάλη αστάθεια στις μεταμορφώσεις της όμως αυτό είναι κάτι που με τον καιρό βελτιώνεται. Καταφέρνει να βρεθεί και πάλι με τον Σαμ και μαζί με τον Κόουλ και την Ίζαμπελ προσπαθούν να βρουν λύσεις στα προβλήματά τους. Για πρώτη φορά συνειδητοποιούν πόσο πραγματικά δύσκολη είναι η κατάσταση στην οποία βρίσκονται μπλεγμένοι. Ο Σαμ έχει μεν θεραπευτεί ωστόσο, τίποτα δεν επιβεβαιώνει ότι η ανθρώπινη μορφή του είναι κάτι που διατηρήσει για πάντα χωρίς συνέπειες. Η Γκρέις είναι επίσημα αγνοούμενη και το γεγονός ότι μεταμορφώνεται σε λύκο χωρίς να μπορεί να κάνει κάτι για να το ελέγξει δεν διευκολύνει καθόλου τα πράγματα, όσο κι αν θέλει να εμφανιστεί μπροστά στους γονείς της αποκαλύπτοντάς τους ότι είναι ζωντανή, όχι για να τους καθησυχάσει αλλά, για να καθαρίσει το όνομα του Σαμ. Ο Κόουλ από την άλλη πειραματίζεται και προσπαθεί να εξηγήσει πως και με ποιον τρόπο ακριβώς δρα το λυκίσιο μικρόβιο μέσα στο αίμα τους, βρίσκοντας παράλληλα έναν τρόπο για να το ελέγξει και κατ' επέκτασην, ελέγχοντας τη δυνατότητα μεταμόρφωσης ή την αποφυγή της. Εκτός όλων αυτών, έχουν να αντιμετωπίσουν το επερχόμενο κυνήγι λύκων που οι κάτοικοι του Μέρσι Φολς δείχνουν πρόθυμοι να ενισχύσουν με κάθε τρόπο.

Αυτό που αντιλαμβανόμαστε σε πρώτη φάση διαβάζοντας το "Παντοτινά" είναι ότι  Γκρέις και ο Σαμ δεν είναι δύο ξεχωριστές οντότητες αλλά, δυο κομμάτια ενός ενιαίου μηχανισμού, αν μπορεί να μου επιτραπεί η έκφραση. Όταν ο ένας βρίσκεται μακριά από τον άλλον, δεν μπορεί να λειτουργήσει και να σκεφτεί καθαρά, δεν μπορεί να είναι απόλυτα και ολοκληρωτικά ο εαυτός του, κατέχοντας απόλυτη γνώση των συναισθημάτων και των αποφάσεων που λαμβάνει, συνειδητά ή μη. Είναι η απόλυτη επιβεβαίωση ότι μερικοί άνθρωποι γεννήθηκαν για να είναι μαζί και με το να βρίσκονται μακριά, όχι μόνο δεν θα είναι ποτέ ευτυχισμένοι αλλά, δεν θα είναι ποτέ ολοκληρωμένοι, ένα μεγάλο και σημαντικό κομμάτι του εαυτού τους θα απουσιάζει αφήνοντας ένα κενό που κανείς και τίποτα δεν θα είναι σε θέση ποτέ να καλύψει. Είναι το είδος εκείνης της σύνδεσης που σου επιτρέπει να μιλήσεις χωρίς λόγια, απλά και μόνο με ένα νεύμα ή ένα βλέμμα, που δεν χρειάζεται να εκφράσει την αγάπη με λέξεις γιατί ένα άγγιγμα είναι ικανό να πει περισσότερα. Είναι το είδος εκείνο της απόλυτης επαφής, που σε κάθε μορφή, σε όποιο σώμα και να βρίσκονται, ακόμα κι αν έχουν χάσει όλα τα άλλα, ποτέ δεν θα χάσουν ο ένας τον άλλον γιατί τον χρειάζονται για να συνεχίσουν, όχι απλά να ζουν αλλά, να υπάρχουν ουσιαστικά μέσα στην καθημερινότητα της όποιας ζωής τους.

Σε δεύτερο επίπεδο, αντιλαμβανόμαστε την πολυπλοκότητα ανάμεσα στις σχέσεις όλων των εμπλεκόμενων της ιστορίας, είτε ο ρόλος τους είναι μικρός είτε μεγάλος. Δεν ξαφνιαζόμαστε μεν αλλά, καταλαβαίνουμε για μια ακόμα φορά πόσο δύσκολες είναι οι ανθρώπινες σχέσεις και πόσο πιο δύσκολο είναι να εκφράσουμε στον άλλον αυτά που νιώθουμε, να του μιλήσουμε για τις σκέψεις μας, έχοντας απλά την ελπίδα πως ίσως καταλάβει και δείξει κατανόηση, πόσο σκληρά προσπαθούμε μερικές φορές να δημιουργήσουμε και να βγάλουμε προς τα έξω ένα πρόσωπο πολύ διαφορετικό από αυτό που βρίσκεται στα βάθη της ψυχής μας, απλά και μόνο από φόβο μήπως κάποιος το προσεγγίσει με τέτοιον τρόπο που απλά θα αφήσει συντρίμμια φεύγοντας. Έτσι έχουμε, πέραν από τον Σαμ και την Γκρέις, τον Κόουλ και την Ίζαμπελ που δεν μπορούν να μείνουν μακριά ο ένας από τον άλλον ωστόσο, όσο κι αν ο ένας βλέπει τον εαυτό του στο πρόσωπο του άλλου, τόσο γνωρίζουν βαθιά μέσα τους πως αυτό έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να είναι η καταστροφή παρά η λύτρωσή τους. Έχουμε την Γκρέις και τους γονείς της που τους δένει κάτι λιγότερο σημαντικό από την αγάπη ωστόσο, είναι ένας δεσμός που δεν μπορεί να κοπεί έτσι απλά και που πρέπει, είτε να οδηγηθεί στα άκρα, είτε σε συμβιβασμό.

Όμως η συγγραφέας βάζει τους ήρωές της αντιμέτωπους και με κάτι άλλο πέραν του παρόντος που οδηγεί όλο και σε πιο ασταθή βήματα στο μέλλον. Τους βάζει αντιμέτωπους με το ίδιο το παρελθόν τους και τα πιο σκοτεινά μυστικά που αυτό κρύβει. Τους κάνει να αμφισβητήσουν τις αποφάσεις και τα βήματά τους μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Τους κάνει να αμφιβάλουν για το ποιοι είναι πραγματικά και να αναρωτιούνται ποιοι θα μπορούσαν να είναι αν τα πράγματα είχαν εξελιχθεί διαφορετικά. Αισθάνονται οργή για εκείνα που συνειδητοποιούν ότι στερήθηκαν βίαια και χωρίς να έχουν ερωτηθεί, ένα αίσθημα που συγκρούεται με ένα εντελώς διαφορετικό. Εκείνο της αγάπης και της ευγνωμοσύνης για όλα εκείνα που γνώρισες και αισθανόσουν αληθινά μέχρι σήμερα και που τελικά, σε οδήγησαν σε συναισθήματα και σε εκτάσεις της αγάπης που ίσως να μην είχες συναντήσει ποτέ. Και εκεί είναι που πρέπει να επιλέξεις αν θα ζήσεις με σύμμαχο την οργή, την αγανάκτηση, ακόμα και την απελπισία, ή αν θα επιλέξεις ένα μονοπάτι διαφορετικό, εκείνο της συγχώρεσης, της κατανόησης ακόμα και των λάθος πράξεων εκείνων που αγαπάς γιατί στο τέλος συνειδητοποιείς ότι εκείνοι μπορεί να σε έπλασαν και να διαμόρφωσαν σε έναν βαθμό ποιος είσαι αλλά, στο τέλος οι επιλογές που σε κάνουν αυτό που είσαι πραγματικά είναι αποκλειστικά δικές σου.

Η Stiefvater επιστρέφει με το γνώριμο, λυρικό, ποιητικό και τόσο αγαπημένο ύφος που μας συστήθηκε στο "Ρίγος" και διατήρησε με κάθε έννοια αξιοπρέπειας στην "Άπνοια". Γι' αυτήν οι λύκοι της, σε όποια μορφή κι αν βρίσκονται, δεν είναι απλά γοητευτικά πλάσματα ενός μεταφυσικού κόσμου αλλά, προσωπικότητες ολοκληρωμένες και με συνείδηση, κάτω απ' όποιο δέρμα κι αν βρίσκονται, αποκλειστικά και μόνο δικοί της, τόσο οι ίδιοι, όσο και ο κόσμος της που κανένας δεν μπορεί να πειράξει ή να αλλοιώσει. Η αφήγηση της ιστορίας διατηρεί για μια ακόμα φορά αμφίδρομη μορφή, γεγονός που όχι μόνο μας ξεκουράζει, αποφεύγοντας να μας οδηγήσει στην μονοτονία αλλά, μας επιτρέπει να κατανοήσουμε σε βάθος τις βαθύτερες σκέψεις, συναισθήματα και κίνητρα όλων των εμπλεκόμενων. Και η αγάπη που περιγράφει δεν είναι ανύπαρκτη αλλά, όσο απίστευτο κι αν φαντάζει σε μερικούς, βρίσκεται εκεί έξω και σε περιμένει, αρκεί να είσαι πρόθυμος να την δεις, να την αναγνωρίσεις και τελικά, να της επιτρέψει να εισβάλει ολοκληρωτικά στη ζωή σου.

Το έχω ξαναπεί, αλλά αισθάνομαι ειλικρινά την ανάγκη να το ξανακάνω. Η ιστορία της Stiefvater είναι απλά σπαραχτική, γεγονός που καταφέρνει να αγγίξει ακόμα και τις πιο ευαίσθητες χορδές μας και να μας συγκινήσει σε τέτοιο βαθμό όπου να αισθανόμαστε βαθιά συνδεδεμένοι με το δράμα των πρωταγωνιστών της. Δεν είναι απλά ήρωες σε λογοτεχνικό χαρτί αλλά, ένα κομμάτι από εμάς τους ίδιους. Ταυτιζόμαστε και υποφέρουμε μαζί τους, βιώνουμε την απώλεια και την απελπισία τους, ριγούμε μπροστά στο μεγαλείο της αγάπης και της αλληλοστήριξης που προσφέρουν ο ένας στον άλλον, νιώθουμε τον θυμό και την οργή τους και τα συμμεριζόμαστε. Και τελικά, μέσα από έναν πραγματικό κυκεώνα, φτάνουμε σε ένα γλυκόπικρο τέλος, εκείνο που μπορεί να μας αφήνει με ένα παράξενο και βαρύ αίσθημα στο στήθος ωστόσο, διατηρεί την ποιητικότητα την οποία θα έπρεπε να διατηρήσει η ιστορία αποδεικνύοντας πως σέβεται τον εαυτό της όπως αυτός μας συστήθηκε και προχώρησε για να εξελιχθεί σε ένα πραγματικά ολοκληρωμένο έργο, με δικιά του ταυτότητα, αφήνοντάς μας με ένα αίσθημα πληρότητας συναισθημάτων από τη μία και ένα αίσθημα τραγικής απώλειας από την άλλη.
Βαθμολογία 10/10

Ταυτότητα βιβλίου:
Συγγραφέας: Maggie Stiefvater
Μεταφραστής: Μποζινάκης Περικλής
Εκδόσεις: Πατάκης
Κατηγορία: Σύγχρονη Λογοτεχνία
Έτος Έκδοσης: 2012
Αρ. σελίδων: 504
ISBN: 960-16-4186-6